Nederlandse fietsers: Waardering, ervaringen en toekomstvisies
juli 17, 2025
In de afgelopen jaren is het gevoel van eenzaamheid onder Nederlanders steeds duidelijker aan het opkomen. Ondanks dat het land zich in bevolkingsaantal snel uitbreidt en het verkeer en de activiteiten in steden en dorpen steeds levendiger lijken, voelen steeds meer mensen zich losgekoppeld van hun omgeving. De vraag rijst: hoe groot is dit verschijnsel, wie ervaart het het meest, en wat zijn de oorzaken?
Deze publicatie biedt een overzicht van de huidige situatie in Nederland op basis van recente onderzoeken en gegevens. Aan de hand van landelijke en regionale cijfers, en met aandacht voor jongeren, ouderen en migranten, wordt bekeken hoe prevalent eenzaamheid is, welke groepen het meest getroffen worden, en wat de belangrijkste oorzaken zijn.
Hoe groot is het gevoel van eenzaamheid?
Eenzaamheid is een subjectief gevoel, wat het moeilijk maakt om het objectief te meten. Toch zijn er verschillende schalen en onderzoeken die een beeld geven van de mate van eenzaamheid in de Nederlandse bevolking. Een van de meest betrouwbare is de Eenzaamheidsschaal die ook wordt gebruikt door het CBS.
Volgens de gegevens uit 2024 voelt bijna de helft van de Nederlandse bevolking zich op een of andere manier enigszins eenzaam. Meer precies: 46% van de Nederlanders geeft aan zich enigszins eenzaam te voelen. Hieruit volgt dat 14% van de Nederlanders sterk eenzaam is, terwijl 32% enigszins eenzaam is. In absolute getallen betekent dit dat meer dan 3 miljoen Nederlanders het gevoel van eenzaamheid in een grotere mate ervaren.
Het CBS meldt ook dat in 2023, op basis van zijn onderzoek Sociale samenhang en welzijn, 1 op de 10 mensen in Nederland zich sterk eenzaam voelt. Dit percentage is in vergelijking met eerdere jaren gestegen, een signaal dat eenzaamheid in de maatschappij een steeds groter probleem wordt.
Eenzaamheid per leeftijdsgroep
De mate van eenzaamheid varieert duidelijk per leeftijdsgroep. De volgende tabel geeft een overzicht van de percentages mensen die zich sterk emotioneel of sociaal eenzaam voelen, opgedeeld per leeftijdsgroep.
| Leeftijdsgroep | Sterk emotioneel eenzaam (%) | Sterk sociaal eenzaam (%) |
|---|---|---|
| 15 tot 25 jaar | 13,7 | 11,9 |
| 25 tot 35 jaar | 12,5 | 12,8 |
| 35 tot 45 jaar | 11,5 | 17,9 |
| 45 tot 55 jaar | 11,2 | 14,9 |
| 55 tot 65 jaar | 8,8 | 14,1 |
| 65 tot 75 jaar | 9,8 | 12,8 |
| 75 jaar of ouder | 9,3 | 11 |
De jongste groepen, jongeren van 15 tot 25 jaar, en ouderen boven de 75 jaar, lijken het hardst getroffen te zijn. Ouderen lijken met de jaren iets minder sterk emotioneel eenzaam te zijn, maar wel sociaal. Deze groepen ervaren dus het gevoel van gebrek aan sociale contacten als het belangrijkste aspect van hun eenzaamheid.
Migratie en eenzaamheid
Mensen die in Nederland wonen, maar buiten Nederland zijn geboren, lijken vaker eenzaam te zijn dan mensen die in Nederland zijn geboren. In de landelijke data blijkt dat bijna 20% van de 15-plussers die buiten Nederland zijn geboren, zich sterk eenzaam voelt. Dit percentage is vrijwel dubbel ten opzichte van de Nederlandse bevolking (9%).
Een belangrijke factor is hierbij sociale eenzaamheid, het gevoel van niet genoeg contact met familie, vrienden of buren. Hoewel migranten vaak wel contact hebben met mensen in hun directe omgeving, voelen zij zich toch vaker eenzaam. Dit kan te maken hebben met culturele verschillen, taalbarrières, of het ontbreken van langdurige sociale relaties in hun nieuwe omgeving.
| Land van herkomst | Sterk eenzaam (%) | Sterk sociaal eenzaam (%) | Sterk emotioneel eenzaam (%) |
|---|---|---|---|
| Geboren buiten Europa | 19,9 | 23,1 | 18,8 |
| Geboren in Europa (niet Nederland) | 19,1 | 26,9 | 17,9 |
| Geboren in Nederland, ouder(s) geboren buiten Europa | 10,9 | 16,4 | 11,5 |
Jongeren en eenzaamheid
Eenzaamheid is niet alleen een probleem voor ouderen of migranten. Ook jongeren, vooral in het voortgezet onderwijs, ervaren dit gevoel steeds vaker. De Gezondheidsmonitor Jeugd 2023, een landelijke enquête die bij ruim 188.000 leerlingen is uitgevoerd, toont aan dat 29,4% van de jongeren zich soms tot altijd eenzaam voelt.
