Nederlandse Romcoms: Liefde, Lachen en Luchtige Verhalen
juli 17, 2025
De oorlog heeft zijn sporen nagelaten in Nederland, niet alleen in het landschap of in gebouwen, maar ook in de gedenkwaardigheden die herinneren aan de vele onbekende soldaten die voor de vrijheid sneuvelden. In dit artikel worden de historische context, bestaande monumenten en verhalen van enkele van deze onbekende soldaten besproken, op basis van betrouwbare bronnen en officiële herkomsten. De nadruk ligt op het historisch en emotionele belang van deze herinneringen en hun rol in de huidige samenleving.
De vraag naar een nationaal graf van de onbekende soldaat
Hoewel veel landen een nationaal graf van de onbekende soldaat hebben, zoals het graf in het Amerikaanse Arlington of het graf in Londen, mist Nederland zowel op nationaal als regionaal niveau zo’n centrale herdenking. In Nederland zijn er wel verschillende lokale monumenten voor onbekende soldaten, zoals in Goirle of Steenderen, maar er is geen officieel erkend nationaal graf.
Een van de bewegingen die dit fenomeen aan de kaak stellen, is de actie van het Nederlandse volk, zoals beschreven in de petities en campagnes. Volgens de initiatiefnemers is er sprake van een ontbrekende herkenning van de offergave van onbekende soldaten. Het argument luidt dat Nederland, net zoals andere landen, een plek moet bieden waar de onbekende soldaten van het verleden worden herdacht en waar hun bijdrage aan de vrijheid kan worden erkend.
Het voorstel voor een nationaal graf is gericht op zowel Nederlandse gesneuvelden als geallieerde soldaten die voor de vrijheid van Nederland zijn gevallen. Het zou een centrale plek zijn van respect en herinnering, waar toegewijde bezoekers, families en toeristen de offergave van deze onbekende helden kunnen eren.
Erik Hazelhoff Roelfzema: Een onbekende soldaat die tot icoon is geworden
Hoewel Erik Hazelhoff Roelfzema niet een anonieme soldaat was, is hij toch een figuur geworden die vaak wordt geassocieerd met de onbekende soldaat. Zijn leven, diep in de oorlog gegraven, werd verwerkt in boeken, films en musicals. De film Soldaat van Oranje, die in 1977 werd uitgebracht, maakte hem tot een nationaal icoon en een symbool van het Nederlandse verzet.
Een nieuwe documentaire, geproduceerd door Omroep MAX en geregisseerd door Jean van de Velde, duikt dieper in het leven van Erik Hazelhoff Roelfzema. De documentaire, De Onbekende Soldaat: Erik Hazelhoff Roelfzema, werd uitgezonden op zondag 4 mei 2025 en bevat interviews met nabestaanden, historici en figuren uit de culturele wereld, zoals Jeroen Krabbé en André Kuipers.
Een van de interessante aspecten van deze documentaire is dat hij niet alleen over de oorlogshelden die bekend zijn, maar ook over de persoonlijke verhalen van Hazelhoff Roelfzema ná de oorlog. Zijn leven was niet alleen gedefinieerd door oorlog en verzet, maar ook door politiek, schrijverschap en persoonlijke conflicten. De documentaire biedt dus een veelzijdiger beeld dan de populaire voorstelling van de "held van de oorlog".
Het Monument voor de Onbekende Soldaat in Goirle
Een concreet voorbeeld van een monument dat specifiek is gewijd aan een onbekende soldaat is het monument in Goirle. Dit monument werd opgericht ter nagedachtenis aan een geallieerde soldaat die in de oorlog om het leven kwam. De soldaat, later geïdentificeerd als de Britse Georde Harvey Hancock, sneuvelde tijdens gevechten in de bossen nabij Goirle in 1944.
Het monument bestaat uit een taps toelopende witte marmeren zuil, geplaatst op een voetstuk van hetzelfde materiaal. Op het voetstuk is een brander geplaatst waaruit een vlam kan worden ontstoken. De tekst op de zuil is simpel maar krachtig: “1939 1945”. Dit geeft een visuele link naar de jaren waarin de Tweede Wereldoorlog heeft plaatsgevonden.
De geschiedenis van het monument is ook interessant. In 1982 kon, na uitgebreid onderzoek, de identiteit van de soldaat worden vastgesteld. Het was mogelijk door de inspanningen van heer Hey uit Hengelo, die het dossier onderzocht en uiteindelijk de naam van Georde Harvey Hancock kon vaststellen. Deze soldaat was 19 jaar oud toen hij sneuvelde en was lid van het Lincolnshire Regiment. Zijn lichaam werd oorspronkelijk in 1944 begraven, maar pas in 1982 kon zijn identiteit worden vastgesteld.
Het monument is dus niet alleen een plek van herinnering, maar ook een symbool van historisch onderzoek en de rol van individuen in het herstel van vergeten geschiedenis. Het benadrukt de menselijke aspecten van oorlog en het belang van herkenning van individuele offergaven.
De identificatie van John Gordon Kavanagh
Een ander voorbeeld van een onbekende soldaat die uiteindelijk zijn identiteit terugkreeg, is John Gordon Kavanagh. Zijn graf bevond zich op de algemene begraafplaats in Steenderen, zonder naamplaatje. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sneuvelde hij in april 1945 bij gevechten in het buurtschap Rha. Hij was luitenant in de Canadese strijdkrachten en raakte dodelijk gewond tijdens een gevecht tegen zwaar mortier- en panzerfaustvuur. Na de oorlog kreeg hij een herbegrafenis in Steenderen.
