Nederlandse maatschappij: Op zoek naar balans tussen vooruitgang en conservatisme
juli 17, 2025
In de afgelopen jaren is er een duidelijke trend zichtbaar naar een gezonder leven in Nederland. Deze verandering betreft zowel voeding, sport en beweging als het gebruik van alcohol en roken. Uit recente onderzoeken blijkt dat een steeds groter deel van de bevolking bewust kiest voor een gezondere leefstijl. Deze ontwikkelingen zijn niet alleen een positief signaal voor individueel welzijn, maar ook voor de toekomst van het Nederlandse gezondheidsbeleid. In dit artikel worden de belangrijkste trends en resultaten besproken, op basis van recente gegevens uit betrouwbare bronnen.
Gezonder eten en voeding
Een van de duidelijkste trends in 2024 is de toename van gezond bewustzijn op het gebied van voeding. Volgens de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024, uitgevoerd door het CBS, RIVM en de GGD’s, is 67 procent van de 18-plussers van mening dat zij over het algemeen gezond of heel gezond eten. Dit betekent dat een groot deel van de bevolking zich bewust maakt van de impact van voeding op hun gezondheid. Bovendien geeft ruim een derde van de bevolking aan dat zij bewust proberen gezonder te eten.
Een belangrijk onderdeel van gezonde voeding is het eten van voldoende groenten. In de periode 2019–2021 voldeden bijna drie op de tien 18- tot 70-jarigen aan de richtlijn van de Gezondheidsraad om dagelijks minstens 200 gram groente te eten. Dit is een aanzienlijke toename vergeleken met 2012–2016, waarbij slechts 16 procent aan deze eis voldeed. Terwijl de consumptie van groenten verbeterd is, blijft er ruimte voor verbetering, zeker gezien de bekende gezondheidswinsten van regelmatige inname.
Daarnaast ligt de focus ook op het verminderen van de inname van vet en suiker. In de leeftijdscategorie 56 tot 65 jaar is 40 procent van de mensen in 2024 begonnen met gezonder eten, met name door vet- en suikerarme keuzes te maken. In deze leeftijdsgroep is het belang van een gezonde voeding extra duidelijk, gezien de toegenomen risico’s op chronische ziekten zoals diabetes en hart- en vaatziekten.
Meer beweging en sport
Bewegen en sporten zijn essentieel voor een gezonde leefstijl. In 2024 is het aandeel Nederlanders dat voldoende beweegt en sport opgeklommen. Volgens de Gezondheidsmonitor is er tussen 2020 en 2024 een toename in het aandeel Nederlanders dat wekelijks sport. In Amsterdam bijvoorbeeld is 57 procent van de inwoners aan de beweegrichtlijn gekomen, en 65 procent sport wekelijks. In het land als geheel is 53 procent genoeg actief, wat overeenkomt met het minimum van 150 minuten per week.
De overheid streeft ernaar dat in 2040 75 procent van de Nederlanders genoeg beweegt. Om dit doel te bereiken, zijn er verschillende initiatieven opgestart. Bijvoorbeeld het uitbreiden van buitenspeelplekken op scholen, extra gymlessen voor kinderen en trainingen voor ouderen om valrisico’s te verminderen. Deze maatregelen zijn gericht op het bevorderen van gezondheid op alle leeftijden.
Zowel jongeren als oudere generaties nemen deel aan deze verandering. In de leeftijdscategorie tot 40 jaar is 36 procent van de Nederlanders meer gaan sporten, een hoger percentage dan bij de overige leeftijden. Ook vrouwen en jongere vrouwen tonen een iets grotere bereidheid tot sporten en bewegen, vergeleken met mannen.
Alcoholgebruik
Op het gebied van alcoholgebruik is er ook een positieve ontwikkeling zichtbaar. In 2024 houdt 45 procent van de Nederlandse volwassenen zich aan het advies van de Gezondheidsraad: geen alcohol of maximaal één standaardglas per dag. In 2022 was dit nog 42 procent. In regio’s als Flevoland, Zuid-Holland-Zuid en Rotterdam-Rijnmond is zelfs meer dan de helft van de bevolking lid van de "maximaal één glas per dag"-club.
Opvallend is dat 22 procent van de onderzochte Nederlanders aangaf in het afgelopen jaar helemaal geen alcohol te hebben gedronken. Deze groep is vooral bestaande uit ouderen, waarbij 60 procent van de 75-plussers weinig tot geen alcohol drinkt. Voor jongvolwassenen (18–35 jaar) is het percentage lager: slechts 37 procent voldoet aan het advies. Dit suggereert dat jongeren nog relatief weinig bewustzijn tonen voor de gezondheidsrisico’s van overmatig alcoholgebruik.
Hoewel de overgang naar minder alcoholgebruik in veel gevallen positief is, is het belangrijk om hierbij ook de sociale aspecten mee in overweging te nemen. Het verminderen van alcoholconsumptie kan positief werken voor de gezondheid, maar het kan ook impact hebben op sociale interacties en tradities. De balans tussen gezondheid en sociale levensstijl is hier dus cruciaal.
Roken en passieve preventie
Hoewel roken niet direct ter sprake komt in alle onderzoeken, blijft het een belangrijk onderwerp binnen het Nationaal Preventieakkoord. Roken is nog steeds een van de grootste oorzaak van preventieve ziektes in Nederland. De Rijksoverheid en samenwerkende partijen zoals gemeenten, zorgverzekeraars en maatschappelijke organisaties werken samen aan maatregelen om rookgedrag te verminderen. Het doel is om gezondheid te verbeteren door het verminderen van preventieve ziektes zoals longkanker en hart- en vaatziekten.
De focus ligt hierbij op het maken van roken minder aantrekkelijk, bijvoorbeeld via wetgeving, educatie en ondersteuning bij het ophouden van het roken. In de toekomst is de verwachting dat deze preventieve maatregelen een positief effect zullen hebben op de gezondheid van de bevolking.
Bewustzijn en motieven
Bijna 60 procent van de bevolking is van mening dat zij al gezond genoeg eten, wat suggereert dat er nog ruimte is voor verbetering in het bewustzijn over gezondheid. Aan de andere kant geeft ruim een derde van de bevolking aan dat zij bewust proberen gezonder te leven. De belangrijkste motieven zijn het voorkomen van gezondheidsproblemen en het verbeteren van welzijn.
De rol van de overheid is hierin essentieel. Het is niet alleen om individuen te ondersteunen in hun keuzes, maar ook om een gezonde leefomgeving te scheppen. De overheid wil dat gezond leven makkelijker wordt voor iedereen. Dit betreft onder andere het uitbreiden van buitenspeelplekken, het verbeteren van de voedselomgeving en het aanbieden van educatieve programma’s op scholen.
Samenvatting
De trends in 2024 tonen duidelijk een verandering in de leefstijl van Nederlanders. Meer mensen kiezen voor gezondere voeding, sporten en bewegen, en het gebruik van alcohol neemt af. Deze ontwikkelingen zijn een positief signaal voor de toekomst van gezondheid in Nederland. Echter, er is nog steeds ruimte voor verbetering, zeker wat betreft het bewustzijn en het handhaven van gezonde gewoontes in de lange termijn.
De overheid en samenwerkende organisaties blijven hierin een belangrijke rol spelen. Door het aanbieden van ondersteuning, educatie en een gezonde leefomgeving kunnen individuen beter in staat worden gesteld om een gezonde leefstijl te kiezen. Het is belangrijk om deze ontwikkelingen voort te zetten, zodat Nederland in de toekomst gezonder en welvarender kan worden.