Nederlandse welvaart in stijgende lijn: De huidige positie in Europa en kansen voor de toekomst

Nederland is in de afgelopen jaren steeds welvarender geworden, zoals blijkt uit diverse onderzoeken en rapporten. Het land behoort tot de meest welvarende regio's in Europa en scoort goed op meerdere indicatoren van brede welvaart. Toch blijven er ook uitdagingen en ongelijkheden bestaan, die aandacht verdienen bij het bepalen van toekomstige welvaart ontwikkelingen. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige positie van Nederland qua welvaart, op basis van de meest recente gegevens, en worden kansen en uitdagingen voor de toekomst bekeken.

Nederland op de tweede plaats in Europa qua welvaart

In 2011 was Nederland het op één na welvarendste land in de Europese Unie, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Luxemburg nam toen de eerste plaats in. Nederlanders zijn in die periode gemiddeld ruim 30 procent welvarender dan de gemiddelde inwoner van de EU. Deze positie is niet toevallig ontstaan, maar is het resultaat van economische groei en relatief stabiele inflatie. In 1995 stond Nederland nog op de zevende plaats in de EU, maar tussen 1995 en 2011 groeide het bruto binnenlands product (BBP) boven het gemiddelde niveau. De prijsstijgingen bleven in deze periode echter lager dan in veel andere landen, wat bijdroeg aan de welvaartstekening van Nederland.

De Europese Unie zelf heeft in de afgelopen jaren een afnemend welvaarsonderscheid tussen lidstaten gezien. De voornaamste veranderingen zijn te zien in de Oost-Europese landen, waar welvaartsniveaus zijn toegenomen. Toch blijven er aanzienlijke verschillen tussen landen, zoals Bulgarije en Roemenië, die het minst welvarend zijn.

Brede welvaart: meer dan alleen inkomsten

Het begrip ‘brede welvaart’ benadrukt dat welzijn niet alleen afhankelijk is van inkomen of het vermogen om goederen en diensten te consumeren. Ook andere factoren zoals gezondheid, onderwijs, veiligheid, milieu en sociale contacten spelen een cruciale rol. Het SCP en het CBS gebruiken dergelijke indicatoren om de brede welvaart in kaart te brengen. In 2024 concludeerde het CBS dat Nederland op de tweede plaats staat qua brede welvaart in de EU, met Zweden op de eerste plaats.

Nederland scoort bijvoorbeeld goed op het thema arbeid en vrije tijd. Nederlanders hebben relatief veel vrije tijd en genieten van een sterke sociale netwerk. Ze houden veel contact met familie, vrienden en buren. Op andere thema’s, zoals gezonde levensverwachting bij vrouwen en de woonquote (het percentage inkomen dat aan woonlasten wordt besteed), scoort Nederland minder gunstig. Deze indicatoren tonen aan dat welvaart niet alleen afhangt van economische groei, maar ook van sociale en infrastructurale factoren.

Welvaart ten koste van latere generaties

Hoewel Nederland als een rijk en gelukkig land wordt beschouwd, wijst het CBS erop dat deze welvaart soms ten koste gaat van toekomstige generaties. De huidige welvaart is vaak het gevolg van verbruik van natuurlijke hulpbronnen en een hoge druk op het milieu. Ondanks verduurzamingsmaatregelen blijft Nederland onder de EU-topstanders in fosfor- en stikstofuitstoot, wat negatieve gevolgen heeft voor de natuur zoals heide, bos en duinen.

Een toekomstige generatie zou dus een lager welvaartsniveau kunnen ervaren als de huidige trends zich voortzetten. Het CBS benadrukt daarom dat het belangrijk is om de huidige welvaart op een duurzamere manier te behouden en te versterken. Dit vraagt niet alleen economische, maar ook ecologische en sociale aandacht.

Ongelijkheid en gesegregeerde leefwerelden

Niet iedereen in Nederland profiteert op dezelfde manier van de landelijke welvaart. Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) toont aan dat de contacten tussen rijke en arme Nederlanders afnemen. De leefwerelden van rijke en arme mensen worden steeds meer gesegregeerd. Rijke mensen ontmoeten vaker personen met een vergelijkbare welvaart, en arme mensen ontmoeten vooral mensen uit vergelijkbare sociale lagen.

