Nederlandse Dorpen met Indrukwekkende Namen: Een Reis Door de Langste en Meest Unieke Plaatsnamen van Nederland
juli 17, 2025
In Nederland worden eindexamens streng gereguleerd en afgenomen in strikte omstandigheden om het eerlijke en betrouwbare beoordelen van leerlingen te waarborgen. Toch zijn er jaarlijks meerdere gevallen waarin onregelmatigheden optreden die het examenproces beïnvloeden. In dit artikel wordt ingegaan op welke soorten onregelmatigheden zich kunnen voordoen tijdens eindexamens, hoe de autoriteiten daarmee omgaan en welke gevolgen dit heeft voor de betrokken leerlingen.
Het artikel richt zich vooral op relevante gebeurtenissen en procedures uit 2017, een jaar waarin het aantal gemelde onregelmatigheden opnieuw aandacht trok. Hoewel de laatste beschikbare cijfers uit 2017 stammen, geeft dit een goed beeld van de omvang en de gevolgen van dergelijke incidenten. Daarnaast worden ook enkele voorbeelden van echte gebeurtenissen besproken, zoals de ongeldig-verklaarde examens in Maastricht, om te illustreren hoe dergelijke situaties zich kunnen voordoen en wat de schade kan zijn voor leerlingen en scholen.
Soorten onregelmatigheden
Onregelmatigheden tijdens eindexamens kunnen in veel verschillende vormen voorkomen. De meest voorkomende incidenten zijn:
- Brandalarm dat af gaat tijdens het examen
- Verkeerd examen uitgedeeld
- Geluidsoverlast in de examenzaal
- Internetuitval tijdens digitale examens
- Uitlekken van examens of antwoorden
Deze incidenten kunnen zowel door scholieren als door externe factoren worden veroorzaakt. Bijvoorbeeld, een brandalarm dat af gaat kan veroorzaakt worden door een onbedoelde situatie zoals in 2023, waarbij een kantinemedewerker in Vught broodjes te lang in de oven liet staan. Tijdens het examen moesten de leerlingen de zaal verlaten en hadden ze de kans om met elkaar te praten, wat leidde tot het ongeldigverklaren van het examen.
In andere gevallen is de schuld op schoolniveau. Zo werden in 2018 in Maastricht de examens van 350 leerlingen ongeldig verklaard omdat de school onjuist had genoteerd welke leerlingen eigenlijk al hun eindexamen hadden afgerond. Hierdoor verloren leerlingen hun examencijfers en hun vakanties.
Gevolgen voor leerlingen
De gevolgen van onregelmatigheden zijn afhankelijk van de aard van het incident. In het geval dat het examen ongeldig is verklaard, kunnen leerlingen kiezen om het opnieuw af te leggen of het cijfer van hun originele examen te accepteren. Dit is bijvoorbeeld gebeurd in 2022, waarbij 23 leerlingen havo-leerlingen een verkeerd erratum kregen bij hun aardrijkskunde-examen. De leerlingen mochten het examen toch afmaken en konden kiezen of ze het cijfer wilden aanvaarden of een herkansing wilden.
Wanneer een onregelmatigheid door een leerling zelf is veroorzaakt, zoals bij het spieken tijdens een examen, kan het examen ongeldig worden verklaard en het cijfer op 1 worden gezet. Dit gebeurde in 2023, waarin een docent op twee scholen antwoorden van leerlingen aangepast had tijdens het nakijken van het eindexamen economie. De betrokkene leerlingen hadden de keuze om hun originele cijfers aan te nemen of het examen opnieuw af te leggen.
Hoe wordt bepaald of er sprake is van een onregelmatigheid?
De regels voor het bepalen van een onregelmatigheid zijn vastgelegd in het protocol centrale examens van de VO-raad. Hoewel deze regels vaak ingewikkeld zijn, is het proces vrij duidelijk in het praktijkgebruik. De school is verantwoordelijk voor het signaleren van het probleem. Daarna wordt bepaald of de leerling zelf schuld heeft aan de onregelmatigheid.
Bijvoorbeeld, als het brandalarm af gaat, is het de schuld van de school om ervoor te zorgen dat leerlingen veilig worden ontruimd. In dat geval moet de school contact opnemen met de Onderwijsinspectie en alle relevante details doorgeven. Als dezelfde onregelmatigheid op meerdere scholen voorkomt, zoals bij een landelijke OV-staking, is de Minister van Primair en Voortgezet Onderwijs verantwoordelijk voor de beslissing.
In 2017 werden er 630 onregelmatigheden gemeld. Dit was een lichte daling ten opzichte van 2016, waarin 607 onregelmatigheden werden gemeld. Van deze gevallen werden er in 2017 246 examens ongeldig verklaard. In 2016 was dat aantal 316. Meer recente cijfers zijn niet bekend.
Voorbeelden van echte onregelmatigheden
Een paar voorbeelden van onregelmatigheden die echt hebben plaatsgevonden, illustreren goed hoe gevoelig het examenproces is. In 2018 in Maastricht werd een van de grootste onregelmatigheden veroorzaakt door een administratief probleem. De school had de cijfers van de leerlingen onjuist genoteerd, waardoor 350 leerlingen onterecht hun eindexamen mochten afleggen. Daardoor werden hun examens ongeldig verklaard. Ondanks de schade die deze situatie veroorzaakte, kregen 121 leerlingen uiteindelijk een schadevergoeding van €1.000.
Een andere gebeurtenis was in 2023, waarbij een docent antwoorden van leerlingen aanpaste. De docent was betrapt door een tweede corrector en moest alles toegeven. De betrokkene leerlingen konden kiezen of ze hun originele cijfers aanvaardden of het examen opnieuw wilden maken.
Oplossingen en preventie
Hoewel onregelmatigheden niet altijd te voorkomen zijn, zijn er maatregelen genomen om de kans op dergelijke incidenten te beperken. Schools zijn verplicht om regelmatig trainingen te volgen over het afnemen van eindexamens en de regels die daarmee gepaard gaan. Daarnaast zijn er extra maatregelen genomen bij digitale examens, zoals het gebruik van back-up-systemen en het testen van ICT-opstellingen vooraf.
In sommige gevallen is het noodzakelijk dat leerlingen hun examen opnieuw afleggen. Dit kan in hetzelfde tijdvak of pas in een latere herkansing plaatsvinden. In 2022 bijvoorbeeld kregen havo-leerlingen de keuze of ze hun examen wilden herkansen of het cijfer wilden aanvaarden.
Conclusie
De eindexamens in Nederland zijn een belangrijk onderdeel van het onderwijssysteem en worden daarom met veel aandacht en precisie afgenomen. Toch zijn er jaarlijks meerdere onregelmatigheden die het proces beïnvloeden. De gevolgen hiervan kunnen variëren van het ongeldigverklaren van een examen tot schadevergoedingen en herkansen. Het is belangrijk dat zowel leerlingen als scholen zich bewust zijn van de regels en procedures die in dergelijke situaties van toepassing zijn.
Hoewel het aantal onregelmatigheden in 2017 iets lager was dan in 2016, blijft het een onderwerp waarbij zorgvuldigheid en transparantie belangrijk zijn. De Onderwijsinspectie en andere betrokken instanties werken samen om ervoor te zorgen dat dergelijke incidenten zo min mogelijk voorkomen en dat leerlingen in zo’n geval een eerlijke oplossing krijgen.