Nederland’s Grootste Steden: Een Gids voor Reizigers en Bezoekers
juli 17, 2025
De Nederlandse economie is internationaal gezien een van de welvarende landen. Dit blijkt uit meerdere analyses van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en andere onderzoeken. Nederland telt een hoog inkomen per hoofd van de bevolking, toegankelijk onderwijs en zorg, en een relatief veilige leefomgeving. Echter, de houdbaarheid van deze brede welvaart staat onder druk, vooral op het vlak van milieu, gezondheid en gelijkheid. Deze ontwikkelingen hebben ook invloed op de kwaliteit van leven en het toekomstige welzijn van de Nederlandse maatschappij.
In dit artikel bespreken we de huidige staat van de brede welvaart in Nederland, op basis van recente data en analyses van het CBS. We ronden het af met een kritische kijk op de uitdagingen die het land op weg naar een duurzamere toekomst moet aanpakken.
De huidige welvaart in Nederland
Nederland is internationaal gezien een rijk en welvarend land. In 2022 meldde het CBS dat 83,4% van de Nederlanders tevreden was met het leven. In dit kader valt ook te vermelden dat materiële welvaart en arbeid en vrije tijd overwegend positieve trends tonen. In 2022 werkte 41,2% van de Nederlanders vrijwilligerswerk, wat het hoogste percentage is binnen de Europese Unie. Deze cijfers duiden op een land met relatief hoge mate van betrokkenheid en sociaal kapitaal.
De landbouwsector, die ruim de helft van het land inneemt, draagt ook bij aan de welvaart. In deze sector werken weinig mensen, maar de arbeidsproductiviteit is hoog. Daarnaast is Nederland een exportland met een sterke economische basis en een goed ontwikkelde infrastructuur.
Welvaart aan de grens
Aan de grens met Duitsland en België is de welvaart ook onderwerp van analyse. Aan de noordoostelijke grens met Duitsland is de welvaart in de Nederlandse grensregio hoger dan in de Duitse regio. De Nederlandse welvaart is hier vooral het gevolg van hogere arbeidsdeelname, terwijl de arbeidsproductiviteit lager is. Dit is grotendeels te verklaren door het lagere uurloon in Nederland. De totale loonsom in de Nederlandse grensregio is echter groter vanwege het hogere aantal uren dat gewerkt wordt.
Aan de zuidelijke grens met België is de situatie anders. De welvaart in de Nederlandse grensregio is hoger dan in de Belgische regio, maar de arbeidsproductiviteit ligt beduidend lager aan Nederlandse zijde. Dit wordt gecompenseerd door een hogere arbeidsdeelname, wat de totale welvaart toeneemt.
Welvaart in historisch perspectief
Nederland heeft in de afgelopen twee eeuwen grote vooruitgang geboekt in termen van brede welvaart. In 1820 was het gemiddeld aantal opleidingsjaren van de bevolking slechts twee. Inmiddels is dit aangegroeid tot bijna twaalf jaren. Onderwijs was vroeger voorbehouden aan de elite en vrijwel uitsluitend voor mannen. Pas in 1901 werd onderwijs verplicht voor kinderen tussen de zes en twaalf jaar. Sindsdien is de toegang tot onderwijs sterk verbeterd, met als resultaat dat grote delen van de Nederlandse bevolking niet alleen basisonderwijs en middelbaar onderwijs gevolgd hebben, maar ook hoger onderwijs.
De gezonde levensverwachting is aanzienlijk gestegen in de afgelopen decennia. Echter, de gezonde levensverwachting in goede gezondheid is minder sterk gestegen. Momenteel bedraagt de gezonde levensverwachting in als goed ervaren gezondheid 64 jaar voor zowel mannen als vrouwen. Er zijn grote verschillen in gezonde levensverwachting naar opleidingsniveau. Mensen met een hoger opleidingsniveau leven gemiddeld zo’n vijftien jaar langer in goede gezondheid dan mensen met een lager opleidingsniveau.
De verschillen zijn nog duidelijker bij inkomensniveau. Volgens het CBS is de gezonde levensverwachting bij geboorte van de 20% mannen met het hoogste inkomen 25 jaar hoger dan van de 20% mannen met het laagste inkomen. Voor vrouwen is het verschil 23 jaar. De kloof in gezondheid tussen lager- en hogeropgeleiden is niet kleiner geworden in de afgelopen decennia.
Het effect van Nederland op andere landen
Nederland heeft in de afgelopen eeuwen grote effecten op brede welvaart in andere landen gehad. Positieve effecten zijn te vinden in de vorm van handel, directe investeringen in fabrieken en wegen, ontwikkelingshulp, kennisoverdracht via Nederlandse universiteiten of bedrijven, en geldoverdracht van migranten in Nederland aan hun land van oorsprong. Ook migratie van Nederlanders naar het buitenland heeft positieve effecten, zoals de migratie naar de Verenigde Staten en Canada.
