Nederlandse economische groei en welvaart in historisch perspectief
juli 17, 2025
Nederland staat op een keerpunt. In de afgelopen jaren zijn er zowel positieve als negatieve ontwikkelingen zichtbaar geworden. Het land is economisch sterk en scoort hoog in internationale onderzoeken, maar tegelijkertijd groeit er ontevredenheid onder de bevolking. In dit artikel worden de huidige stand van zaken van Nederland besproken, met aandacht voor welvaart, sociale cohesie, ruimtelijke druk, toekomstuitdagingen en het beeld dat burgers van hun land hebben. Alle gegevens zijn gebaseerd op recente analyses en onderzoeken zoals vermeld in betrouwbare bronnen.
Nederland is wereldwijd erkend als een welvarend land. Volgens het Global Wealth Report 2020 van de Duitse verzekeraar Allianz staat Nederland op de vierde plaats als rijkste land ter wereld. Het gemiddelde netto-vermogen van Nederlanders bedraagt ongeveer 129.000 euro per persoon. Dit is een indrukwekkende positie die aantoont dat Nederland op economisch vlak goed presteert. Bovendien scoort Nederland in het World Happiness Report van de Verenigde Naties op de zesde plaats, wat duidt op een relatief hoge levenskwaliteit en mate van gelukkig zijn onder de bevolking.
Een ander belangrijk aspect is het pensioenstelsel. Nederland heeft een van de beste pensioenstelsels ter wereld. Het pensioenvermogen is in het afgelopen decennium gestegen tot ruim 1800 miljard euro. Deze groei is onder meer het gevolg van het feit dat pensioenen niet meer worden geïndexeerd. Het huidige stelsel blijft echter controversieel, aangezien het in politieke discussies vaak onder vuur ligt. Er wordt gesproken van ingewisseling voor een nieuw stelsel, maar of dit beter zal zijn, blijft onduidelijk.
Hoewel Nederland op economisch vlak goed scoort, is het beeld dat burgers van hun land hebben, complex. In een representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel, gedaan onder 1466 mensen, bleek dat 70% van de Nederlanders het eens is met de uitspraak van Johan Derksen dat Nederland een "kutland" is. Dit onderzoek dateert uit 2021, maar geeft aan dat er een groeiende ontevredenheid is bij de bevolking, vooral in de context van sociale en economische druk.
Premier Rutte bestempelde Nederland juist als een "gaaf land" op basis van economische prestaties, maar dit beeld is minder herkenbaar bij de algemene bevolking. Het verschil tussen een positieve economische prestatie en een emotioneel of sociaal kritisch beeld van het land is duidelijk. In de politieke arena wordt de slogan "Nederland is een gaaf land" vaak gebruikt, maar dit is niet altijd geheel objectief. Politieke kleur beïnvloedt de toonaard van deze uitspraak, wat leidt tot verdeeldheid in de samenleving.
Een van de kernvragen die in de discussie over Nederland centraal staat, is of het land "vol" is. Nederland is na Malta en enkele microstaten het dichtstbevolkte land in Europa, met 18 miljoen inwoners op een kleine oppervlakte. Toch is het debat over ruimte in Nederland niet zo eenvoudig. Fred Feddes, ruimtelijke denker en publicist, benadrukt dat Nederland in 1800 nog maar 2 miljoen mensen telde en dat het aantal sindsdien exponentieel is gestegen. Het land is niet groter geworden, maar de vraag of het nu "vol" is, hangt volgens hem af van het perspectief.
Stedenbouwkundige Dirk Frieling, over wie Feddes een boek schrijft, ziet Nederland niet als een dichtbevolkt land, maar als een "dunbevolkte stad". Dit betekent dat het land, ondanks de hoge bevolkingsdichtheid, veel ruimte biedt voor creatieve oplossingen op het gebied van ruimtelijke ordening. Jan den Boer, projectmanager en publicist, benadrukt dat het beleid van de regering en de maatschappelijke discussies vaak gedomineerd worden door het beeld dat Nederland vol is. Dit leidt tot paniekscenario’s zoals een wooncrisis, een asielcrisis of verkeersproblemen. Volgens den Boer is er een alternatief perspectief mogelijk: Nederland als een lege stad, waarin ruimte creatief gebruikt kan worden in plaats van als een schaarste te worden gezien.
