Nederland en Bonaire: Van koloniale geschiedenis tot huidige banden
juli 16, 2025
Kampina is een bijzonder en afwisselend natuurgebied in Noord-Brabant dat zich uitstrekt over heidevelden, bossen en vennen. Het gebied is populair onder wandelaars, fietsers en natuurminnaars vanwege het ruige landschap en de rijke biodiversiteit. In dit artikel worden de geschiedenis, geografie, wandelroutes, natuurlijke kenmerken en toegankelijkheid van Kampina besproken, gebaseerd op betrouwbare informatie uit betrouwbare bronnen.
Inhoud
- Een korte inleiding tot Kampina
- Geschiedenis en ontstaan
- Geografie en landschap
- Wandelroutes en toegang
- Dieren- en plantenrijkdom
- Belangrijke vennen in Kampina
- Toegankelijkheid en praktische informatie
- Conclusie
- Bronnen
Korte inleiding tot Kampina
Kampina is een uitgestrekt natuurreservaat dat behoort tot het Nationaal Landschap Het Groene Woud. Het gebied ligt op de grens van Nederland en België en is sinds 1929 in handen van de Vereniging Natuurmonumenten, waardoor het het eerste beschermde natuurgebied in Noord-Brabant werd. Het is een populaire plek voor wandelaars, en de combinatie van heidevelden, bossen en vennen maakt Kampina tot een uniek en levendig natuurgebied.
Geschiedenis en ontstaan
Het natuurgebied Kampina heeft een rijke geschiedenis die verband houdt met de beweging voor natuurbescherming in Nederland. In 1929 werd Kampina aangekocht door de Vereniging Natuurmonumenten, een van de oprichters waarvan Pieter van Tienhoven was. Hij wilde het gebied behoeden voor de ruilverkaveling die op die tijd veel voorkwam in Nederland. Deze beslissing bleek uiterst gelukkig, want Kampina is daardoor behouden gebleven als een authentiek voorbeeld van het ruige Brabantse landschap.
Rond 1400 was Kampina een zandverstuiving, een fenomeen dat ook te vinden is in gebieden zoals de Loonse en Drunense Duinen. In de zandverstuivingen stoven de zandlaag vanwege de afwezigheid van bomen op. Later, door de aanplant van heide en het gebruik van het gebied voor het grazen van vee, veranderde het landschap. Tegenwoordig wordt de heide onderhouden door paarden en runderen die het gras en jonge struikjes afgrazen.
Geografie en landschap
Kampina bestaat uit een mengeling van verschillende landschappen, waaronder:
- Natte heidevelden, waarin vennen en beken zich door het landschap snijden.
- Loof- en dennenbossen, die schaduw bieden en een habitat creëren voor diverse dieren.
- Vennen, zoals het Belversven, de Huisvennen, het Winkelsven en de Zandbergsvennen. Deze vennen zijn een belangrijk onderdeel van het ecosystem.
- Beemden en drassige hooilanden, die een rustigere toon aanslaan in het landschap.
Aan de rand van Kampina ligt het gebied Balsvoort, waar vroeger vijf boerderijen stonden. Hoewel de boerderijen zelf verdwenen zijn, zijn de restanten van hun cultuurlandschap nog zichtbaar. Natuurmonumenten heeft de contouren van één van deze boerderijen zelfs weer zichtbaar gemaakt.
Wandelroutes en toegang
Kampina biedt tal van wandelroutes die het gebied in al zijn facetten laten zien. Het is een populaire plek voor wandelaars, en het landschap is ideaal voor lange of korte tochten. Hieronder worden enkele van de bekendere wandelroutes genoemd:
- De Huisvennenroute is een populaire wandeling die vooral bekend staat om het landschap rond de vennen. Het is een route die niet rolstoeltoegankelijk is, maar wel toegankelijk is voor wandelaars met hond.
- De NS-wandeling brengt je niet alleen door Kampina, maar ook door de Oisterwijkse Bossen en Vennen. Het is een route die veel variatie biedt en ideaal is voor mensen die graag verschillende aspecten van het landschap willen ontdekken.
- De Smalwaterwandeling brengt je langs een monument dat herdenkt verzetsmensen uit de Tweede Wereldoorlog. Het startpunt van deze wandeling is de parkeerplaats bij Roond.
