Nederland ziet steeds slechter: een overzicht van ontwikkelingen in geluk, milieu en duurzaamheid

De huidige ontwikkelingen in Nederland tonen een complex beeld. Terwijl het land traditiegetrouw vooraan staat in gelukspeilingen, is de trend de laatste jaren duidelijk naar beneden gericht. Gelijkertijd blijkt de natuur en de luchtkwaliteit in het land steeds minder gunstig te zijn. Ook op het gebied van duurzame ontwikkeling scoort Nederland steeds slechter vergeleken met andere landen. Deze ontwikkelingen zijn van groot belang voor toeristen, reizigers en verblijvers in het land, omdat ze een invloed hebben op de leefbaarheid en het beleven van het land.

In dit artikel wordt ingegaan op drie belangrijke thema’s: gelukspeilingen in het kader van het World Happiness Report, de toestand van de Nederlandse natuur en biodiversiteit, en de positie van Nederland op de Sustainable Development Index. Aan de hand van de laatste onderzoeken en rapportages wordt duidelijk waar de uitdagingen liggen en wat de gevolgen kunnen zijn voor toeristen en toerisme in Nederland.

Geluk in Nederland: positie verslechtert

Nederland behoort al jaren tot de gelukkigste landen ter wereld. In het World Happiness Report van de Verenigde Naties is Nederland traditioneel op een voornaam plek. In 2023 stijgt het land één positie, naar de vijfde plaats, waar het al sinds enige tijd actief op staat. Toch is er een duidelijke trend naar beneden te zien. De gelukspeiling van Nederlanders is dalend sinds het eerste rapport in 2012. In 2023 scoort Nederland een 7,306, wat de laagste score ooit is. In 2012 was de score nog 7,319.

De gelukspeiling is gebaseerd op een combinatie van factoren, waaronder inkomen, levensverwachting, sociale factoren en vertrouwen. Ondanks dat Nederland goed scoort op economische en sociale aspecten, blijkt het geluksgevoel onder de inwoners van West-Europese landen te dalen. De meeste westerse landen scoren in deze periode significant slechter, met verliezen van 0,17 procentpunten of meer. Drie landen – de Verenigde Staten, Canada en Zwitserland – verloren zelfs halve punten of meer.

De trend naar beneden is niet alleen van belang voor de inwoners, maar heeft ook invloed op de maatschappelijke ontwikkelingen. Volgens het rapport kan het dalende geluksgevoel leiden tot meer populisme en een verandering in stembusgedrag. De invloed is zelfs groter dan die van traditionele ideologieën of klassenongelijkheid.

Nederlandse natuur: biodiversiteit krimpt

De toestand van de Nederlandse natuur is zorgwekkend. Volgens een rapport van het Wereld Natuur Fonds is de Nederlandse natuur op land slechter dan ooit. Sinds 1990 is het aantal wilde dieren in open gebieden met 50 procent afgenomen. Op hoge zandgronden zoals de Veluwe zijn er zelfs 70 procent minder dieren. De belangrijkste oorzaak hiervan is de neerslag van stikstof, die het gevolg is van menselijke activiteiten zoals landbouw en verkeer.

De achteruitgang is vooral duidelijk voor dieren die in open gebieden leven, zoals vogels, reptielen, vlinders en insecten. Deze groepen worden het hardst getroffen. Snelgroeiende grassen die stikstof in zich opnemen overwoekeren bijvoorbeeld de heidegebieden en verdringen de eigenlijke natuur. Dit heeft nadelige gevolgen voor dieren zoals vlinders, insecten en vogels die afhankelijk zijn van het voedsel dat in deze gebieden groeit. De daling van het insectenbestand heeft ook negatieve gevolgen voor vogels die zich van insecten voeden.

De daling van het insectenbestand heeft ook gevolgen voor de voedselketen. Insecten spelen een belangrijke rol in de voedselketen, zowel voor vogels als voor andere dieren. Het tekort aan insecten leidt tot een verminderde voedselvoorziening en heeft dus ook een indirecte invloed op het ecosysteem in het algemeen.

Luchtkwaliteit: steden met slechte lucht

De luchtkwaliteit in Nederland is ook aan het verslechteren. Onderzoek van het journalistiek platform Pointer toont aan dat vrijwel de hele landelijke bevolking met slechte luchtkwaliteit te maken heeft. Op veel plekken is de lucht twee keer zo vervuild als de WHO-richtlijnen toestaan. De luchtvervuiling heeft nadelige gevolgen voor de gezondheid en leidt tot een korte levensverwachting en hogere gezondheidskosten.

