Nederlands-Gids voor een Rondreis door Estland, Letland en Litouwen
juli 16, 2025
De Nederlandse natuur is rijk aan wandelingen die niet alleen de schoonheid van het landschap laten zien, maar ook het historische erfdeel van het land. Tijdens deze wandelingen kunnen bezoekers stuiten op loopgraven en bunkers die getuigen van oorlogsgeschiedenis. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van enkele van de mooiste wandelingen in Nederland die verband houden met loopgraven, met een nadruk op de historische achtergronden en de ervaring die te beleven valt tijdens het doorlopen van deze routes.
Wandeling Twentse Wallen – Markelo
De wandeling Twentse Wallen – Markelo werd in 2018 uitgeroemd als de mooiste wandeling van Nederland. Deze route is gemaakt door Truus Wijnen en heeft een sterke cultuurhistorische lading. De wandeling begint bij het VVV agentschap in Markelo, en van daaruit gaat het langs een combinatie van landschap, geschiedenis en natuur. De route overlapt gedeeltelijk met de Kerkepaden-Tichelroutes, een thematische wandelroute die de cultuurhistorie van Markelo belicht.
Op de wandeling Twentse Wallen is ook de Markelose Berg te vinden, een locatie die niet is afgegraven vanwege de aanwezigheid van te veel zand in het leem. Deze berg is een van de highlights van de wandeling en biedt een prachtig uitzicht op de omgeving. De route is populair bij wandelaars die zowel landschap als geschiedenis willen ontdekken. Het is ook mogelijk om gedeelten van de route te doorlopen in gezelschap van lokale gidsen, zoals Benny Schreurs, die nauw betrokken is bij het thema van de wandeling en het regionale erfdeel.
Loopgravenroute in Bergherbos (Beek / Montferland)
De loopgravenroute in het Bergherbos bij Beek is een wandeling van 5 km, die vooral aandacht vraagt voor de loopgraven die date ren van de Eerste Wereldoorlog. Deze route is relatief kort, met een tijdsduur van ongeveer 1 uur en een moeilijkheidsgraad van 2 van de 5. Het Bergherbos is een populair wandelgebied, en tijdens deze wandeling is het mogelijk om ook langs de uitkijktoren Hulzenberg te lopen, een prachtige locatie om het landschap van Montferland in ogenschouw te nemen.
De loopgraven in het Bergherbos waren in de Eerste Wereldoorlog gebruikt door Duitse soldaten, hoewel er nooit daadwerkelijk gevochten is geweest op deze locatie. Na de oorlog werden de bunkers en loopgraven vernietigd, maar in 2013 is een deel van de loopgraaf herbouwd in de oorspronkelijke staat. Dit herstelde deel maakt deel uit van de wandelroute en biedt bezoekers inzicht in de constructie en functie van deze loopgraven. Tijdens de wandeling zijn ook tekeningen beschikbaar die het bouwproces van de loopgraven illustreren.
Pad van de Vrijheid
Het Pad van de Vrijheid is een langere wandelroute die zich uitstrekt over 150 kilometer en langs sporen van de Tweede Wereldoorlog leidt. De route begint op het 5 Mei Plein in Wageningen, bij Hotel de Wereld, waar in 1945 de vrede werd getekend. Vanuit Wageningen gaat de wandeling via de Grebbeberg, een strategische locatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Grebbeberg was een belangrijke plek waar Nederlandse soldaten vochten om de Duitsers tegen te houden. Tijdens de wandeling zijn sporen van deze oorlog zichtbaar, zoals loopgraven en bunkers.
De route is verdeeld in dertien etappes, variërend van 9 tot 19 kilometer. Het Pad van de Vrijheid is een zogenaamde stille route, zonder bordjes, maar er zijn gpx-bestanden beschikbaar om de wandelaar te leiden. Daarnaast is er ook een wandelgids beschikbaar voor bezoekers die meer informatie willen over de geschiedenis en het landschap dat ze onderweg tegenkomen.
Het Pad van de Vrijheid is een geweldige kans voor wandelaars om zowel het landschap als de geschiedenis van Nederland te ontdekken. Er zijn ook mogelijkheden om onderweg te overnachten, bijvoorbeeld in Wageningen, Rhenen, Oosterbeek of Veenendaal. Deze route is een must-visit voor wie genoeg heeft van een korte wandeling en wil genieten van een langere tocht door het Nederlandse landschap.