Deze percentages variëren sterk per GGD-regio. In sommige regio’s voelen 25,5% van de jongeren zich eenzaam, terwijl het percentage in andere regio’s zo hoog is als 33,3%. Ook op gemeenteniveau zijn er grote verschillen: van 15,9% tot 40,1% van de jongeren in een gemeente voelt zich eenzaam.
Deze cijfers zijn zorgwekkend, aangezien eenzaamheid bij jongeren vaak gepaard gaat met verhoogde risico’s op depressie, lage zelfachtzaamheid en problemen met het sociaal functioneren. Oorzaken van jongeren-gevoelens van eenzaamheid worden vaak geassocieerd met digitale media. Veel jongeren hebben wel honderden online contacten, maar die relaties zijn vaak oppervlakkig en bieden weinig ondersteuning in tijden van behoefte.
Oorzaken van groeiende eenzaamheid
De groeiende mate van eenzaamheid in Nederland wordt door de bevolking zelf vaak toegeschreven aan de vergreijing van de maatschappij, de toenemende digitalisering, en de toenemende focus op het individu in plaats van op de groep.
Vergrijzing
Het aantal ouderen in Nederland is sinds 1990 meer dan verdubbeld, en inmiddels telt de groep van 70-plussers 2,6 miljoen mensen. Hoewel het meeste van deze ouderen nog zelfstandig woont, is het aantal mensen dat weinig of geen contact heeft met familie of vrienden gestegen. Deze groep is dus vatbaar voor langdurige eenzaamheid, wat kan leiden tot gezondheidsproblemen en vermindering van levenskwaliteit.
Digitalisering en social media
Hoewel social media technisch gezien contacten makkelijker kan maken, blijkt dit vaak niet te leiden tot echte sociale bindingen. In plaats van echte relaties te versterken, kunnen sociale media jongeren en volwassenen nog verder van elkaar verwijderen. De bevolking jonger dan 40 jaar ziet vaker dan oudere leeftijden het verband tussen sociale media en groeiende eenzaamheid.
Individualisering
De maatschappij lijkt zich steeds meer gericht op het individu in plaats van op de groep. Dit betekent dat mensen minder aansluiting zoeken in collectieve activiteiten en dat sociale verplichtingen, zoals familiebijeenkomsten of deelname aan sport of culturele activiteiten, afnemen. Dit vermindert het aantal sociale contacten per persoon en versterkt zo het gevoel van loskoppeling.
Erkennen en hulp bieden
Hoewel de bevolking het probleem van eenzaamheid ziet groeien, blijkt het moeilijk te zijn om eenzaamheid bij anderen te herkennen en hulp te bieden. Meer dan de helft van de Nederlanders vindt het moeilijk om in te schatten of iemand zich eenzaam voelt. Bovendien voelen degenen die zich eenzaam voelen vaak niet in staat om dit openlijk te zeggen.
Een mogelijke oplossing is om de mate van bewustwording te verhogen. Ouders, medewerkers, docenten en buren kunnen een rol spelen in het herkennen van eenzaamheid bij anderen en het bieden van hulp. Eenvoudige acties zoals regelmatig contact maken, luisteren, of een activiteit aanbieden, kunnen vaak al een groot verschil maken.
Gevolgen van langdurige eenzaamheid
Eenzaamheid is meer dan een tijdelijk gevoel. Als het langdurig aanhoudt, kan het ernstige gevolgen hebben voor de fysieke en mentale gezondheid. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die zich vaak eenzaam voelen, een verhoogd risico lopen op hart- en vaatziekten, depressie, dementie, en alcohol- of drugsmisbruik.
Daarnaast kan eenzaamheid leiden tot vermindering van de participatie in de samenleving, wat op de lange termijn ook negatieve gevolgen kan hebben voor de maatschappelijke cohesie.
Conclusie
De cijfers spreken boekdelen: eenzaamheid is in Nederland een groeiend probleem. Het betreft jongeren, ouderen en migranten, en de oorzaken zijn meervoudig: vergrijzing, digitalisering, en veranderende sociale patronen. Terwijl de bevolking het probleem ziet groeien, blijkt het moeilijk om eenzaamheid bij anderen te herkennen en adequate hulp te bieden.
Het is van groot belang dat zowel individuen als instellingen bewustwording schijnen te werpen op het gevoel van eenzaamheid, en dat er acties worden ondernomen om dit gevoel bij mensen te verminderen. Eenvoudige maatregelen, zoals het aanbieden van regelmatig contact of het delen van activiteiten, kunnen een groot verschil maken in het welzijn van mensen die zich eenzaam voelen.