Toch zijn er ook schaduwzijden van Nederlandse beleidsmaatregelen op de welvaart elders. De negatieve effecten van kolonialisme, slavernij, en uitbuiting in de vorm van het cultuurstelsel in Indonesië hebben diepe sporen achtergelaten in andere landen en culturen. Andere schaduwzijden zijn milieuvervuiling, CO2-uitstoot die heeft geleid tot klimaatverandering, en handelsbelemmeringen voor uitvoer naar Nederland en de EU.
Welvaart van toekomstige generaties
De houdbaarheid van de brede welvaart staat niet alleen onder druk vanwege huidige uitdagingen, maar ook vanwege de effecten op toekomstige generaties. Het CBS constateert dat de brede welvaart van Nederland in het ‘later’ meer achteruitgang vertoont, met name op indicatoren voor natuurlijk kapitaal en vertrouwen in instituties. Het natuurlijk kapitaal, zoals biodiversiteit en kwaliteit van water en lucht, gaat op veel onderdelen stelselmatig achteruit.
Het vertrouwen in instituties is ook van groot belang voor de houdbaarheid van de brede welvaart. Als burgers niet vertrouwen in de regering of andere instellingen, kan dit leiden tot onrust en onvoldoende steun voor maatregelen die nodig zijn om de houdbaarheid te waarborgen. Het CBS meldt dat er indicatoren zijn die duidelijk laten zien dat het vertrouwen in de samenleving in sommige gevallen afneemt.
Welvaart in andere regio's
De brede welvaart in Nederland heeft ook gevolgen voor andere regio’s. Nederland is een land dat sterk geïntegreerd is in de wereldhandel en heeft dus een grote invloed op het welzijn in andere landen. Positieve effecten van het Nederlandse beleid op brede welvaart elders kunnen te vinden zijn in de vorm van handel, investeringen, ontwikkelingshulp en migratie. De negatieve effecten zijn echter ook aanzienlijk en gaan vooral uit van kolonialisme, uitbuiting, milieuvervuiling en CO2-uitstoot.
De internationale betrokkenheid van Nederland is ook te zien in de migratie naar het buitenland. Nederlanders die naar het buitenland verhuizen, zoals naar de Verenigde Staten en Canada, brengen kennis en culturele waarden mee. Dit heeft positieve effecten op de brede welvaart in die landen.
Welvaart en gelijkheid
Hoewel Nederland internationaal gezien een welvarend land is, zijn armoede en kansenongelijkheid zeker aanwezig. De gezondheidsverschillen tussen arm en rijk zijn groot. De huidige welvaartsontwikkeling is in het verleden mede tot stand gekomen ten koste van de welvaart in de uitgebuite overzeese koloniën. Deze geschiedenis heeft een grote impact gehad op de huidige situatie en moet worden erkend om een eerlijke toekomst te creëren.
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) constateert dat Nederlanders weliswaar gezonder zijn geworden, maar dat de verschillen tussen de sociaaleconomische groepen nauwelijks zijn afgenomen en op sommige punten zelfs toegenomen zijn. Dit ondanks decennia lang beleid dat als doel had om gezondheidsverschillen te verkleinen.
De rol van het CBS
Het CBS speelt een centrale rol in het monitoren en analyseren van de brede welvaart in Nederland. De Monitor Brede Welvaart & SDG’s wordt elk jaar op Verantwoordingsdag uitgebracht en bevat informatie over de kwaliteit van leven ‘hier en nu’, de verdeling van brede welvaart, de effecten op volgende generaties en mensen in andere landen. De monitor sluit aan bij de Duurzame Ontwikkeldoelen van de Verenigde Naties (SDG’s) en geeft een overzicht van de voortgang op deze internationaal afgesproken doelstellingen.
De CBS-metodologie is gericht op objectieve analyses en betrouwbare data. Het CBS houdt rekening met meerdere indicatoren, zoals gezondheid, veiligheid, vervuiling, kansengelijkheid in het onderwijs, politieke vrijheid en ongelijkheid in inkomen, vermogen of gezondheid. Deze aanpak zorgt voor een uitgebalanceerd beeld van de brede welvaart in Nederland.
Conclusie
Nederland blijft een welvarend land met een hoog inkomen per hoofd van de bevolking, relatief goed en toegankelijk onderwijs en zorg, en een relatief veilige leefomgeving. De brede welvaart is overwegend stabiel tot stijgend, maar de houdbaarheid ervan staat onder druk. De natuurlijke omgeving en gezondheid van de bevolking zijn onder druk, en de gelijkheid tussen sociale groepen is nog steeds een uitdaging. De historische context, zoals kolonialisme en uitbuiting, heeft ook een grote invloed op de huidige situatie.
Het is belangrijk dat Nederland de huidige uitdagingen aanpakt om een duurzamere toekomst te waarborgen. Dit betreft zowel de houdbaarheid van de brede welvaart in Nederland zelf als de effecten op andere landen. Het CBS en andere instellingen spelen een belangrijke rol in het monitoren en analyseren van de ontwikkelingen, maar het is de samenleving als geheel die maatregelen moet nemen om een eerlijke en duurzame toekomst te creëren.