Het Nederlandse dorp in Rusland tijdens tsaar Peter

Tijdens de regering van tsaar Peter de Grote (1672–1725) ontstond in het noordoosten van Rusland een bijzonder uniek fenomeen: het Nederlandse dorp. Dit dorp, bekend onder verschillende namen zoals Nederland, Nederlandersdorp, of in Russisch Нидерланды (Niderlandy), was een experimentele nederzetting die gecreëerd werd om de moderne technologie en denkwijze van Nederland in het Russische rijk in te voeren. Deze nederzetting speelde een belangrijke rol in de modernisering van Rusland en symboliseerde de wens van tsaar Peter om het land op te krikken met ideeën uit het Westen.

In dit artikel zullen we dieper ingaan op de geschiedenis, doelen, leefwijze en het eind van dit unieke dorp. We zullen ook bekijken hoe het Nederlandse dorp zich ontwikkelde, wat de rol was van Nederlanders in de Russische modernisering, en hoe de nederzetting zich op de Russische samenleving heeft uitgewerkt.

Het ontstaan van het Nederlandse dorp

Het Nederlandse dorp was een van de vele maatregelen die tsaar Peter de Grote nam om Rusland te moderniseren. Hij was bekend om zijn ambitie om het Russische rijk aan te sluiten bij de Europese naties, en hij zag Nederland als een modelland van innovatie en technologische vooruitgang.

In 1705 begon de bouw van het Nederlandse dorp nabij Tsarskoje Selo, een stad in de gouverneurschap Sankt-Petersburg. Het dorp werd gebouwd als een experimentele nederzetting waarin Nederlandse methoden van landbouw, ambacht en technologie zouden worden getest en aangepast voor gebruik in Rusland. De nederzetting was ontworpen en gerealiseerd door Nederlandse ingenieurs en ambachtslieden die aan tsaar Peter waren gehuurde of meegereisd hadden tijdens zijn reizen naar het Westen.

Het dorp bestond uit een aantal gebouwen, waaronder woningen, een smidse, een bakkerij, een stal, een kerk, en een school. Deze gebouwen waren allemaal in de Nederlandse stijl gebouwd, vaak met hout of met steen, en georiënteerd volgens de principes van orde en efficiëntie die karakteristiek zijn voor Nederlandse nederzettingen.

De rol van Nederlanders in het dorp

De kolonisten van het Nederlandse dorp waren voornamelijk Nederlandse ambachtslieden, handwerkers en landbouwers die naar Rusland waren uitgenodigd. Tsaar Peter zag in deze mensen de sleutel tot het opkrikken van de Russische economie. Hij wilde dat ze hun vaardigheden en kennis zouden doorgeven aan de Russische bevolking, zodat het land zich langzaam aan het Westen zou aanpassen.

De Nederlanders woonden in het dorp samen met hun gezinnen en hadden een relatief vrij leefstijl vergeleken met de strikte regels van het Russische leger of de adellijke kringen. Ze mochten hun eigen tradities, taal en religie behouden, wat in het strikte Russische maatschappijbeeld ongebruikelijk was. Dit maakte het dorp een eigenaardig contrast met de rest van Rusland.

Een van de belangrijkste doelen van het dorp was om een voorbeeld te geven van hoe een moderne, West-Europese nederzetting zou moeten zijn. Nederlanders introduceerden moderne technieken in landbouw, zoals het gebruik van betere pluim, zaaimachines en mesttechnieken. Ze bouwden ook kanalen en slooten om het land te irrigeren en te verbeteren.

Leefwijze en maatschappij in het dorp

Het dorp was niet alleen een experimentele nederzetting, maar ook een levendig centrum van samenwerking en innovatie. De inwoners leefden volgens een georganiseerde en efficiënte leefstijl, waarin elke persoon een specifieke functie had. De kolonisten werkten samen in ambachten zoals smidse, bakkerij, schoenmakerij, en landbouw. Er was ook een school waar kinderen van zowel Nederlandse als Russische afkomst leerden lezen, schrijven en rekenen.

