Nederlandse Mariabeelden met het Kindeke Jezus: Historie, Iconografie en Kultuur
juli 17, 2025
In de huidige tijd waarin plattelandsdorpen in Europa steeds meer leeg raken, zijn ook in Nederland dorpen op zoek naar nieuwe inwoners. Terwijl het ene dorp al jarenlang geen enkel mens telt, bieden andere dorpen financiële prikkels om nieuw bloed aan te trekken. Deze unieke situaties tonen het diversiteit en de behoefte aan herleving van dorpsgemeenschappen, zowel in het buitenland als binnen de eigen grenzen van Nederland.
In deze artikel zullen we ingaan op enkele van deze bijzondere gevallen, met aandacht voor zowel de oorzaak van de leegstand, de maatregelen die genomen worden om deze tegen te gaan, en de realiteit van dorpjes die op zoek zijn naar mensen om er te wonen — soms zelfs door hen geld te geven.
Dorpen zonder inwoners: De realiteit van leegstand
In het noorden van Nederland ligt het dorp Marnehuizen, een unieke locatie die op het eerste gezicht het beeld van een levendig dorp oplevert. Er is een school, een gemeentehuis, een café, huizen, en zelfs een riolering. Toch woont er niemand. Het dorp is namelijk een militair oefendorp, speciaal ontworpen voor oefeningen en simulaties. Sinds de jaren negentig wordt hier jaarlijks ongeveer zeven duizend militairen getraind, inclusief brandweer, politie en antiterreureenheden.
Deze locatie is de grootste van Europa en is ontworpen om zo realistisch mogelijk te zijn. In 2001 werd een tweede versie van het dorp gebouwd, waarbij het dorp volledig leefbaar was, maar met de enige beperking dat het uitsluitend bestemd was voor oefeningen. De totale investering bedroeg 13 miljoen euro, maar deze kosten werden natuurlijk niet terugverdiend door verkoop van huizen of grond. Het dorp is dus een voorbeeld van hoe bepaalde dorpen volledig leeg staan, niet door migratie of afnemende geboortecijfers, maar doordat ze nooit bestemd waren om ingezet te worden door inwoners.
Hoewel Marnehuizen dus geen inwoners heeft, is het wel een actieve locatie waar regelmatig militairen en andere professionals trainen. De trainingen gebeuren met behulp van lasergamesystemen en rookbommen, zodat militairen leren opereren in moeilijke omstandigheden.
Dorpen zonder geld: De Bruderhof in Darvell
Aan de andere kant van de klok is het dorp Darvell in Zuid-Engeland een uniek fenomeen. Hier woont niemand met eigen bezit. Er zijn geen auto’s, geen particuliere eigendommen en geen geld. In plaats daarvan delen de inwoners alles. Het dorp telt 250 inwoners, en ze leven volledig in overeenstemming met hun christelijke ideeën van gemeenschap, pacifisme en eenvoud.
In Darvell wordt er geen geld gebruikt, en er wordt niet geroddeld. De inwoners verbouwen biologische groenten, en alle huizen zijn gedeeld. Er is een school, een dokter, een bibliotheek en zelfs een fabriek voor houten kinderspeelgoed, waaruit de gemeenschap haar inkomsten haalt. Het dorp heeft een rustige, idyllische sfeer en lijkt op een soort hobbitdorp, met rode leisteen en groene regenpijpen.
Hoewel Darvell een vreemde en bijzondere leefomgeving is, is het ook een voorbeeld van hoe dorpen zich kunnen onderscheiden van de moderne maatschappij. Het is echter ook een dorp dat niet toegankelijk is voor iedereen — het is een gesloten gemeenschap met eigen regels en doelstellingen.
Dorpen die geld geven om te wonen
Waar Marnehuizen en Darvell respectievelijk leeg of afgesloten zijn, zijn er ook dorpen die actief proberen mensen aan te trekken — en soms zelfs geld geven om te wonen. Deze initiatieven zijn vooral te vinden in landen zoals Spanje, Italië, Ierland en Zwitserland, waar plattelandsdorpen worstelen met vergrijzing en leegstand.
