Een diep en realistisch boekverslag van "Blauwe plekken" door Anke de Vries
juli 17, 2025
In het landschap van Nederland spelen dorpjes een centrale rol. Ze dragen de historie, cultuur en identiteit van het land met zich mee en zijn ook een weerspiegeling van de woningbouwontwikkelingen. Het rijtjeshuis is hierin een typisch Nederlands fenomeen. Het is de meest voorkomende woningvorm in het land en speelt ook een belangrijke rol in dorpelijke gemeenschappen. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van het rijtjeshuis in Nederlandse dorpjes, de verdeling van woningvormen in verschillende regio’s, en hoe woningbouw en gemeenschap zich in dorpjes ontwikkelen.
Het rijtjeshuis in de woningbouw
Het rijtjeshuis is een karakteristiek van het Nederlandse woningbouwlandschap. In het hele land zijn ruim 3,4 miljoen rijtjeshuizen aanwezig, wat aangeeft dat het een dominante woningvorm is. Het rijtjeshuis is gedefinieerd als een woning die aan beide zijden wordt ingesloten door een (bijna) identieke woning. Deze woningvorm is in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw populair geworden, met name als tegenhanger van de hoogbouw die tijdens de wederopbouw van Nederland werd neergezet. Het rijtjeshuis biedt een compromis tussen zelfstandig wonen en gemeenschapszin, wat het een favoriete keuze maakt voor veel Nederlanders.
De verdeling van woningvormen varieert per regio. Zo zijn in Zuid-Holland en Noord-Holland 40 procent van de woningen rijtjeshuizen. In Noord-Brabant en Noord-Holland zijn er ook grote aantallen. In tegenstelling theremot worden vrijstaande woningen vooral in Friesland en Drenthe veelvuldig aangetroffen. Deze provincies hebben in verhouding 29 procent vrijstaande woningen, vergeleken met slechts 5 tot 7 procent in Zuid- en Noord-Holland.
In de regio rond de Veluwe is de woningsamenstelling anders dan in het westen van het land. Hier zijn vrijstaande woningen vaker aanwezig en is de woningdichtheid aanzienlijk lager. De regio is bovendien een belangrijke groeiregio voor de komende decennia. Dit betekent dat woningbouw en gemeenschap in deze regio’s een andere ontwikkeling ondergaan dan in het dichtbevolkte westen van het land.
Rijtjeshuizen in dorpjes
In de dorpjes van Nederland zijn rijtjeshuizen vaak een centrale component van het dorpsbeeld. Ze vormen een rij van huizen die meestal op een straat of plein staan, vaak met een gemeenschappelijk karakter. In sommige dorpjes zijn deze huizen historisch, zoals in Batadorp, waar rijtjeshuizen sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw zijn gebouwd. Batadorp is een voorbeeld van een modernistisch dorp dat sinds zijn oprichting geleidelijk is veranderd. Eigenaren hebben hun huizen aangepast, zoals het schilderen van gevels en het aanbrengen van paneeldeuren, om de huizen gezelliger te maken.
Een van de interessante ontwikkelingen in Batadorp is dat vrijwel alle huizen uit de oorspronkelijke constructie zijn uitgebreid. Garages en aanbouwen zijn vaak toegevoegd, waardoor de oorspronkelijke platdaken in sommige gevallen zijn veranderd in puntdaken. De gemeenschap in Batadorp blijft echter een uniek fenomeen, waarin de woningen hun oorsprong behouden, zoals de aanwezigheid van platdaken bij de meeste huizen.
De rol van het rijtjeshuis in gemeenschapsontwikkeling
Het rijtjeshuis speelt niet alleen een rol in de fysieke opbouw van dorpjes, maar ook in de sociale structuur. In tegenstelling tot appartementen of flats, waar gemeenschappelijke ruimtes vaak aanwezig zijn, heeft het rijtjeshuis een eigen grond en tuin. Dit geeft bewoners het gevoel van eigenheid en bezit, wat een belangrijke factor is voor de vorming van een sterke gemeenschap.
Architect Jeroen Atteveld van Heren 5 Architecten stelt dat rijtjeshuizen vaak de voorkeur krijgen boven meer exotische woningvormen, zoals villa’s of kastelen, omdat ze betaalbaarder zijn en een betere balans bieden tussen zelfstandig wonen en gemeenschapszin. Deze woningvorm is een sleutelcomponent in de woningbouwstrategie van Nederland, vooral in dorpjes en buitenwijken.
Toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen
De toekomst van de woningbouw in Nederland, en met name in dorpjes, wordt beïnvloed door het woningtekort en veranderende demografische ontwikkelingen. In de regio rond de Veluwe en andere groeiregio’s is er behoefte aan nieuwe woningbouwprojecten. Het is belangrijk om te kijken hoe deze ontwikkelingen kunnen worden gerealiseerd zonder het karakter van de dorpjes te verliezen.
In dit kader is het rijtjeshuis een geschikt bouwtype, aangezien het relatief betaalbaar is en goed aansluit bij de dorpsstructuur. De uitdaging ligt echter in het aanpassen van deze woningvorm aan moderne wensen, zoals duurzaamheid en energie-efficiëntie. Bovendien is het belangrijk om de identiteit van dorpjes te behouden, ook bij nieuwe woningbouwprojecten.
Conclusie
Het rijtjeshuis is een onmisbaar onderdeel van het Nederlandse woningbouwlandschap, met name in dorpjes. Het biedt een unieke combinatie van zelfstandig wonen en gemeenschapszin, wat het een populaire keuze maakt voor veel Nederlanders. In verschillende regio’s varieert de verdeling van woningvormen, waarbij de woningdichtheid en woningtype sterk afhangen van de lokale omstandigheden.
In de toekomst zullen dorpjes en hun woningbouwontwikkelingen moeten evolueren om aan de wisselende behoeften van de bevolking te voldoen. Het rijtjeshuis kan hierin een belangrijke rol spelen, zolang het aangepast wordt aan moderne eisen en de unieke identiteit van dorpjes behouden blijft.