De meest vervuilde plekken zijn vooral in de grote steden. Amsterdam scoort bijvoorbeeld slecht, vooral in de binnenstad. Den Haag en haar omgeving hebben vergelijkbare cijfers, en ook Rijswijk kent vervuilde zones. De stikstofdioxide- en fijnstofconcentraties zijn de belangrijkste luchtvervuilende stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid.

Een uitzondering zijn de Waddeneilanden en de polders in het noordelijke deel van Friesland en Groningen. Daar is de lucht vrij schoon, wat voor toeristen interessant is. Toch is de luchtkwaliteit in de rest van het land zorgwekkend. De vervuiling leidt tot gezondheidsproblemen en verhoogde ziektelijke lasten.

Duurzame ontwikkeling: Nederland keldert

Nederland scoort sinds 1990 steeds slechter op de Sustainable Development Index (SDI). De SDI meet de ecologische efficiëntie van menselijke ontwikkeling en combineert de Human Development Index (HDI) met ecologische impactfactoren. In 1990 stond Nederland op de 6e positie, maar in 2019 was het land op de 150e positie geraakt, uit een totaal van 165 landen. De verslechterde positie is te wijten aan een toegenomen materiële voetafdruk van Nederland.

De materiële voetafdruk is de hoeveelheid grondstoffen die per inwoner wordt verbruikt. Deze is in Nederland bijna verdubbeld van 15,9 ton per inwoner in 1990 naar 27,5 ton in 2019. Ondanks dat de CO2-uitstoot per inwoner grotendeels gelijk is gebleven, is het beeld van Nederland als een voorbeeldland op het gebied van duurzaamheid sterk veranderd. Rijke landen scoren in de SDI slechter dan landen met een lagere HDI, maar betere ecologische efficiëntie.

Middeninkomenslanden met sterke publieke voorzieningen op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg scoren beter op de SDI. Landen zoals Costa Rica, Sri Lanka en Georgië scoren het hoogst. Nederland scoort hoger dan landen als Finland, Noorwegen en Canada, maar ver onder landen in Afrika, Azië en Midden- en Zuid-Amerika.

De toekomst: uitdagingen en kansen

Hoewel Nederland op verschillende vlakken steeds slechter scoort, zijn er ook positieve ontwikkelingen. Zo is er een duidelijke daling van criminaliteit en luchtvervuiling. In de afgelopen tien jaar zijn bijvoorbeeld de aantallen inbraak- en diefstalgevallen met 57 procent gedaald, geweldsmisdrijven met 35 procent en vernielingen aan auto’s met 57 procent. Ook de luchtvervuiling is afgenomen, hoewel het nog steeds een probleem is in stedelijke gebieden.

Op het gebied van toerisme is het belangrijk om bewust te reizen. Toeristen kunnen een positieve impact maken door bewust te kiezen voor ecologische toerismevormen, zoals het bezoeken van natuurgebieden met een goede luchtkwaliteit en het ondersteunen van duurzame initiatieven. Ook het reizen met openbaar vervoer in plaats van met de auto kan een verschil maken.

Conclusie

Nederland ziet steeds slechter uit op verschillende vlakken, waaronder geluk, natuur, luchtkwaliteit en duurzame ontwikkeling. De positie van Nederland op het World Happiness Report is dalend, de biodiversiteit in de natuur krimpt, de luchtkwaliteit is slecht in stedelijke gebieden, en het land scoort steeds slechter op de Sustainable Development Index. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de leefbaarheid van het land, maar ook voor toeristen die het land bezoeken.

Toch zijn er ook positieve trends. De criminaliteit is sterk gedaald, en er zijn initiatieven om de luchtkwaliteit te verbeteren. Voor toeristen is het belangrijk om bewust te reizen en bij te dragen aan duurzame toerismevormen. Door kennis te nemen van de huidige situatie en actief te zijn op het gebied van ecologie en duurzaamheid, kan Nederland nog een toekomst hebben die zowel leefbaar als aantrekkelijk is voor toeristen en inwoners.

Bronnen

1. Nederland in top 5 gelukkigste landen, maar het Westen scoort steeds slechter
2. Nederlandse natuur staat er slechter voor dan ooit
3. Nederland scoort steeds slechter op de Sustainable Development Index
4. Hieraan vind je vieste lucht in Nederland
5. En dan nu het goede nieuws: het gaat steeds beter met Nederland