In het dorp was het gebruik van moderne technologie centraal. De Nederlanders bouwden machines en apparaten die in het Russische levensstijl niet bekend waren. Ze introduceerden ook de gebruik van horloges, klokken, en andere technische voorwerpen die in Rusland tot die tijd niet gebruikelijk waren.

De nederzetting was ook een voorbeeld van het idee dat tsaar Peter had over een ideale samenleving: een samenwerking tussen mensen van verschillende nationaliteiten, die allen bijdraagden aan het welvaart en vooruitgang van het rijk. In het dorp bestond er een vorm van sociale cohesie en gezamenlijkheid die in het Russische rijk zeldzaam was.

Het einde van het Nederlandse dorp

Hoewel het Nederlandse dorp succesvol was in het introduceren van West-Europese technologieën en leefwijzen in Rusland, duurde het dorp niet lang. Tijdens de regering van Catharina de Grote, die tsaar Peter opvolgde, begon het dorp geleidelijk aan te verdwijnen. De aandacht van de Russische overheid verplaatste zich naar andere projecten, zoals de ontwikkeling van grote steden en industrie.

In de 18e eeuw werden de meeste Nederlanders uit het dorp verhuist of teruggezonden naar Nederland. Sommige van hen gingen terug naar hun vaderland, anderen bleven in Rusland en integreerden zich in de Russische samenleving. Het dorp zelf werd verlaten en verviel geleidelijk. De meeste gebouwen werden afgebroken of gebruikt voor andere doeleinden.

De resten van het dorp zijn tegenwoordig niet meer te zien, en er zijn weinig historische documenten of archieven die het bestaan van het dorp bewijzen. Echter, in de archieven van het Gelders Archief is nog steeds informatie te vinden over de aanvragen, correspondentie en documentatie rondom de nederzetting. Deze documenten tonen hoe tsaar Peter zijn plannen voor modernisering en samenwerking met het Westen wilde realiseren.

Het erfdeel van het Nederlandse dorp

Hoewel het dorp zelf niet lang leefde, had het een grote impact op de Russische samenleving. De technologieën en ideeën die in het dorp werden ontwikkeld en getest, werden later toegepast in andere delen van Rusland en bijdroegen aan de modernisering van het land. De samenwerking tussen Nederlanders en Russen was ook een voorbode van de toekomstige diplomatieke en economische banden tussen de twee landen.

Het Nederlandse dorp is een symbool voor de ambities van tsaar Peter en voor de wens om Rusland te openen voor het Westen. Het dorp toont aan hoe innovatie en samenwerking kunnen leiden tot vooruitgang, ook al is het resultaat soms tijdelijk. Het is een historisch fenomeen dat ons helpt begrijpen hoe ideeën en technologieën zich kunnen verbreiden en hoe samenwerking tussen verschillende culturen kan leiden tot nieuwe ontdekkingen en verbeteringen.

Conclusie

Het Nederlandse dorp tijdens tsaar Peter was een unieke en ambieuzere poging om moderne technologie en leefwijzen in Rusland in te voeren. Hoewel het dorp niet lang bestond, had het een belangrijke rol gespeeld in de modernisering van Rusland en in de verbinding tussen Nederland en Rusland. Het dorp symboliseerde de wens van tsaar Peter om Rusland aan te sluiten bij de Europese naties en toonde aan hoe samenwerking en innovatie vooruitgang kunnen brengen.

De resten van het dorp zijn niet meer te zien, maar zijn ideeën en invloeden zijn nog steeds voelbaar in de geschiedenis van Rusland. Het dorp blijft een herinnering aan de kracht van samenwerking, het belang van innovatie en het vermogen van mensen om samen iets nieuws te creëren.

Bronnen

1. Gelders Archief