Wandelingen beginnen vaak bij een bezoekerscentrum of bij een historisch of ecologisch interessant punt. Het dal van de Beerze is een van de meest indrukwekkende stukken van het gebied, en een wandeling langs de rivier is een must-see-activiteit.
Hoe bereik je Kampina?
Kampina is goed bereikbaar vanuit verschillende steden in Noord-Brabant. Het startpunt voor bezoekers is meestal de parkeerplaats bij het bezoekerscentrum in Oisterwijk. Het gebied is open van zonsopgang tot zonsondergang, en honden zijn welkom op de lijn. Het is aan te raden om vroeg in de ochtend of in de avond te wandelen, vooral tijdens de zomermaanden, als de heide in volle bloei staat. In die periode is het gebied soms druk, vooral op weekends.
Dieren- en plantenrijkdom
Kampina is een schat aan biodiversiteit. Het landschap ondersteunt een grote variatie aan planten, vogels en zoogdieren. Enkele van de dieren die je kunt tegenkomen zijn:
- Lepelaar, zilverreiger en ijsvogel – vogels die regelmatig boven de heidevelden of vennen te zien zijn.
- Ree – een zoogdier dat vooral in de beboste delen van het gebied leeft.
- Das – deze zoogdier is sinds 2016 weer teruggekeerd in Kampina.
- Kleine modderkruiper – voorkomt in het Banisveld, een gebied aan de rand van Kampina.
- Kamsalamander – te vinden in het Beerzedal en in de regio rond Moergestel.
Daarnaast zijn er tal van bijzondere plantensoorten die zijn teruggekeerd door de natuurherstelprojecten van Natuurmonumenten. Deze includeren bijvoorbeeld:
- Teer guichelheil (Anagallis tenella)
- Moeraswespenorchis (Epipactis palustris)
- Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythraea)
- Grote wolfsklauw (Lycopodium clavatum)
- Waterlepeltje (Ludwigia palustris)
- Grondster (Illecebrum verticillatum)
Belangrijke vennen in Kampina
De vennen zijn een van de meest karakteristieke elementen van Kampina. Ze zijn niet alleen visueel indrukwekkend, maar ook ecologisch belangrijk. Enkele van de bekendste vennen zijn:
| Naam van het ven | Omschrijving |
|---|---|
| Belversven | Een van de oudste vennen in het gebied. Het ontstond in de laatste ijstijd door het zand dat werd geblazen door ijzige winden. |
| Huisvennen | Vennen die ontstonden door het turfboeren in de regio. Ze zijn bekend als ‘huisvennen’. |
| Winkelsven | Een ven dat zich ontwikkelde als gevolg van het smeltwaterdal van de Beerze. |
| Zandbergsvennen | Een groep vennen die zich in het zandige deel van het gebied bevinden. Ze zijn populair bij wandelaars. |
Deze vennen zijn niet alleen belangrijk voor het landschap, maar ook voor de biodiversiteit. Ze fungeren als habitats voor veel vogels en insecten en zijn essentieel voor het waterbeheer in het gebied.
Toegankelijkheid en praktische informatie
Het natuurgebied is open van zonsopgang tot zonsondergang. Het is gratis toegankelijk, en honden zijn welkom, maar moeten op de lijn blijven. Het gebied is niet rolstoeltoegankelijk, vooral de wandelroutes zijn vaak ongepavimenteerd en kunnen onregelmatig zijn.
Het beste moment om Kampina te bezoeken is in de zomermaanden, wanneer de heide in volle bloei staat. Echter, in die tijd is het gebied soms druk. Het is aan te raden om vroeg in de ochtend of in de avond te wandelen, om rustiger en schaduwrijke momenten te ervaren. Ook is het een goede idee om de tochten te plannen op dagen die niet in het weekend vallen.
Conclusie
Kampina is een bijzonder en afwisselend natuurgebied in Noord-Brabant. Het biedt een prachtig landschap met heidevelden, bossen en vennen, en is rijk aan biodiversiteit. Het is een populaire plek voor wandelaars en fietsers, en de geschiedenis van het gebied toont aan hoe belangrijk natuurbescherming is voor het behoud van dergelijke ruige en authentieke landschappen. Of je nu op zoek bent naar een rustige wandeling door de heide of wil leren over het ecologische belang van vennen, Kampina is zeker een bezoek waard.