Nederlandse sporen in het dorp Kluszkowce in Klein-Polen

Het dorp Kluszkowce in de woiwodschap Klein-Polen is een van de vele plekken in Polen waar duidelijke sporen van de Nederlandse invloed zijn terug te vinden. Deze invloed dateert uit eeuwen geleden, toen Hollanders, Mennonieten en andere Nederlandse kolonisten hun expertise en kennis van landbouw, waterbeheer en bouwkunst meenamen naar Polen. In deze artikel wordt het idyllische dorp Kluszkowce besproken, waarbij aandacht wordt besteed aan de geschiedenis, de landschapsgesteldheid en de Nederlandse connectie die in de regio aanwezig is.

Het dorp Kluszkowce in de woiwodschap Klein-Polen

Het dorp Kluszkowce ligt in de woiwodschap Klein-Polen, in het district Nowy Targ, gemeente Czorsztyn. Het dorp is gelegen in de Kluszkowianka-stroom, in het Gorce-gebergte, en is een van de rustige, landschappelijke dorpen in de regio. In 2016 telde het dorp nog 1886 inwoners. De ligging van Kluszkowce biedt een prachtig uitzicht over het Czorsztyn-stuwmeer en de omliggende bergketens, wat het een populaire bestemming maakt voor wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers.

De 767 meter hoge berg Wdżar, die in het dorp in de winter is uitgerust met een stoeltjeslift en een sleeplift, is een bekende ski-locatie. Het is bovendien een uitgedoofde vulkaan, wat het een unieke eigenschap geeft. De berg is een uitkijkpunt met een prachtig overzicht van de omgeving en biedt een perfecte locatie voor sportieve activiteiten in de winter.

Nederlandse invloed in de geschiedenis van Polen

De Nederlandse connectie met Polen is niet nieuw en dateert uit de late middeleeuwen. In de 16e en 17e eeuw vestigden zich Nederlandse kolonisten, vooral Mennonieten, in verschillende delen van Polen. Zij waren vaak gevlucht uit Nederland vanwege religieuze vervolgingen en zochten een land waar ze hun geloof en vrijheden kon behouden.

In de omgeving van Solec Kujawski en Gdańsk vestigden zich voornamelijk vreedzame Mennonieten, die bekwaam waren in het droogleggen van moerasgebieden en het creëren van vruchtbare landbouwgrond. Deze kolonisten brachten het zogenaamde "Hollands recht" mee, een juridisch systeem dat hen vrije burgers maakte die belastingen betaalden in ruil voor het recht om onontgonnen gebieden te exploiteren. Dit systeem had een grote impact op de landbouwontwikkeling in Polen en leidde tot het ontstaan van talloze nederzettingen.

De eerste Hollanders, bekend in Polen als “olędry”, kwamen in 1594 naar Polen. De edelman Maciej Przyłubski was een van de pioniers die Nederlandse kolonisten naar Polen lokten. Zij waren betrokken bij het droogleggen van moerassen rond de rivier de Wisła en het aanleggen van sloten, dijken en wegen. Deze infrastructuur bleef in sommige delen bewaard en is nog steeds zichtbaar in dorpen zoals Solec Kujawski.

Een van de bekendere nederzettingen die zijn ontstaan op basis van Hollands recht is Polski Oledry. Hier zijn de invloeden van Nederlandse bouwkunst en landbouw zichtbaar in de structuur van het dorp. Onderzoek door Chodyla (2006) schat dat tussen 1550 en 1864 ongeveer 1550 nederzettingen in Polen zijn ontstaan volgens het Hollands recht, waarbij slechts een vijfde daadwerkelijk betrokken was bij Nederlandse Mennonieten of hun nageslacht.

De rol van Mennonieten in de regio

De Mennonieten, die in Nederland vanwege hun religieuze overtuigingen vervolgd werden, speelden een belangrijke rol in de kolonisatie van Polen. Zij vestigden zich in rustige, boerengemeenschappen waar ze hun geloof en tradities konden behouden. In Klein-Polen, waar Kluszkowce gelegen is, waren de Mennonieten actief in de landbouw en hadden zij een grote invloed op de lokaal economie.

Deze groep was ook betrokken bij de bouw van kerken en herdershutten, zoals in het dorp Czorsztyn. Deze hutten zijn traditioneel gebruikt door schaapherders die tussen april en september met hun kuddes op reis gingen. Binnen deze hutten wordt kaas gemaakt volgens oude technieken, waarbij een ‘slow food’-certificaat aanwezig is. Dit benadrukt de eenvoud en duurzaamheid van de traditionele Poolse kultuur.