Klompenpaden langs de Grebbelinie
De Grebbelinie was tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijk verdedigingswerk, en ook na de oorlog zijn er nog sporen van te vinden in het landschap. In de regio’s rond Renswoude en Woudenberg zijn klompenpaden te vinden die langs deze loopgraven en bunkers lopen. Deze paden zijn gemarkeerd en zijn rondwandelingen door agrarisch cultuurlandschap in Utrecht en Gelderland.
Voorbeelden van deze klompenpaden zijn het Breeschoterpad (6 km), het Nederwoudsepad (14 km) en het Daatselaarsepad (11 km). Deze paden zijn populair bij wandelaars die de geschiedenis van de Grebbelinie willen ontdekken. Tijdens deze wandelingen is het mogelijk om langs bunkers en loopgraven te lopen en informatie te krijgen over hun functie tijdens de oorlog.
In Woudenberg is het Oudenhorsterpad een bekende wandeling van 8 kilometer. Hoewel deze route misschien iets rechtlijnig is, is het toch een interessante wandeling. Onderweg zijn er verschillende Grebbelinie bunkers te zien. Een deel van de route loopt over een voormalige spoorlijn en biedt een landelijk uitzicht op weilanden. Het tweede deel van de wandeling volgt het Valleikanaal, dat in de negentiende eeuw is aangelegd als onderdeel van de versterking van de Grebbelinie.
Voor wie wil overnachten in de buurt van de Grebbelinie is het Van der Valk Hotel Veenendaal een aanrader. Dit hotel biedt de mogelijkheid om direct in de omgeving van deze historische route te verblijven.
Loopgraven Rond Ede
In de omgeving van Ede zijn er ook loopgraven te vinden, met een historische achtergrond die dateert uit zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog. In 1918 beschreef de onbekende schrijver 'Neerlandicus' de loopgraven tijdens een wandeltocht van acht dagen rond Ede. Deze loopgraven zijn historische restanten die vroeger werden gebruikt voor oefeningen en training van soldaten.
De loopgraven rond Ede zijn een voorbeeld van hoe de natuur en geschiedenis in Nederland samenkomen. De loopgraven zijn verdeeld in verschillende zones en tonen het verschil tussen het landschap van de Veluwe en de heide. Tijdens wandelingen in deze regio is het mogelijk om te genieten van het prachtige uitzicht op het bos en de heidevelden, maar ook de historische context van deze loopgraven is een belangrijk onderdeel van de ervaring.
De loopgraven zijn grotendeels verborgen in het landschap, maar tijdens specifieke wandelingen of bezoeken aan bezoekerscentra is het mogelijk om ze te ontdekken. Deze loopgraven zijn een waardevolle historische rijkdom die vaak onderschat wordt, maar toch een belangrijke rol speelt in de geschiedenis van Nederland.
Conclusie
Wandelingen met loopgraven en oorlogsgeschiedenis in Nederland bieden een unieke kans om zowel de natuur als de geschiedenis van het land te ontdekken. Van de Twentse Wallen in Markelo tot de loopgraven in het Bergherbos, en van het Pad van de Vrijheid tot de klompenpaden langs de Grebbelinie, elk van deze wandelingen heeft zijn eigen charme en historische waarde. Zowel korte als lange routes zijn beschikbaar, zodat iedereen een wandeling kan vinden die past bij zijn of haar interesses en tijdsbeschikbaarheid.
Deze wandelingen zijn niet alleen geschikt voor ervaren wandelaars, maar ook voor families en historisch geïnteresseerde bezoekers. Het combineren van natuurlijke schoonheid met historische rijkdom maakt deze routes tot een waardevolle toevoeging aan de Nederlandse toeristische aanbieding. Tijdens deze wandelingen is het mogelijk om te genieten van het landschap, maar ook om inzicht te krijgen in de geschiedenis die in het landschap blijft hangen. Zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog hebben hun sporen achtergelaten in het landschap, en deze sporen zijn te zien tijdens een wandeling.