Een Rondreis door Japan met een Nederlandse Gids: De Perfecte Combinatie voor De Gouden Eerste Bezoek
juli 17, 2025
De manier waarop Nederlanders eten en koken is de afgelopen jaren sterk veranderd. Koken zelf is steeds minder een normaal onderdeel van het dagelijks leven geworden. Vooral jongeren en drukke werknemers kiezen vaker voor afhaal- of bezorgmaaltijden, kant-en-klaarmaaltijden of uit eten gaan. Deze trend is in meerdere onderzoeken duidelijk gebleken. Het heeft gevolgen voor de eet- en voedingscultuur van het land, maar ook voor de gezondheid van de bevolking. In dit artikel worden de ontwikkelingen beschreven, de oorzaken onderbouwd met feiten uit recente studies, en worden mogelijke gevolgen en uitdagingen benoemd.
De toename van afhaal- en bezorgmaaltijden
Er is een duidelijke toename van het gebruik van afhaal- en bezorgmaaltijden in Nederland. Onderzoek dat in opdracht van maaltijdservice Uitgekookt is uitgevoerd onder 500 Nederlanders toont aan dat ruim zeven op de tien Nederlanders tijdens drukke dagen van de week kiest voor het bestellen van maaltijden. Dit is vaak een gevolg van het ontbreken van tijd of motivatie om zelf te koken. De meest voorkomende redenen zijn drukke werkdagen, bezoek, of gewoon geen zin. Deze keuze heeft echter vaak consequenties: 51% van de ondervraagden voelt zich na het eten van fastfood minder lekker.
Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat driekwart van de deelnemers gemiddeld meer dan 14 euro per persoon uitgeeft aan een bezorgmaaltijd. Deze kosten zijn niet onaanzienlijk en vooral niet in vergelijking met zelf gekookte maaltijden. Bovendien geven de meeste mensen aan pas na het eten over de calorieën en kosten na te denken, ondanks dat ze vooraf al verwachtten dat de maaltijd gemakkelijk en lekker zou zijn.
Het gebrek aan kookvaardigheden bij jongeren
Een van de belangrijkste oorzaken van de afname van zelf gekookte maaltijden is het gebrek aan kookvaardigheden, vooral bij jongeren. Uit onderzoek door HAK blijkt dat 55% van de uitwonende studenten op het moment dat ze hun huis uitgaan, nog niet of nauwelijks koken kunnen. Slechts de basisvaardigheden zijn onder de knie. Deze situatie heeft geleid tot een toename van het gebruik van afhaal- of kant-en-klaarmaaltijden, vooral bij jongeren die hun eerste eigen woning of studentenflat betrekken.
De studie laat verder zien dat 40% van de uitwonende studenten minstens één keer per week een afhaal- of bezorgmaaltijd bestelt. Ook is er een duidelijke toename in het gebruik van kant-en-klaarmaaltijden sinds zij het huis uit zijn. Een van de redenen die studenten zelf noemen voor het afnemen van zelf gekookte maaltijden is het gebrek aan inspiratie, tijd of kookvaardigheden. Deze drie factoren lijken samen een groot obstakel te vormen voor het zelf bereiden van maaltijden.
Tijd en gemak boven gezondheid
Tijd speelt een grote rol bij de keuze voor fastfood of kant-en-klaarmaaltijden. In Nederland is het aantal minuten dat mensen per dag aan het koken besteden in de afgelopen vijftig jaar afgenomen van gemiddeld 45 minuten naar minder dan 20 minuten per dag. Deze daling wijst op een verandering in het eetgedrag en de prioriteiten van Nederlanders. Het gemak van snelle en makkelijk verkrijgbare maaltijden heeft het zelf koken verdrongen.
Bovendien is het zelf bereiden van maaltijden in de huidige maatschappij vaak niet zo gewaardeerd als het zou moeten zijn. Een vergelijking met de eetcultuur in Italië toont aan dat Nederlanders in veel gevallen sneller en vaker eten, maar dat het zelf koken een minder centrale rol speelt in hun dag. Italianen besteden meer tijd aan het bereiden en eten van maaltijden, en het aantal Italianen met overgewicht is veel lager dan in Nederland.
Gezondheidsrisico’s van fastfood
De toename van het gebruik van fastfood en kant-en-klaarmaaltijden heeft gevolgen voor de gezondheid. Deze maaltijden zijn vaak rijk aan vet en zout en bevatten te weinig groenten. Uit onderzoek van het FoodService Instituut Nederland is gebleken dat jongere generaties, zoals generatie Z (18 tot 24 jaar), steeds vaker afhankelijk raken van deze soort maaltijden. Het gevolg is een toegenomen risico op overgewicht en andere gezondheidsproblemen.
