Nederlandse elektrische fietsen: geschiedenis, merken en innovatie
juli 17, 2025
De discussie over hoe vol Nederland is geworden, en hoe het zal worden in de toekomst, is in de afgelopen jaren steeds meer op de voorgrond gekomen. De bevolkingsdruk, veroorzaakt door zowel natuurlijke bevolkingsgroei als migratie, leidt tot groeiende druk op infrastructuur, woningbouw, natuur en milieu. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de huidige toestand van bevolkingsgroei in Nederland, de voornaamste oorzaken, de gevolgen en mogelijke toekomstuitdagingen. De analyse is gebaseerd op de meest recente data en analyses van betrouwbare bronnen.
Bevolkingsgroei in cijfers
Nederland is het volste land van het Europese continent, met gemiddeld meer dan 410 inwoners per vierkante kilometer. Volgens de laatste gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) had Nederland op een recent tijdstip meer dan 17,1 miljoen inwoners. Dat is een toename van meer dan 1,2 miljoen sinds het jaar 2000. In 2016 bijvoorbeeld groeide het aantal inwoners met 111.000 personen, waarbij 87.000 van die toename te danken was aan immigratie. De natuurlijke groei (geboorteoverschot) bedroeg slechts 24.000 in dat jaar.
De bevolkingsgroei in Nederland wordt voornamelijk aangedreven door migratie. Hoewel de natuurlijke groei (geboorte minus sterfte) in sommige periodes negatief is geweest, blijft de immigratie een belangrijke factor in de groei van de bevolking. De verwachting is dat het aantal inwoners in Nederland in 2060 zal stijgen tot 18,6 miljoen. Dit betekent dat Nederland nog voller zal worden dan nu, met name in de westelijke regio’s.
Bevolkingsdruk en haar gevolgen
De groeiende bevolking heeft diverse gevolgen voor het land, met name op het gebied van infrastructuur, woningbouw, milieu en economie. Een van de duidelijkste gevolgen van de groeiende bevolkingsdruk is de stijging van de woningprijzen en de groeiende vraag naar woningen. Het CBS verwacht dat het aantal huishoudens in Nederland zal stijgen van 7,9 miljoen in 2019 naar 8,8 miljoen in 2060. Dit betekent dat er bijna een miljoen extra woningen nodig zullen zijn. Aangezien de vraag naar woningen sneller groeit dan de bevolkingsgroei zelf, wordt de druk op de woningmarkt steeds groter.
De westelijke provincies – Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland – nemen het grootste deel van deze groei voor hun rekening. Deze regio’s hebben al nu de hoogste huishoudensdichtheid van het land. In het westen wonen gemiddeld 367 huishoudens per vierkante kilometer, tegen 152 in de rest van Nederland. Dit betekent dat de groei in deze regio’s de druk op infrastructuur en milieu nog verder zal verhogen.
Natuur en milieu lijden ook onder de bevolkingsdruk. Files, bijvoorbeeld, zijn geen natuurverschijnsel, maar worden mede veroorzaakt door een toenemende bevolking op een relatief klein oppervlak. Ook het stijgende aantal bedrijventerreinen en distributiecentra drukt op de beschikbare ruimte. Nederland is inmiddels een belangrijk distributieland, met grote havens en een enorme luchthaven. Toch levert dit weinig toegevoegde waarde in vergelijking met andere landen.
Immigratie en samenstelling van de bevolking
Een belangrijke factor in de groeiende bevolkingsdruk is de samenstelling van de immigratiepopulatie. Nederland heeft een merkwaardige traditie van het binnenlaten van immigranten met gemiddeld weinig of geen bruikbare kwalificaties. De Turkse en Marokkaanse ‘gastarbeiders’ werden bijvoorbeeld geselecteerd op het hebben van geen of weinig opleiding. Asielzoekers worden evenmin geselecteerd op bruikbaarheid voor Nederland. Europese arbeidsmigranten werken wel, maar dragen minder dan gemiddeld bij aan de verzorgingsstaat.
Per saldo heeft de immigratie van de laatste halve eeuw dus veel geld gekost – elk jaar weer. Daar komen de kosten van de toegenomen bevolkingsdruk bij. Deze ontwikkeling zorgt voor groeiende druk op de bestaande infrastructuur en vermindert de beschikbare ruimte voor toekomstige groei in andere sectoren.
De vraag wanneer Nederland vol is
De vraag of Nederland al vol is, is in de afgelopen jaren steeds minder taboe geworden. In het verleden was het ongezegd om te zeggen dat Nederland vol was. In 1986 bijvoorbeeld, veroorzaakte een bewering dat Nederland vol was zelfs een moordaanslag tegen politicus Hans Janmaat. Toch was het toenmalige kabinet in 1950 al van mening dat Nederland vol was en zelfs emigratie stimuleerde. In tegenstelling tot in het verleden, is de discussie over bevolkingsdruk nu opnieuw aan de orde, en dat zonder politieke afkappij.
Inmiddels is het idee dat Nederland vol is, opnieuw salonfähig geworden. In de media en politiek is deze discussie steeds opener geworden. De vraag wanneer Nederland vol is, is niet langer exclusief voor politieke rechts. Het wordt steeds duidelijker dat er een beperkte hoeveelheid ruimte is in Nederland en dat de huidige groei van de bevolking niet oneindig kan doorgaan zonder gevolgen.
Toekomstuitdagingen en scenario’s
De toekomstuitdagingen die Nederland te wachten staan, zijn verregaand. De bevolkingsgroei, gecombineerd met het stijgende aantal huishoudens, betekent dat er steeds meer woningen nodig zijn. Aangezien de vraag naar woningen sneller groeit dan de bevolkingsgroei zelf, is er dringend behoefte aan extra bouwactiviteit.
De verdeling van de groei over het land is ook van belang. Volgens de regionale prognose van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het CBS zullen de westelijke provincies het overgrote deel van de groei van het aantal huishoudens voor hun rekening nemen. Aangezien deze regio’s al nu de grootste huishoudensdichtheid van het land hebben, zal de druk op infrastructuur en milieu daar nog verder toenemen.
Een andere uitdaging is de vergrijzing van de bevolking. De geboortecijfers zijn, zoals in alle welvarende landen, laag. Het is bovendien erg on-Nederlands om vrouwen te stimuleren om meer kinderen te krijgen. Bovendien is dergelijk beleid zelden succesvol. Ook aan de levensverwachting is niet veel te veranderen. Een nieuwe, rampzalige pandemie daargelaten, zullen mensen gemiddeld waarschijnlijk alleen maar ouder worden.
Conclusie
Nederland is een land dat steeds voller wordt, zowel vanwege immigratie als vanwege de natuurlijke groei van de bevolking. De huidige bevolkingsdruk heeft gevolgen voor infrastructuur, woningbouw, milieu en economie. De westelijke regio’s nemen het grootste deel van de groei voor hun rekening, wat de druk op deze regio’s verder verhoogt.
De vraag of Nederland vol is, is in de afgelopen jaren steeds minder taboe geworden. De discussie over bevolkingsdruk en ruimte is nu opnieuw aan de orde, en dat zonder politieke afkappij. De toekomstuitdagingen die Nederland te wachten staan, zijn verregaand. Het is duidelijk dat er een fundamentele keuze moet worden gemaakt over hoe Nederland er in de toekomst uitziet.