Nederlands leren op een leuke en effectieve manier
juli 17, 2025
In recente jaren is er sprake van een positieve ontwikkeling op het gebied van veiligheid in Nederland. Hoewel de landelijke criminaliteit aanzienlijk is gedaald, zijn er nieuwe vormen van criminaliteit – zoals cybercrime en drugscriminaliteit – opgedoken die extra aandacht vragen. Buiten het kader van traditionele criminaliteit brengt ook de landveiligheid – zowel fysiek als digitaal – nieuwe uitdagingen met zich mee. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige veiligheidssituatie in Nederland, de ontwikkelingen die in kaart zijn gebracht, en de maatregelen die worden genomen om de toekomst nog veiliger te maken.
Nederland steeds veiliger – cijfers en trends
De afgelopen 15 jaar is gewone criminaliteit in Nederland met 40 tot 50 procent gedaald. Dit betekent dat de landelijke veiligheid aanzienlijk is toegenomen. Hoewel er nog steeds incidenten zijn – zoals fietsdiefstallen of kleinere schermutselingen – is de kans op dergelijke incidenten aanzienlijk kleiner dan in vroegere jaren. Deze trend is ook te zien in het dashboard van SDG 16.1 Veiligheid en vrede, waarin verder is uitgelegd dat de sterfte door moord of doodslag lager is dan in de meeste andere EU-landen.
Toch blijft de toekomst van de veiligheid en rechtstaat in Nederland een onderwerp van discussie. De afgelopen jaren is de zware drugscriminaliteit en cybercrime sterk toegenomen. Dit betreft vooral illegale handel in drugs en de groeiende dreiging van cyberaanvallen tegen zowel particulieren als bedrijven. Deze ontwikkelingen vragen om een herwaardering van de rol van het strafrecht en de maatregelen die genomen worden om dit soort criminaliteit aan te pakken.
De rol van het strafrecht als maatschappelijke seismograaf
Volgens Johan Bac, denktanklid van Nederland 2040, is het strafrecht een soort seismograaf die aangeeft waar er knelpunten zijn in de maatschappij. In recente jaren zien we een toename van mensen die in het strafrecht belanden vanwege onbegrepen gedrag, vaak als gevolg van tekortkomingen op het gebied van zorg en sociale cohesie. Als deze mensen niet de juiste begeleiding krijgen, lopen ze het risico om hun gedrag te escaleren tot strafbare feiten.
Dit wijst op een breder maatschappelijk vraagstuk: hoe kunnen we meer preventie toepassen en mensen ondersteunen voordat ze in het strafrecht belanden? Volgens Bac is het belangrijk dat maatschappelijke initiatieven, zoals vrijwilligerswerk en werkstrafprogramma’s, een grotere rol krijgen. Driekwart van de Nederlanders steunt bijvoorbeeld werkstraf, waarbij veroordeelden worden ingezet voor maatschappelijk nut, zoals het ophozen van sportclubs of het verzorgen van groenvoorzieningen. Dit leidt niet alleen tot een verlaging van recidive, maar ook tot een sterkere maatschappelijke cohesie.
Veiligheid in het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid
In verschillende delen van Nederland is de leefbaarheid en veiligheid onder druk. In gebieden waar problemen op het gebied van onderwijs, armoede, gezondheid, wonen en veiligheid zich opstapelen, is extra aandacht nodig. Daarom werken zes ministeries, negentien gemeenten en lokale partners samen aan het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV). Dit programma richt zich op circa twintig gebieden, waar samen 1,3 miljoen mensen wonen.
Het doel van het NPLV is om maatregelen op te zetten die het probleem in samenhang aanpakken. De programma’s worden vaak uitgevoerd in samenwerking met lokale bewoners, zodat er op maatwerk wordt ingespeeld. Dit type benadering helpt bij het versterken van de lokaal gezinde maatschappij, waarin mensen zich verantwoordelijk voelen voor hun omgeving en zich met elkaar verbonden voelen.
Nationale en internationale veiligheid: bedreigingen en maatregelen
Naast de binnenlandse veiligheid is er ook sprake van bedreigingen op het gebied van nationale en internationale veiligheid. De hoofden van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) hebben in het tweede gezamenlijke dreigingsbeeld statelijke actoren (DBSA 2) uitgebreid ingezet. Volgens hen staat de territoriale veiligheid van de EU, de NAVO en Nederland steeds meer onder druk.
De bedreigingen komen vooral van staten die inmengen in de sociale en politieke stabiliteit van Nederland. Daarnaast zijn er ook bedreigingen op het gebied van economische veiligheid. Nederland is door zijn geografische ligging en open kenniseconomie een belangrijk doelwit voor spionageactiviteiten. Er zijn ondergrondse energievoorzieningen en een hoogontwikkelde digitale infrastructuur die voor kritieke processen worden gebruikt. Deze infrastructuur maakt Nederland een aantrekkelijk doelwit voor cyberaanvallen en andere vormen van inmenging.
