Vakantiebaan en -verblijven in Nederland: Gids voor Werken en Ontspannen Tijdens de Vakantie
juli 17, 2025
De agrarische sector in Nederland is in de afgelopen jaren onderhevig aan een duidelijke trend: boerenbedrijven worden steeds groter. Dit verschijnsel is het gevolg van diverse factoren, waaronder veranderingen in beleid, technologische ontwikkelingen en economische voorwaarden. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de ontwikkelingen in de Nederlandse landbouw, met aandacht voor de groei van boerenbedrijven, de toename van standaardopbrengsten en de veranderingen in de structuur van de sector. Bovendien wordt ingegaan op de geografische spreiding van boerenbedrijven en de rol van Noord-Brabant en andere provincies in de agrarische sector.
Groei van boerenbedrijven
Een duidelijke trend in de landbouwsector is de toename van de grootte van boerenbedrijven. In 2000 telde Nederland ongeveer 97.000 land- en tuinbouwbedrijven. In 2016 was dit aantal gedaald tot bijna 56.000. Aan de andere kant is de oppervlakte landbouwgrond slechts met 9 procent afgenomen. Hieruit valt af te leiden dat de individuele bedrijven groter zijn geworden. In 2016 had bijna 22 procent van de boerenbedrijven meer dan 50 hectare landbouwgrond, terwijl dat in 2000 nog maar 9 procent was. Bovendien was er in 2016 op 5 procent van de boerenbedrijven zelfs meer dan 100 hectare landbouwgrond, terwijl dat in 2000 nog slechts 1 procent was.
Deze groei is ook zichtbaar in de standaardopbrengsten van boerenbedrijven. De standaardopbrengst van een gemiddeld boerenbedrijf is tussen 2000 en 2016 met 123 procent toegenomen, tot 433 duizend euro. In alle sectoren is er sprake van een toename, maar er zijn wel verschillen tussen de sectoren. Bijvoorbeeld, de hokdierbedrijven hebben een toename van 202 procent, terwijl de akkerbouwbedrijven een toename van 91 procent kent.
| Jaar | Aantal bedrijven | Standaardopbrengst per bedrijf (in euro) |
|---|---|---|
| 2000 | 97.390 | 194.450 |
| 2004 | 83.790 | 216.340 |
| 2008 | 75.150 | 249.710 |
| 2012 | 68.810 | 276.990 |
| 2016 | 55.680 | 432.700 |
De toename in standaardopbrengsten is sterk in verhouding tot de toename in arbeidsinzet. De arbeidsinzet is met 9 procent toegenomen, wat minder is dan de groei in opbrengst. Hieruit volgt dat de arbeidsproductiviteit in de meeste sectoren behoorlijk is toegenomen.
Veehouderij en melkproductie
De veehouderijsector is een van de sectoren waarin de groei van boerenbedrijven het meest opvalt. De melkveehouderijen in Nederland breiden voortdurend uit, vooral sinds de afschaffing van het melkquotum in 2008. In 2008 hadden slechts 19 procent van de boeren een stal van 100 koeien of meer. In 2016 was dit percentage gestegen tot 31 procent. Het aantal bedrijven met meer dan 250 koeien is zelfs meer dan verdubbeld. Hieruit blijkt dat de melkveehouderijen steeds groter worden, met meer koeien en grotere stallen.
Deze uitbreiding heeft ook invloed op andere sectoren, zoals de bouwsector. Stallenbouwers profiteren van de groei in de melkveehouderij. Volgens een stalenbouwer is de agrarische sector tegenwoordig voor ongeveer 70 procent van hun werk verantwoordelijk, terwijl dat voor de crisis nog slechts 60 procent was. De afschaffing van het melkquotum heeft dus bijgedragen aan de stabiliteit van de bouwsector.
Landbouwgrond en grondprijsontwikkelingen
De uitbreiding van boerenbedrijven is niet alleen het gevolg van veranderingen in beleid, maar ook van de toegenomen vraag naar landbouwgrond. De gemiddelde prijs van landbouwgrond in Nederland is in de afgelopen jaren sterk gestegen. In 2023 was de gemiddelde prijs ongeveer 85.000 euro per hectare. In sommige regio's, zoals de IJsselmeerpolders, is de prijs zelfs opgelopen tot 164.000 euro per hectare. In centraal Friesland en de kop van Overijssel ligt de prijs rond de 63.000 euro per hectare.
