Een Gidsreis door Kyoto: De Mooiste Plekken met Nederlandse Expertise
juli 17, 2025
De hoeveelheid vrije tijd die Nederlanders beschikbaar hebben, en hoe ze die invullen, is een onderwerp dat regelmatig wordt onderzocht en besproken. In 2016 had het land ongeveer 44 uur aan vrije tijd per persoon per week, een cijfer dat in 2023 vrijwel gelijk bleef. Hoewel dit aantal niet sterk is gedaald, zijn er wel duidelijke trends in de manier waarop vrije tijd wordt ingevuld, de mate van tevredenheid daarmee en regionale verschillen. Deze artikelen worden beïnvloed door factoren zoals leeftijd, onderwijsniveau, herkomst en woonplaats.
In deze analyse worden de relevante trends in de vrije tijd van Nederlanders besproken, met aandacht voor zowel kwantitatieve gegevens als kwalitatieve aspecten zoals tevredenheid en het ‘eropuit-gedrag’. Daarnaast komen regionale en demografische verschillen aan de orde, die aantonen hoe de beschikbaarheid en het gebruik van vrije tijd variëren binnen het land.
Hoeveel vrije tijd heeft een Nederlander?
Nederlanders beschikken gemiddeld over ongeveer 44 uur vrije tijd per week. Hoewel deze hoeveelheid in 2023 vrijwel gelijk is gebleven aan die uit 2016, is het gebruik van deze tijd veranderd. Nederlanders voeren een divers aanbod van activiteiten uit en brengen daardoor vaak tijd aan op reizen naar culturele of recreatieve locaties. Dit gedrag maakt Nederlanders uniek in Europa, aangezien ze vaker en langer betrokken zijn bij culturele en recreatieve activiteiten dan andere Europeanen. Tegelijkertijd geven ze regelmatig aan dat ze "druk" zijn, een gevolg van het vele variërende aanbod van activiteiten en het daarmee gepaard gaande reisgedrag.
Er is veel diversiteit in het ‘eropuit-gedrag’
Nederlanders zijn niet uniform in hun invulling van vrije tijd. Het ‘eropuit-gedrag’ varieert aanzienlijk tussen regio's en demografische groepen. In het algemeen zijn mensen die wonen in regio’s met een grote uitvoering van recreatie- en culturele voorzieningen, vaker en langer onderweg dan die in gebieden met weinig dergelijke faciliteiten. Ook binnen Nederland zijn er duidelijke verschillen. In stedelijke gebieden is de toegang tot activiteiten vaak groter dan in plattelandsgebieden, wat leidt tot verschillen in het invullen van vrije tijd. Deze regio-specifieke verschillen zijn belangrijk om te begrijpen bij het bepalen van de toegang tot en de invulling van vrije tijd in Nederland.
Vrije tijd en leeftijd: jongeren versus oudere generaties
De mate van tevredenheid met vrije tijd varieert sterk tussen leeftijdsgroepen. In 2024 was 74,9% van de volwassenen in Nederland tevreden met hun vrije tijd. Bij jongeren (18 tot 55 jaar) was dit percentage lager, terwijl 55-plussers vaker dan gemiddeld tevreden bleken te zijn. Bij de oudste leeftijdsgroep, 75-plussers, was zelfs bijna 95% tevreden. Dit verschil kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan de rol van vrije tijd in de levensloop: jongeren zijn vaak minder stabiel in hun inkomenssituatie, en hun vrije tijd kan beperkt zijn door studies, werk of andere verplichtingen. Oudere mensen daarentegen beschikken vaak over meer vaste structuren en een groter budget, waardoor ze vrije tijd beter kunnen inplannen en uitvoeren.
Onderwijsniveau en vrije tijd
Het onderwijsniveau speelt ook een rol bij de tevredenheid met vrije tijd. In 2024 was 81,1% van de Nederlanders met een vmbo-opleiding of equivalent vaker dan gemiddeld tevreden met hun vrije tijd. Dit stelt in contrast tot de groepen met hoger onderwijs, die juist minder vaak tevreden bleken te zijn. Echter, deze verschillen verdwijnen grotendeels wanneer er wordt gecorrigeerd voor factoren zoals leeftijd, geslacht en herkomst. Hieruit valt op te maken dat het verschil in tevredenheid niet zozeer te maken heeft met het onderwijsniveau zelf, maar eerder met de demografische samenstelling van de groepen.
