Kwaliteit en service bij aankoop van cartridges en schermen in Nederland
juli 17, 2025
In de afgelopen decennia is het demografische beeld van Nederland sterk veranderd. De steden, en met name de vier grootste steden — Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht — zijn opmars gemaakt en vormen nu de centra van bevolkingsgroei in het land. Aan de andere kant zien we op het platteland een afname van bevolking, vooral in de perifere regio’s. Deze trends zijn onder andere duidelijk zichtbaar in de televisieserie en documentaire 'Nederland van boven', waarin de bevolkingsgroei van steden als Utrecht in beeld wordt gebracht. In dit artikel bespreken we de demografische ontwikkelingen in Nederland, met een focus op de groei van steden, de krimp op het platteland, en de oorzaken en gevolgen daarvan.
Steden groeien sterker dan het platteland
De bevolkingsgroei in Nederland is niet gelijkmatig verdeeld over het land. In de periode van 1990 tot 2015 is de totale bevolking gegroeid van 14,9 miljoen naar 16,9 miljoen mensen — een toename van 13,5 procent. Stedelijke gemeenten groeiden gemiddeld sterkker dan niet-stedelijke gemeenten: 17 procent versus 10 procent. De groei was het hoogst in de Randstad, waar het bevolkingsaantal met 18 procent is toegenomen. In de perifere gebieden was de groei daarentegen het laagst, namelijk 5 procent. In deze regio’s zien we zelfs in sommige gemeenten een bevolkingskrimp.
De trend van groei in stedelijke gebieden en krimp in perifere gebieden lijkt zich te voortzetten. Voor de periode 2015–2040 verwachten het PBL en het CBS dat de bevolking in de Randstad met 12 procent zal groeien, terwijl het platteland in de periferie met 2 procent zal krimpen. Ook de stedelijke gemeenten zullen sterker groeien dan de niet-stedelijke gemeenten: 13 procent versus 1 procent. Dit bevestigt het beeld dat de concentratie van bevolking op de steden de overheersende trend is geworden.
De vier grote steden: sterke groeiers
De vier grootste steden in Nederland — Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht — vormen een aparte groep wanneer het gaat om bevolkingsgroei. Deze steden zijn onderdeel van G4, een samenwerkingsverband tussen de vier grootste steden van Nederland. Ze groeien niet alleen sterker dan de rest van het land, maar ook sterker dan andere steden en gemeenten. In de afgelopen 25 jaar is de bevolking in deze steden fors toegenomen, terwijl in andere regio’s de groei stagneerde of zelfs negatief was.
Een goed voorbeeld van deze groei is Utrecht. In 2009 passeerde Utrecht de grens van 300.000 inwoners. In 2017 werd een verwachting genoemd dat het inwoneraantal in 2022 rond de 370.000 zou liggen. Volgens een persbericht uit juli 2008 zou het aantal inwoners van Utrecht tot 2025 met 36 procent stijgen, wat neerkomt op ongeveer 405.000 inwoners. Deze groei wordt gevoed door een combinatie van natuurlijke groei en migratie — mensen verhuizen namelijk uit andere delen van het land en van buiten het land naar Utrecht.
De groei van Utrecht is ook visueel in beeld gebracht in de televisieserie 'Nederland van boven'. In een YouTube-filmpje uit de VPRO-reeks wordt de stedelijke expansie van Utrecht geïllustreerd, van de historische marktplaats in de Oudegracht tot moderne wijkontwikkelingen zoals Leidsche Rijn. De animatie laat zien hoe de stad uitbreidde in gebieden die vroeger vooral landbouwgrond waren, zoals Wittevrouwen en Ondiep.
Oorzaken van stedelijke groei
De groei van de steden in Nederland wordt vooral aangedreven door migratie. Mensen verhuizen namelijk van het platteland naar de steden, en ook van buiten het land. De aantrekkingskracht van steden ligt in de werkgelegenheid, de educatieve kansen, de infrastructuur en het aanbod aan recreatie. Daarnaast groeien de steden ook door natuurlijke groei — de geboortecijfers in stedelijke gebieden zijn relatief hoger dan op het platteland.
Hoewel de geboortecijfers in Nederland als geheel zijn gedaald, is de bevolking in stedelijke gebieden relatief jonger. Hierdoor is de aandeel van mensen in vruchtbare leeftijd groter, wat resulteert in meer kinderen. De jonge bevolking in steden is ook een gevolg van migratie: jonge immigranten vormen vaak een groot deel van de bevolking in stedelijke gebieden.
Bevolkingskrimp op het platteland
Aan de andere kant van het landschap zien we op het platteland, vooral in de perifere regio’s, een duidelijke krimp. Deze krimp wordt veroorzaakt door een vertrekoverschot — meer mensen verlaten deze regio’s dan er komen. De oorzaken van dit vertrekoverschot zijn meervoudig. De jongere generatie zoekt vaak werk in stedelijke gebieden, waar meer mogelijkheden zijn. Daarnaast leidt vergrijzing tot meer overledenen dan geboortes in deze regio’s.
In niet-stedelijke gemeenten is de natuurlijke groei afgelopen 25 jaar sterk afgenomen. In sommige gemeenten is de bevolkingsgroei zelfs omgekeerd in bevolkingskrimp. Deze trends zijn het duidelijkst zichtbaar in de perifere gemeenten, waar het demografische beeld sterk verschilt van dat in stedelijke regio’s.
De toekomst van bevolkingsontwikkeling in Nederland
De trends van stedelijke groei en plattelandskrimp lijken zich voort te zetten in de komende jaren. Voor de periode 2015–2040 verwachten experts dat de vier grote steden nog sterker zullen groeien dan de rest van Nederland. In tegenstelling tot deze steden zullen perifere regio’s met name krimpen. Ook op het platteland buiten de Randstad is sprake van een krimp, terwijl in stedelijke gemeenten in de intermediaire zone (de regio’s tussen de Randstad en de periferie) de groei nog wel aanhoudt.
De bevolkingsveroudering is een andere belangrijke trend. In de afgelopen 25 jaar is de Nederlandse bevolking verder verouderd. Het aandeel 65-plussers is toegenomen van 12,8 procent in 1990 tot 17,8 procent in 2015. In stedelijke gebieden is de veroudering minder sterk dan in niet-stedelijke gebieden, maar ook in de vier grote steden is sinds 2005 sprake van een begin van vergrijzing. De daling van het aandeel jongeren is vooral duidelijk in niet-stedelijke gemeenten, waar de jongere generatie vaak vertrekt naar stedelijke gebieden in zoektocht naar werk en kansen.
Conclusie
De bevolkingsgroei in Nederland is sterk ongelijkmatig verdeeld. De steden, en met name de vier grootste steden, zijn de voornaamste groeiers, terwijl op het platteland, vooral in de perifere regio’s, sprake is van bevolkingskrimp. De oorzaken van deze trends zijn meervoudig: migratie, vergrijzing, economische aantrekkingskracht en infrastructuur. De steden trekken jonge mensen uit andere delen van het land en van buiten Nederland, terwijl op het platteland de bevolking ouder is en er relatief weinig kinderen geboren worden.
Deze trends zullen zich waarschijnlijk voortzetten in de komende jaren. De toekomstige demografische ontwikkelingen zullen belangrijke gevolgen hebben voor de woningbouw, de infrastructuur, de zorg en de economie. Het is belangrijk dat beleid en planning hier rekening mee houden, zowel op regionaal als op nationaal niveau.