In het dorp Iwkowa, ook in Klein-Polen, staat een van de oudste houten kerken van de regio. Deze kerk, gewijd aan de Heilige Maagd Maria, is gedecoreerd met tekeningen uit de late Renaissance. Het is mogelijk dat de schilder die deze fresco’s maakte uit Nederland afkomstig was of zijn technieken van een Nederlander leerde. Dit is een duidelijke Nederlandse invloed op de lokale kunstwereld en religieuze architectuur.

Nederlandse invloed op architectuur en culturele tradities

De invloed van Nederlandse kolonisten op de architectuur in Polen is ook duidelijk zichtbaar in de stijl van sommige gebouwen. In het dorp Gdansk, bijvoorbeeld, is het Gouden Huis een bekende plek die door een Nederlands architect is ontworpen. Het huis is wit met groene kozijnen en heeft vergulde versieringen. Het is ontworpen voor een rijke handelaar en kunstenaar, Jan Speyman, en toont op de hoogste verdieping een zin in zeventiendeeuws Nederlands: “Thue recht und scheve niemand”, wat betekent “Doe recht en vrees niemand”.

De architectuur van het Gouden Huis is een voorbeeld van de Nederlandse invloed op de stadsbouw in Gdansk. Ook andere gebouwen in de stad tonen sporen van Nederlands ontwerp en kunstbeheer. De Poolse wodka, een bekende drank in Polen, heeft volgens sommige bronnen ook een Nederlandse oorsprong. Het verhaal gaat dat wodka ontstaan is toen mensen in Gdansk probeerden jenever te stoken, maar dan met aardappelen als grondstof.

De administratieve structuur van Kluszkowce

De administratieve structuur van Kluszkowce is duidelijk anders dan die in Nederland. In Polen bestaat het land in drie niveaus: woiwodschap, district en gemeente. Het dorp Kluszkowce ligt in de woiwodschap Klein-Polen, in het district Nowy Targ, gemeente Czorsztyn. Dit drie-lagen systeem is een typisch kenmerk van de Poolse administratie, in tegenstelling tot het tweeledige systeem in Nederland.

De ligging van het dorp is strategisch, gezien het gelegen is in de Kluszkowianka-stroom, vlakbij het Gorce-gebergte. De omgeving is ideaal voor recreatie en toerisme, met tal van wandelingen, fietsroutes en sportieve activiteiten. Het dorp heeft zich ontwikkeld in een rustige, landschappelijke omgeving die aantrekkelijk is voor zowel lokale als internationale bezoekers.

Toeristische mogelijkheden in Kluszkowce

Kluszkowce biedt tal van toeristische mogelijkheden. De berg Wdżar is een populaire bestemming voor skiërs en wintersportliefhebbers, met kunstmatige sneeuw en faciliteiten zoals een stoeltjeslift en een sleeplift. Het dorp is ook een uitkijkpunt over het Czorsztyn-stuwmeer en de omliggende bergketens. In de winter is het dorp dus een populaire locatie voor wintersport.

In de zomer is Kluszkowce een rustige toeristische bestemming, waar bezoekers kunnen genieten van wandelingen langs de rivier, bezoeken aan oude kerken en herdershutten en het verkennen van de lokale natuur. De omgeving biedt tal van mogelijkheden voor activiteiten in de natuur, zoals wandelen, fietsen en klimmen.

Het dorp heeft ook een interessante geschiedenis die te ontdekken is voor historisch geïnteresseerde bezoekers. De Nederlandse invloed op de regio, zoals het Hollands recht en de kolonisatie door Mennonieten, is een belangrijk onderdeel van de lokale geschiedenis en wordt vaak besproken in historische en culturele contexten.

Conclusie

Kluszkowce is een idyllisch dorp in de woiwodschap Klein-Polen dat een rijke geschiedenis heeft en duidelijke sporen van Nederlandse invloed toont. Vanaf de kolonisatie door Mennonieten tot de architectuur van het Gouden Huis in Gdansk, de Nederlandse impact op de regio is duidelijk zichtbaar. Het dorp is niet alleen een toeristische attractie vanwege zijn landschappelijke schoonheid, maar ook vanwege de historische waarde en de culturele betekenis.

De administratieve structuur van Polen, met woiwodschappen, districten en gemeenten, verschilt van die in Nederland, maar biedt een duidelijke indeling die voor toeristen makkelijk te doorzien is. De toeristische mogelijkheden in Kluszkowce zijn diverse en passen zich aan zowel wintersportliefhebbers als historisch geïnteresseerde bezoekers aan. Het dorp is een prachtige plek om te verblijven, te wandelen en te ontdekken.

Bronnen

1. Polen (plaats)
2. Bijzonder plekje: Polen-Malopolska-regio
3. Avontuurlijk wandelen: Hollandse landschappen in Polen
4. Meer over Polen: het idyllische dorp Kluszkowce
5. Woordenboek Nederlands-Pools: Polen en Nederland hebben een lange gemeenschappelijke geschiedenis
6. Polen.travel: Gdansk – de Nederlandse connectie