Nederland en de Afspraken die het Wereld Aanpakt

Nederland is een land dat regelmatig betrokken is bij het sluiten van afspraken, zowel binnen als buiten de EU. Deze overeenkomsten spelen een rol bij economische, veiligheids- en migratiegerelateerde kwesties. In dit artikel worden enkele recente voorbeelden van dergelijke afspraken belicht, met aandacht voor de betrokken partijen, doelen en eventuele kritiek.

Geheime belastingdeals met multinationals

Een van de controversiële afspraken waar Nederland betrokken is, betreft belastingdeals met multinationale bedrijven. Deze geheime overeenkomsten, ook wel genoemd sweet heart deals, zijn bedoeld om belastingontwijking te stimuleren of te faciliteren. In 2016 was Nederland met 236 deals op de derde plek in Europa, achter België en Luxemburg. Tussen 2013 en 2015 is het aantal brievenbusfirma’s in Nederland zelfs met 17% toegenomen.

Ondanks dat Nederland vaak een progressief standpunt inneemt op het gebied van transparantie – zoals het ondersteunen van openbare registers van rechthebbenden en rapportage per land – blijft het land kritiek ondergaan. Jasper van Teffelen van de Nederlandse onderzoeksstichting SOMO benadrukt dat Nederland niet bereid is om structuren in zijn fiscaal systeem aan tepakken die multinationals kunnen gebruiken om belasting te ontwijken in ontwikkelingslanden.

De Tweede Kamer heeft inmiddels een zogenoemde parlementaire ondervraging of mini-enquête ingesteld om de strijd tegen belastingontwijking en –ontduiking door brievenbusfirma’s te versterken. Ondertussen heeft ZEMBLA in 2009 en 2016 reeds aandacht besteed aan het fenomeen van Nederland als belastingparadijs.

Vreemdelingendetentie en kinderen

Nederland sluit ook kinderen op in vreemdelingendetentie. Volgens Unicef zaten in 2023 zo’n 210 kinderen vast, waarvan sommigen meer dan twee weken in afzondering zaten. Dit is volgens de kinderrechtenorganisatie schadelijk voor de psychische gezondheid van kinderen, omdat het angst en depressie kan veroorzaken.

De Verenigde Naties gaven al in 2010 aan dat Nederland voor asielzoekers met kinderen bij aankomst of uitzetting andere faciliteiten moest regelen dan een gewone gevangenis. De regering reageerde hierop met de invoering van gesloten gezinslocaties voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Toch blijft het het enige land dat zowel kinderen in gezinnen als alleenreizende kinderen opsluit. Unicef pleit hierbij voor een voorbeeld van Duitsland, waar alleenstaande minderjarigen nooit opgesloten worden.

Veiligheidsovereenkomst met Oekraïne

In 2024 heeft Nederland een veiligheidsovereenkomst gesloten met Oekraïne voor een periode van 10 jaar. Deze overeenkomst is een signaal dat Nederland Oekraïne wil steunen op lange termijn. De afspraken zijn gemaakt tijdens de NAVO-top in Vilnius in juli 2023.

De overeenkomst bevat onder andere afspraken over militaire steun voor de middellange en lange termijn, samenwerking op het gebied van defensie-industrie, het vergroten van de (cyber-)weerbaarheid van Oekraïne en het versterken van de interoperabiliteit van het Oekraïense leger met de NAVO. Deze maatregelen zijn bedoeld om Oekraïne te ondersteunen in de strijd tegen Russische invloed en agressie.

Regio Deals en vitale regio’s

Nederland sluit ook regelmatig afspraken op nationaal en regionaal niveau. Een voorbeeld hiervan zijn de Regio Deals, waarbij de Rijksoverheid samenwerkt met regio's om de kwaliteit van leven, wonen en werken te verbeteren. Sinds het begin van het programma zijn ruim 80 deals gesloten. In de zesde en laatste ronde van de Regio Deals zijn in 2024 16 regio’s aangewezen op een investering van € 244,3 miljoen.

Het Nationaal Programma Vitale Regio’s richt zich op 11 regio’s aan de randen van Nederland. Hierin probeert de regering specifieke aandacht te geven aan de behoeften van deze regio’s, met als doel de economische en sociale ontwikkeling te versterken. Door middel van deze afspraken wil het kabinet ervoor zorgen dat alle regio’s in Nederland een rol kunnen spelen in het landseconomische en maatschappelijke geheel.

Tijdelijke grenscontroles

Nederland voert sinds 9 december 2024 tijdelijke grenscontroles uit aan de binnengrenzen met andere Schengenlanden. Deze maatregel is in opdracht van het Ministerie van Asiel en Migratie genomen, en heeft als doel irreguliere migratie en grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden. De grenscontroles zijn oorspronkelijk ingesteld voor zes maanden, maar zijn verlengd tot 9 december 2025.

Deze tijdelijke herinvoering van grenscontroles is een reactie op de toegenomen migratiebewegingen en zorgt voor extra veiligheid aan de grenzen. De Koninklijke Marechaussee is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze controles en werkt samen met andere landen in de Schengenruimte om de veiligheid te waarborgen.

Syrische asielzaken

In het kader van migratie en asiel zette Nederland in 2024 de tijdelijke stilleging van nieuwe asielaanvragen van Syriërs in. Deze maatregel is genomen in reactie op de machtswisseling in Syrië en de onzekerheid over de toekomst van het land. Nederland wil eerst duidelijkheid over de nieuwe machtsverhoudingen voordat er besluiten worden genomen over de toekomst van Syrische asielzoekers.

Hoewel Nederland terughoudend is in vergelijking met landen als Oostenrijk, die al een terugkeerprogramma voor Syriërs opstarten, heeft het land toch gekozen voor een pauzeknop. Andere EU-landen zoals België, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Italië en Zweden volgen een vergelijkbare aanpak. De Europese Commissie waarschuwt echter voor overhaaste conclusies, omdat de huidige situatie in Syrië nog steeds vol onzekerheid zit.

Conclusie

Nederland is regelmatig betrokken bij het sluiten van overeenkomsten op diverse vlakken, zoals belasting, migratie, veiligheid en regionale ontwikkeling. Deze afspraken hebben vaak als doel om complexe maatschappelijke kwesties aan te pakken of samenwerking te versterken. De kritiek op sommige van deze overeenkomsten, zoals geheime belastingdeals of de opsluiting van kinderen in vreemdelingendetentie, benadrukt echter ook de noodzaak voor verbeteringen en transparantie.

Bij het sluiten van afspraken is het belangrijk dat Nederland niet alleen zijn eigen belangen in het oog houdt, maar ook rekening houdt met de internationale normen en het welzijn van burgers en ondernemers. Door samenwerking, verantwoordelijkheid en transparantie te combineren, kan Nederland zijn rol als betrouwbaar en betrokken lid van de internationale gemeenschap behouden.

Bronnen

1. Nederland maakt nog steeds geheime belastingdeals met multinationals
2. Unicef: Nederland sluit nog steeds vreemdelingenkinderen op
3. Nederland sluit 10-jarige veiligheidsovereenkomst met Oekraïne
4. Rijk investeert in vitale regio’s
5. Nederland stopt tijdelijk met behandeling Syrische asielzaken
6. Tijdelijke herinvoering van grenscontroles