Hoewel Nederland als land niet erg gesegregeerd is vergeleken met andere Europese landen, is er een duidelijke trend naar eenzijdigere leefwerelden in de afgelopen tien jaar. Dit heeft gevolgen voor sociale samenhang en kansengelijkheid. Kinderen die in arme leefwerelden opgroeien, hebben vaak minder toegang tot educatieve en sociale kansen dan kinderen in rijkere omgevingen. De SCP wijst op het belang van maatregelen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt om deze trends om te keren.

Er zijn echter ook positieve ontwikkelingen. Bijvoorbeeld bij migrantengroepen uit Marokko, Turkije en Syrië is er een toename van welvaart in de familiekring, wat leidt tot meer gemengde leefwerelden. Deze groepen zien hun welvaart toenemen, wat een positieve impact heeft op de sociale integratie en interactie met de bredere samenleving.

Nederlanders en hun benadering van welvaart

De manier waarop Nederlanders omgaan met welvaart verschilt van land tot land. In vergelijking met landen zoals Syrië, waar welvaart vaak wordt geassocieerd met veiligheid en basisvoorzieningen, hechten Nederlanders meer waarde aan eenvoud, kwaliteit en functionaliteit. Ze beschouwen welvaart niet alleen als het bezitten van luxeproducten, maar ook als het genieten van een balans tussen werk en vrije tijd, sociale contacten en een goede levenskwaliteit.

Nederlanders zijn zich bewust van hun hoge levensstandaard en beschouwen sociale voorzieningen als gezondheidszorg en onderwijs als hun recht. Deze zekerheid geeft hen een gevoel van welvaart dat niet alleen afhankelijk is van financiële omstandigheden. In sommige omgevingen wordt er ook gesproken over ‘bewust omgaan met rijkdom’, wat inhoudt dat mensen bewust kiezen voor een levensstijl die hen gelukkig maakt, ook al is het niet het hoogst mogelijke inkomen.

Welvaart en toekomstkansen

Om de huidige welvaart in Nederland op een duurzame manier te behouden, zijn er verschillende maatregelen nodig. Het verlagen van milieuvervuiling en het verminderen van kansenongelijkheid zijn twee belangrijke pijlers. Daarnaast is het belangrijk om sociale contacten tussen verschillende lagen van de bevolking te versterken, zodat sociale samenhang en begrip worden bevorderd.

In de Randstad zijn de leefwerelden van rijke en arme mensen vooral gesegregeerd. Dit maakt het moeilijker om kansen gelijk te maken en leidt tot een versterking van sociale ongelijkheid. Het SCP benadrukt daarom dat het onderwijs- en woningbeleid een sleutelrol kan spelen bij het verbeteren van deze situatie. Door te investeren in educatieve kansen en betaalbaar wonen kan er meer gedeelde welvaart ontstaan.

Conclusie

Nederland behoort tot de meest welvarende landen in Europa en scoort goed op meerdere aspecten van brede welvaart. Toch blijven er uitdagingen, zoals milieuvervuiling, sociale ongelijkheid en gesegregeerde leefwerelden. Het is van belang om deze kwesties aan te kaarten en maatregelen te nemen zodat de huidige welvaart op een duurzame manier kan worden behouden en uitgebreid. Nederlanders hechten waarde aan een evenwicht tussen materiële en sociale welvaart, wat een unieke benadering van rijkdom vormt. In de toekomst is het essentieel om zowel economische als sociale factoren in overweging te nemen bij het bepalen van welvaart en gelukkigheid.

Bronnen

1. De Nederlandse economie in historisch perspectief: brede welvaart
2. Nederland – het op één na welvarendste land van Europa
3. CBS: Nederland is rijk en gelukkig, welvaart wel ten koste van latere generaties
4. De rijkste en armste Nederlanders ontmoeten elkaar steeds minder
5. Nederland – het rijkste land ter wereld
6. CBS: brede welvaart – Nederland op twee na hoogste in EU