De identiteit van Kavanagh was lange tijd onbekend, omdat er geen naamplaatje aanwezig was. Pas in de jaren tachtig begon de historicus Karel Lusink uit Achterhoek het verhaal te onderzoeken. Na jaren van onderzoek in zowel Nederland als Canada kon hij vaststellen dat de soldaat John Gordon Kavanagh was. Deze onthulling bracht niet alleen een naam terug, maar ook een verhaal dat lang was vergeten.
De tekst op zijn graf, “Sterven voor vrijheid is niet het ergste dat kan gebeuren, vergeten worden is dat wel,” benadrukt het emotionele gewicht van zijn offergave. Het is een krachtige herinnering aan de waarde van herkenning en herinnering, niet alleen voor de familie, maar ook voor de maatschappij als geheel.
De Poolse onbekende soldaat in Oosterbeek
Een ander voorbeeld van een onbekende soldaat komt uit het gebied rond Arnhem, waar tijdens de Slag om Arnhem in 1944 veel geallieerde soldaten sneuvelden. Een van hen is een Poolse soldaat uit de 1st (Polish) Independent Parachute Brigade. Zijn graf bevindt zich in de Airborne begraafplaats in Oosterbeek, op locatie Plot XXV Row B Grave 17. De exacte identiteit van deze soldaat is niet bekend, maar zijn graf is onderdeel van het grotere complex van oorlogsherinneringen in het gebied.
De Airborne begraafplaats in Oosterbeek is een van de belangrijkste monumenten voor de herkenning van de offergaven van de geallieerden tijdens de oorlog. Het bevat graven van soldaten uit verschillende landen, waaronder Britten, Amerikanen, Canadezen en Pools. De onbekende soldaat uit dit voorbeeld is dus niet alleen een symbool van de oorlog, maar ook een herinnering aan de internationale samenwerking die tot de bevrijding leidde.
De rol van historisch onderzoek
Een belangrijk aspect van de herkenning van onbekende soldaten is het historisch onderzoek dat vaak nodig is om hun identiteit vast te stellen. In zowel Goirle als Steenderen was het werk van individuele historicus of onderzoekers essentieel voor de identificatie van de soldaten. Deze inspanningen tonen aan dat historisch onderzoek niet alleen gericht is op het reconstrueren van feiten, maar ook op het herstellen van persoonlijke verhalen en identiteiten die in de chaos van oorlog zijn verloren gegaan.
In het geval van Georde Harvey Hancock en John Gordon Kavanagh was de sleutel tot herkenning het archiefonderzoek en de bereidheid om dieper te graven in vergeten documenten. Deze gevallen illustreren hoe belangrijk historisch onderzoek is, niet alleen voor academische doeleinden, maar ook voor de families en gemeenschappen die deze soldaten kenden.
De toekomst van onbekende soldaten in Nederland
De discussie over een nationaal graf van de onbekende soldaat in Nederland is nog steeds actueel. De beweging die zich hierom bekwaamt, benadrukt niet alleen het belang van herkenning, maar ook de wens tot een centrale plek waar de offergave van onbekende soldaten kan worden herdacht. Zolang er geen dergelijke plek bestaat, blijven de lokale monumenten, zoals in Goirle, Steenderen of Oosterbeek, de belangrijkste symbolen van herinnering.
Toch is er ook een debat over of Nederland wel zo’n nationaal graf nodig heeft. Enkelen stellen dat de huidige lokale monumenten voldoende zijn om de herinnering levend te houden, terwijl anderen benadrukken dat een nationaal graf een unieke rol zou kunnen spelen in de erkenning van de offergaven van onbekende soldaten.
Conclusie
De verhalen van onbekende soldaten zijn een krachtige herinnering aan de offergave van individuen die tijdens de oorlog voor de vrijheid sneuvelden. Zowel in Nederland als in andere landen zijn er monumenten en herinneringen gewijd aan deze soldaten, die vaak pas lang na hun dood hun identiteit terugkregen. In Nederland is het ontbreken van een nationaal graf van de onbekende soldaat een onderwerp van discussie, terwijl lokale monumenten zoals in Goirle, Steenderen en Oosterbeek wel concrete herinneringsplekken vormen.
De documentaire over Erik Hazelhoff Roelfzema benadrukt niet alleen de rol van individuele helden in de oorlog, maar ook de complexiteit van hun levens na de oorlog. Zijn verhaal is een spiegel van de bredere discussie over herkenning, herinnering en identiteit in de oorlogsgeschiedenis.
Het werk van historische onderzoekers blijft essentieel bij het herstellen van vergeten verhalen. Zowel in Nederland als in andere landen is dergelijk onderzoek verantwoordelijk voor het herontdekken van vergeten soldaten en het herstellen van hun identiteit. Deze inspanningen tonen aan dat herkenning en herinnering niet alleen belangrijk zijn voor families, maar ook voor de maatschappij als geheel.
Bronnen
- Petitie Nationaal Graf van de Onbekende Soldaat
- Documentaire De Onbekende Soldaat: Erik Hazelhoff Roelfzema bij Omroep MAX
- Fragment Documentaire De Onbekende Soldaat: Erik Hazelhoff Roelfzema
- Documentaire in Kijktips van NPO Doc
- Monument voor de Onbekende Soldaat in Goirle
- John Gordon Kavanagh, onbekende soldaat in Steenderen
- Onbekende Soldaat in Oosterbeek