De prijsstijging wordt vooral gedreven door kapitaalkrachtige boeren die grond zoeken om hun mestoverschot kwijt te kunnen. Volgens Jos Ebbers van de NVM groeit de vraag naar grond vooral door boeren die hun bedrijf willen uitbreiden. Daarnaast tonen beleggers ook toenemend belangstelling voor agrarisch vastgoed.
De stijging van de grondprijzen is in de afgelopen vier jaar met ongeveer 25 procent toegenomen. Echter, onderzoeker Jop Woltjer van Wageningen Universiteit wijst erop dat de prijsstijging over tien jaar gemiddeld 5 procent per jaar bedraagt, waarvan de helft te maken heeft met inflatie. Lage rentes hebben de financiering van grondverkopen vergemakkelijkt. Er is echter ook concurrentie om grond voor andere doeleinden, zoals woningbouw, natuur en duurzame energie. Momenteel is het aandeel landbouwgrond dat wordt gebruikt voor zonnepanelen nog erg klein (0,12 procent in 2023).
Geografische spreiding van boerenbedrijven
De spreiding van boerenbedrijven over Nederland is niet gelijkmatig. Noord-Brabant wordt vaak beschouwd als de boerenprovincie van Nederland. Het heeft de grootste boerenpopulatie en staat bekend om de intensieve veehouderij en agrarische activiteiten. In 2023 telde het land ongeveer 53.000 agrarische bedrijven. De exacte cijfers kunnen echter variëren, afhankelijk van economische en beleidsfactoren.
Naast Noord-Brabant zijn Gelderland en Friesland ook belangrijke contributoren aan de agrarische sector. Elke provincie heeft zijn eigen kenmerken en focus. Zo is Flevoland bekend om grootschalige akkerbouw, terwijl Zeeland en Zuid-Holland sterk gericht zijn op tuinbouwactiviteiten. De verschillen in landbouw tussen de provincies zijn divers, wat te maken heeft met de beschikbaarheid van grond, klimaatomstandigheden en historische ontwikkelingen.
De toekomst van de agrarische sector
De agrarische sector in Nederland staat vooruitzicht op verdere veranderingen. Technologische innovaties en duurzame landbouwpraktijken kunnen efficiëntie en groei in de sector bevorderen. Echter, er zijn ook uitdagingen zoals klimaatverandering, nieuwe wet- en regelgeving en de druk op boerenbedrijven om duurzamer te werken.
Boerenbedrijven zullen waarschijnlijk verder moeten investeren in duurzaamheid om te voldoen aan de vraag van consumenten en regelgeving. Nieuwe technologieën zoals precisielandbouw, robotisering en data-analyse kunnen boeren helpen efficiënter te werken. Daarnaast kan samenwerking tussen boerenbedrijven en andere partijen in de voedselketen, zoals supermarkten en restaurants, bijdragen aan meer stabiliteit en een betere positie van boeren in de markt.
De toekomst van de agrarische sector hangt af van verschillende factoren, waaronder beleid, technologie en economische voorwaarden. Blijft de trend van grotere boerenbedrijven zich doorzetten, dan zal de structuur van de sector verder veranderen. Bovendien is het van groot belang dat de sector zich aanpast aan veranderende markt- en milieuomstandigheden.
Conclusie
De Nederlandse agrarische sector is de afgelopen jaren sterk veranderd. Boerenbedrijven worden steeds groter, met hogere standaardopbrengsten en toegenomen productiviteit. Deze ontwikkeling is te zien in verschillende sectoren, waaronder de veehouderij en akkerbouw. De groei van boerenbedrijven wordt onder andere gedreven door veranderingen in beleid, zoals de afschaffing van het melkquotum, en de verhoging van grondprijzen.
De geografische spreiding van boerenbedrijven is niet gelijkmatig, met Noord-Brabant, Gelderland en Friesland als de belangrijkste contributoren aan de agrarische sector. De toekomst van de sector hangt af van verschillende factoren, waaronder technologische innovaties, duurzame landbouwpraktijken en veranderingen in beleid. Het is belangrijk dat de sector zich aanpast aan veranderende omstandigheden om te blijven groeien en haar rol in de voedselproductie te behouden.