Hoewel het kabinet plannen heeft om de btw op groente en fruit te verlagen, blijkt uit onderzoek dat dit geen duidelijke oplossing is voor het probleem. De prijs is slechts één factor die invloed heeft op de voedselkeuze. Het gemak en de tijd die nodig zijn om groente en fruit in een maaltijd te verwerken, zijn belangrijker bepalende factoren. Daardoor zal een verlaging van de btw waarschijnlijk weinig effect hebben op de consumptie van groenten en fruit, en kan het zelfs leiden tot een toename van de totale voedselconsumptie.
Fastfood thuis: een nieuwe norm?
De beschikbaarheid van fastfood thuis heeft het gebruik van deze maaltijden verder vergroot. Via platforms zoals Thuisbezorgd en UberEats is het nu mogelijk om fastfood te bestellen zonder dat je een restaurant hoeft te bezoeken. Dit heeft geleid tot een toegenomen consumptie, ook op momenten die traditioneel niet geassocieerd zijn met het eten van fastfood, zoals tijdens werkdagen of in de avonduren.
Ondertussen proberken gemeenten maatregelen te nemen om de toename van fastfoodrestaurants te beperken. Volgens sommige gemeenten is het aantal mensen met overgewicht gestegen door de toegenomen consumptie van fastfood. Echter, zoals uit onderzoek blijkt, kunnen deze maatregelen tegenstrijdig werken. Als gemeenten beperkingen opleggen, zoals het verbannen van nieuwe fastfoodvestigingen, kan dat leiden tot het verschuiven van bestellingen naar bestaande vestigingen of verder reizen om de maaltijd te ontvangen.
Daarnaast is het gemak van online bestelling en thuisbezorging een factor die moeilijk tegen te gaan is. De opmars van fastfood is dus niet alleen een gevolg van het aantal restaurants, maar ook van veranderingen in de eetcultuur en het gebruik van technologie.
De rol van het gezin en het opleiden van kookvaardigheden
Een mogelijke oplossing voor het probleem van het afnemende zelf koken ligt in het opleiden van jongeren in kookvaardigheden. In het onderzoek van HAK blijkt dat jongeren die nog maandelijks eten mee krijgen van hun ouders, vaak vaker zelf leren koken of een gezondere keuze maken. Dit suggereert dat het gezin een belangrijke rol kan spelen bij het overbrengen van eetgewoontes en kookvaardigheden naar jongere generaties.
Een andere oplossing is het aanbieden van kookcursussen of inspiratie voor jongeren om zelf maaltijden te bereiden. In samenwerking met studenten-startups worden er initiatieven genomen om jongeren te ondersteunen bij het leren koken. Deze cursussen en workshops zijn bedoeld om jongeren te inspireren en te onderwijzen in het bereiden van eenvoudige, gezonde maaltijden.
De toekomst van het koken in Nederland
De trends die nu zichtbaar zijn, suggereren dat het koken in Nederland verder zal afnemen als er geen actie wordt ondernomen. De eetcultuur van jongeren en jongvolwassenen wijkt steeds verder af van die van eerdere generaties. Het eten van maaltijden op vaste tijden en het bereiden van maaltijden in het gezin wordt steeds minder de norm. In plaats daarvan is het eten van maaltijden door de dag heen, sneller en minder gezond, aan het opkomen.
Om dit te veranderen, zullen zowel individuen, scholen, gemeenten als bedrijven een rol moeten spelen. Het opleiden van jongeren in kookvaardigheden, het aanbieden van gezondere maaltijden en het versterken van de waarde van het zelf koken zijn mogelijke stappen in de juiste richting.
Conclusie
De trend dat Nederlanders steeds minder zelf koken, is duidelijk zichtbaar in meerdere onderzoeken. De oorzaken zijn onder andere het gebrek aan kookvaardigheden bij jongeren, het gemak en de tijd die nodig zijn voor het bereiden van maaltijden en de verandering in de eetcultuur. Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor de gezondheid van de bevolking en de voedingscultuur in het land. Terwijl er enkele initiatieven zijn om jongeren te ondersteunen bij het leren koken, is er nog veel werk aan de winkel om de eetcultuur in Nederland duurzamer en gezonder te maken.