Nederland staat voor meerdere uitdagingen op het gebied van economie, maatschappij en ruimtelijke ordening. Een van de grootste uitdagingen is de zorg voor een duurzame toekomst in combinatie met het behoud van sociale cohesie. In de afgelopen decennia zijn er bezuinigingen gedaan op de publieke sector, en zijn er miljarden uit aardgas geïnvesteerd. Hoewel het land op dat moment het huishoudboekje op peil heeft gehouden, wordt nu de rekening gepresenteerd in de vorm van achterstallig onderhoud en groeiende druk op het personeel in de publieke sector.
Marc de Natris, voorzitter van CMHF, benadrukt dat Nederland op een keerpunt staat. Het vraag is of het nieuwe kabinet in staat is om Nederland "gaaf te houden" of of het land de komende jaren snel uit de top 10 zal zakken. Dit hangt af van politieke keuzes, investeringen in infrastructuur en sociale zekerheid.
Toch is Nederland ook een land van innovatie en duurzaamheid. In de video "Nederland is het land van de toekomst" worden verschillende innovatieve initiatieven genoemd. Zo is Nederland het enige land zonder zwerfhonden, wat op zichzelf al een positieve score oplevert op het gebied van dierenwelfare. Daarnaast is het land pionier in het gebruik van duurzame energie. In Krommenie is de SolaRoad, een fietspad met zonnepanelen, het eerst van zijn soort ter wereld. Inmiddels zijn er ook andere projecten gestart, zoals in Ede en Nuenen, waar fietspaden worden uitgerust met zonnepanelen en kunstwerken.
Op het gebied van elektrisch vervoer scoort Nederland wereldwijd goed. Na Noorwegen is Nederland het tweede land in de toonaangevende positie op elektrisch rijden. Hoewel het aantal oplaadpalen nog niet overal beschikbaar is, is er voldoende infrastructuur voor mensen die elektrisch rijden. Het is echter nog steeds relatief duur om een elektrische auto te kopen, wat belemmert de overgang voor een groot deel van de bevolking.
Ruimtelijke ordening is een essentieel onderdeel van het Nederlandse landschap. Het is duidelijk dat de huidige situatie van schaarste en druk niet de enige manier is om Nederland te beoordelen. Jan den Boer benadrukt dat het land gezien kan worden als een "lege stad" waarin ruimte creatief gebruikt kan worden. Voorbeelden zoals de Vleuterweide in Utrecht tonen aan dat het mogelijk is om hoge dichtheden te bereiken zonder het karakter van de stad te verliezen.
De vraag die opkomt is of het beleid van de regering en het publieke debat in lijn staan met deze visie. Momenteel zijn de discussies vaak negatief en angstgevoed, maar het zou verstandig zijn om meer aandacht te besteden aan creatieve en duurzame oplossingen die het land vooruit kunnen helpen.
Nederland is een land dat zich op economisch vlak sterk positioneert, maar tegelijkertijd ook voor uitdagingen staat. Het beeld dat burgers van hun land hebben, is verdeeld, met zowel een positieve economische prestatie als een groeiende ontevredenheid op het gebied van sociale en ruimtelijke kwesties. Nederland is niet alleen een welvarend land, maar ook een land van innovatie, duurzaamheid en creatieve ruimtelijke ordening.
De toekomst van Nederland hangt af van politieke keuzes, sociale cohesie en het vermogen om ruimte en middelen verstandig te beheren. Hoewel er zeker reden is tot bezorgdheid, is er ook veel potentie om Nederland te verbeteren en te behouden als een land dat voor velen nog steeds aantrekkelijk is.