Betaald wonen in Spanje
In het oosten van Spanje ligt Griegos, een dorp met slechts 130 inwoners. Om nieuw bloed te trekken, biedt de gemeente een baan plus drie maanden gratis huur aan. Daarna kost de huur slechts €225 per maand, en krijgen gezinnen een extra €50 per kind.
Ook in Olmeda de la Cuesta is een interessante aanpak te vinden. Dit dorp is bekend om zijn 85 beelden op een straat die slechts 21 inwoners telt. De gemeente veilt bouwgrond aan voor €200 tot €300 per kavel, maar er is één voorwaarde: de koper moet binnen drie jaar een woning bouwen en die er wonen of verhuren.
In Ponga in het noordwesten van Spanje ontvangen nieuwkomers €3000 als ze zich vestigen, en voor iedere baby die daar geboren wordt, ontvangt het gezin nog eens €3000 extra. De eis is dat men zich verbindt om minstens vijf jaar in het dorp te blijven wonen. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor gezinnen die op zoek zijn naar een rustige leefomgeving in de natuur.
Betaald wonen in Italië
Het Siciliaanse dorp Bivona biedt een van de meest aantrekkelijke prikkels: een beloning van €30.000 voor wie zich in het dorp vestigt. De bedoeling is om de lokale economie te stimuleren en de gemeenschap nieuw leven in te blazen. Hoewel het geld aantrekkelijk is, is het ook een uitdaging, aangezien de werkgelegenheid beperkt is. Maar het biedt wel de kans om in te trekken in een hecht dorp met een warme, mediterrane levensstijl.
In Candela, een dorp in Puglia, worden mensen beloond met geld op basis van hun situatie: €800 voor alleenstaanden, €1.300 voor koppels en €2.000 voor gezinnen. De voorwaarden zijn dat men een woning houdt en een baan vindt die minstens €7.500 per jaar oplevert.
Betaald wonen in Zwitserland
Het pittoreske dorp Albinen in Zwitserland biedt zelfs meer dan €50.000 aan gezinnen om te verhuizen. De gemeente betaalt 25.000 Zwitserse frank (€25.300) aan volwassenen onder de 45 jaar, en 10.000 Zwitserse frank (€10.120) per kind. Maar het is niet zomaar eenvoudig om van deze prikkels gebruik te maken: aanvragers moeten in een huis wonen ter waarde van ten minste 200.000 Zwitserse frank (€202.310) en zich verbinden om minstens tien jaar in het dorp te blijven wonen.
De Nederlandse context
Hoewel de bovenstaande initiatieven zich voornamelijk in het buitenland afspelen, is er ook in Nederland een beweging ontstaan om dorpen te herlevend maken. Hoewel Nederland geen dorpen biedt die geld geven om te wonen, zijn er wel initiatieven die vergoedingen of voordelen bieden voor mensen die in het platteland gaan wonen. Dit kan bijvoorbeeld gelden voor mensen die aan een workation doen of die willen verhuizen in de context van een work-life balance.
Een van de redenen dat dorpen in Nederland niet zo hard werken aan het aan trekken van nieuwe inwoners is het feit dat de Nederlandse plattelandsbevolking relatief stabiel is. De demografie van dorpen in Nederland is meestal minder drastisch veranderd dan in landen waar de bevolking sterk afneemt. Toch is er wel een groeiende interesse in betaald wonen of vergoedingen voor mensen die willen wonen in rustige dorpen, en dit is een trend die waarschijnlijk de toekomst in zal gaan.
Conclusie
In de huidige wereld waarin plattelandsdorpen steeds leger worden, zoeken dorpen op allerlei manieren naar oplossingen. Van militaire oefendorpen zonder inwoners tot gesloten gemeenschappen zonder geld, en van dorpen die mensen geld geven om te wonen, toont de diversiteit van deze situaties aan dat de plattelandsbevolking wereldwijd een uniek verhaal vertelt.
In Nederland is de situatie anders dan in landen zoals Spanje of Italië, maar ook hier zijn dorpen op zoek naar nieuwe inwoners. Of het nu gaat om een dorp zonder inwoners, of om een dorp dat mensen geld biedt — het beeld van de plattelandsdorp is in beweging. En met de toenemende interesse in workations, betaald wonen en herverdeling van de bevolking, is het dorp niet langer een plek om te verlaten, maar een plek om te herontdekken.