Herkomst en vrije tijd
Ook de herkomst van Nederlanders heeft invloed op hun tevredenheid met vrije tijd. Volgens de gegevens was 77,4% van de Nederlanders die in Nederland zijn geboren met ouders die ook daar zijn geboren, vaker dan gemiddeld tevreden met hun vrije tijd. Inwoners die in Nederland zijn geboren met minstens één ouder uit Europa of buiten Europa, bleken minder tevreden. Deze trend is een indicatie van mogelijke verschillen in toegang tot recreatievormen, kennis van de Nederlandse cultuur en maatschappelijke participatie. Nogmaals, deze verschillen worden grotendeels verklaard door demografische factoren, zoals leeftijd en onderwijsniveau.
Vrije tijd in 2023: trends en ontwikkelingen
In 2023 was 80% van de Nederlanders tevreden met hun sociale leven, iets hoger dan in 2022, maar nog steeds lager dan in 2019. Deze stijging is een positieve ontwikkeling, maar het percentage is nog steeds iets lager dan voor de coronapandemie. Tegelijkertijd is het percentage mensen dat tevreden is met hun hoeveelheid vrije tijd gedaald naar 74%, in lijn met het niveau van 2019. Dit laat zien dat, hoewel er enige herstel is gebeurd in het sociale contact, de mate van tevredenheid over vrije tijd sinds 2020 iets lager is gebleven.
De rol van vrije tijd in de brede welvaart
De brede welvaart in Nederland, zoals beoordeeld door het CBS, omvat zowel materiële factoren als sociaal en cultureel welzijn. In het rapport van 2023 concludeerde het CBS dat Nederland in het algemeen een rijk en gelukkig land is. Echter, er zijn ook tekortkomingen, vooral op het gebied van duurzaamheid en de zorg voor toekomstige generaties. De welvaart van jongeren blijkt achter te blijven ten opzichte van die van oudere generaties. Een belangrijke oorzaak hiervoor is het verloop op het gebied van wonen. Velen van de jonge generatie worstelen met een te hoge huurprijs en weinig beschikbaar woningaanbod. Hierdoor is de vrije tijd voor jongeren beperkt, zowel qua hoeveelheid als invulling.
Het verband tussen vrije tijd en geluk
Hoewel het CBS waarschuwt voor de toekomstige uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en sociale voorzieningen, blijft het land in 2024 relatief tevreden over zijn algemene welvaart. Het CBS rapporteerde dat 80% van de Nederlanders in 2023 tevreden was met hun sociale leven, terwijl 74% tevreden was over de hoeveelheid vrije tijd. Hoewel het percentage iets lager is dan voor 2020, is het algemene levensgeluk bijna stabiel gebleven. Hieruit blijkt dat vrije tijd een belangrijk onderdeel is van het welzijn in Nederland, maar dat er ook groepen zijn waarvoor de toegang tot vrije tijd en recreatievormen beperkt is.
Conclusie
De vrije tijd van Nederlanders is een belangrijk onderdeel van hun levenskwaliteit en welvaart. Hoewel het gemiddelde aantal vrije uren per week sinds 2016 vrijwel constant is, zijn er duidelijke trends in de manier waarop deze tijd wordt ingevuld. Nederlanders voeren een divers aanbod van activiteiten uit en zijn vaak onderweg om deze activiteiten te doen. De mate van tevredenheid met vrije tijd varieert sterk tussen leeftijdsgroepen, onderwijsniveaus en herkomst. Jongeren zijn vaker ontevreden dan oudere generaties, en mensen met een lager onderwijsniveau geven vaak aan vaker tevreden te zijn dan die met hoger onderwijs. Ook de herkomst speelt een rol, aangezien mensen die in Nederland zijn geboren vaak vaker tevreden zijn dan immigranten.
De rol van vrije tijd in de brede welvaart is dus duidelijk, maar er zijn ook uitdagingen. De jonge generatie worstelt met een beperkte toegang tot woning en daarmee ook tot vrije tijd. Bovendien is het CBS bezorgd over de duurzaamheid van de huidige welvaart, die grotendeels op de toekomstige generaties lijkt te worden afgerekend. Hieruit blijkt dat de beschikbaarheid en invulling van vrije tijd niet alleen een kwestie van persoonlijke voorkeur is, maar ook van sociale en economische ontwikkeling.