De economische veiligheid van Nederland
Een essentieel onderdeel van de nationale veiligheid is de economische veiligheid. Voor deze veiligheid zijn drie kernaspecten van belang:
- Continuïteit van vitale processen – Nederland is afhankelijk van kritieke infrastructuur zoals energievoorziening, digitale netwerken en logistiek. Deze processen moeten schokbestendig zijn en bestand tegen aanvallen of verstoringen.
- Verkleinen van strategische afhankelijkheden – Nederland is afhankelijk van import van grondstoffen en technologie. Het is belangrijk om deze afhankelijkheden te verkleinen en eigen productiecapaciteit te versterken.
- Voorkomen van ongewenste overdracht van kennis en technologie – Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen beschikken over unieke expertise. Het is belangrijk om deze kennis en technologie te beschermen tegen spionage en onwettige overdracht.
Om deze doelen te bereiken, moet de samenleving weerbaarder worden. Dit betreft niet alleen bedrijven en instellingen, maar ook burgers en overheden. De samenwerking tussen deze partijen is essentieel voor het versterken van de economische veiligheid.
De rol van kleine bedrijven
Kleine bedrijven zijn vaak kwetsbaar voor cyberaanvallen en andere vormen van inmenging. Volgens Erik Akerboom van de AIVD is het voor deze bedrijven van groot belang om zich bewust te zijn van de risico’s en passende maatregelen te nemen. Het stellen van vragen zoals “Wat heb ik te beschermen?” of “Wie kan er bij mijn systemen?” is essentieel voor het opstellen van een veiligheidsstrategie.
Het is niet alleen technologisch mogelijk om systemen te beveiligen, maar het is ook belangrijk om een balans te vinden tussen commerciële belangen en de noodzakelijke veiligheid. Veel kleine bedrijven zijn niet in staat om complexe beveiligingsmaatregelen te implementeren, waardoor ze een risico vormen voor de bredere economische veiligheid van het land.
Internationale rechtsorde en Nederland
De internationale rechtsorde staat momenteel in toenemende mate onder druk. Nederland is een land dat in de wereld opkomt als een land van regelgeving en rechtsorde. Toch is het belangrijk om te erkennen dat deze rechtsorde wereldwijd wordt uitgedaagd. Nederland moet actief blijven betrokken bij internationale samenwerking op het gebied van veiligheid en justitie.
Een recent voorbeeld is het arrest van het Hof van Justitie van de EU dat in 2024 besloot dat een land alleen als geheel als veilig land van herkomst kan worden aangemerkt. Dit betekent dat het niet langer mogelijk is om delen van een land als veilig te beschouwen. Voor Nederland lijken de gevolgen van dit arrest beperkt, maar het doet wel een verantwoordelijkheid aan het licht dat het land als geheel veilig moet zijn.
De rol van de politie en rechtsorde
De rechtsorde is een van de zes World Governance Indicators die de Wereldbank gebruikt om deugdelijk bestuur te meten. Hoewel de rechtsorde in Nederland vergeleken met andere EU-landen relatief goed functioneert, is de trend dalend. In 2023 gaf 15,6 procent van de bevolking van 15 jaar of ouder aan slachtoffer te zijn geweest van online criminaliteit. Dit wijst op een toegenomen risico op cybercrime en benadrukt de noodzaak voor een versterkte digitale beveiliging.
De operationele sterkte van de politie is in de afgelopen jaren gedaald, wat gezien wordt als ongunstig voor de brede welvaart. Hoewel het aantal politiemensen per 100.000 inwoners daalt, blijft het vertrouwen in de politie groeien. Dit is een positieve ontwikkeling, maar het vraagt om een evenwicht tussen het aantal agenten en de efficiëntie van de politie. Het is belangrijk dat de politie niet alleen in aantallen, maar ook qua kwaliteit van dienstverlening wordt versterkt.
Conclusie
Nederland is in de afgelopen jaren aanzienlijk veiliger geworden, zowel op het gebied van gewone criminaliteit als in termen van maatschappelijke cohesie en maatschappelijk werk. Toch komen er nieuwe vormen van criminaliteit en veiligheidsbedreigingen op, zoals cybercrime en internationale inmenging. Deze ontwikkelingen vragen om een nieuwe benadering van veiligheid, waarin samenwerking tussen burgers, bedrijven en overheden centraal staat.
Met het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, het versterken van de economische veiligheid en maatregelen op het gebied van digitale beveiliging wordt er op meerdere fronten gewerkt om Nederland steeds veiliger te maken. De toekomst van de veiligheid en rechtstaat in Nederland is een complex onderwerp, maar met de juiste inzet en samenwerking is er veel potentie om een veiligere maatschappij te creëren.