Diversiteit en Beeldvorming van de Vagina in Nederland

In Nederland, net als elders in de westerse wereld, ontstaan er steeds meer discussies over het lichaam, lichaamsbeeld en seksualiteit. Eén van de plekken waar deze discussies zich krachtig uiten, is het geslachtsdeel van vrouwen. De vagina en vulva zijn onderwerpen die historisch gezien sterk zijn omringd door taboe, verlegenheid en vaak verkeerde beeldvorming. In recente jaren is er echter een duidelijke trend zichtbaar richting meer openheid, inclusiviteit en lichaamsacceptatie, die ook duidelijk terug te zien is in zowel artistieke projecten, media, wetenschappelijke richtlijnen als maatschappelijke bewegingen.

Een van de meest opvallende bewegingen is de groeiende aandacht voor de diversiteit van vrouwenlichamen, in het bijzonder wat betreft de vorm, kleur en structuur van de vulva. Deze beweging heeft geleid tot initiatieven zoals The Vulva Gallery en de website www.alle-vulvas-zijn-mooi.nl, die bewust het doek licht doen voor de realiteit van verschillende vulva’s. Deze ontwikkelingen zijn niet alleen een reactie op een verkeerd lichaamsbeeld, maar ook een poging om seksuele voorlichting te verbeteren en het gebruik van medische procedures, zoals schaamlipcorrecties, onder de loep te nemen.

In dit artikel wordt ingegaan op de rol van de media, kunst en wetenschap in de beeldvorming van de vagina in Nederland, met een specifieke aandacht voor hoe deze beelden vormgeven tot de lichaamszekerheid van vrouwen. De nadruk ligt op feiten en analyses uit betrouwbare bronnen, zoals medische richtlijnen, artistieke projecten en maatschappelijke campagnes. Het doel is om een duidelijk beeld te schetsen van hoe de vagina in de Nederlandse samenleving is geportretteerd, hoe dat beeld verandert en wat de gevolgen zijn voor zowel individuen als maatschappij.

Diversiteit in Beeld: De Realiteit van Vagina’s

De meeste mensen zijn vertrouwd met één bepaalde voorstelling van wat een vagina eruitziet: de zogenaamde "porno-kut", zoals Indie van Spuiten en Slikken het omschrijft. Dit beeld – kleine binnenste schaamlippen, gladde huid, symmetrisch en vaak roze – is het meest voorkomende in media, biologieboeken en zelfs in medische illustraties. Volgens verschillende bronnen is deze voorstelling echter niet realistisch. In werkelijkheid zijn er enorme variaties in vorm, grootte, kleur en structuur van vrouwenlichamen, en met name de vulva vertoont een grote mate van diversiteit.

Illustrator Hilde Atalanta benadrukt dit in haar werk The Vulva Gallery. Ze post iedere dag een andere vulva op haar Instagram-account, waarmee ze een bewustzijn probeert te creëren voor de diversiteit in vrouwelijke anatomie. Volgens Hilde is het probleem gedeeltelijk te verklaren door een gebrek aan goede seksuele voorlichting. Als vrouwen op internet zoeken naar beelden van hun eigen lichaam, zien ze vaak alleen het ene, verkeerde beeld – wat kan leiden tot onzekerheid en zelfs tot medische ingrepen zoals schaamlipcorrecties.

De vraag die hier voorkomt is: wat zijn de gevolgen van deze verkeerde beeldvorming? Een aantal studies en observaties laat zien dat vrouwen die niet voldoen aan het idealiserde beeld van de "normale" vulva, vaak onzeker raken over hun lichaam. Dit heeft geleid tot een toegenomen vraag naar schaamlipcorrecties, een medische procedure die volgens sommigen niet nodig is, maar die wel steeds vaker wordt uitgevoerd.

De Invloed van Media en Kunst

De media en kunst spelen een grote rol in de beeldvorming van seksualiteit en lichaamsidealen. In Nederland is er een sterke historische traditie van kunstwerken die het vrouwelijke lichaam centraal stellen. Een bekend voorbeeld is het schilderij van Gustave Courbet, een werk dat volgens sommigen het ideale beeld van de vagina heeft vastgelegd. Dit schilderij, dat dateert uit 1866, is jarenlang gezien als een symbool van de perfecte vrouwelijke anatomie. Echter, recente ontdekkingen suggereren dat de vrouw op het schilderij in werkelijkheid Joanna Hiffernan was, Courbets minnares. Hoewel het schilderij op zich historisch van belang is, benadrukt het ook hoe kunstwerken vaak worden gebruikt om lichaamsidealen te verankeren.

Een ander voorbeeld is de videoclip Pynk van Janelle Monáe, waarin een zogenaamde "vaginabroek" centraal staat. Deze clip werd ontworpen door de Nederlandse modeontwerper Duran Lantink. Het kledingstuk – een roze broek met golvende lagen – was direct geïnspireerd op de anatomie van de vagina. In de clip dansen vrouwen met deze broeken in de woestijn, waarbij ook actrice Tessa Thompson een scène speelt waarin ze haar hoofd doorheen steekt. De clip werd binnen drie dagen drie miljoen keer bekeken en veroorzaakte veel discussie over de verbeelding van het vrouwelijk lichaam in de mode en media. Het project werd gerealiseerd in samenwerking met de Nederlandse regisseur Emma Westenberg en benadrukt het feit dat de vagina niet alleen een medisch onderwerp is, maar ook een kunstobject.

Seksuele Voorlichting en de Rol van Wetenschap

In tegenstelling tot kunst en media, benadrukken wetenschappelijke richtlijnen steeds vaker de noodzaak van een realistische beeldvorming. In medische richtlijnen, zoals die van de Nederlandse Hartgroep (NHG), wordt bijvoorbeeld gesproken over de diversiteit van het vrouwelijk genitaal. Arts-seksuoloog Müjde Özer benadrukt dat vulva’s niet alleen vaker moeten worden afgebeeld, maar dat er ook vaker over gesproken moet worden in maatschappelijke discussies. Zij benadrukt dat het gesprek over vrouwelijke seksualiteit en anatomie essentieel is voor het creëren van een betere lichaamszekerheid en seksuele voorlichting.

Een van de problemen die zich opduiken in deze discussie is de vraag hoe zowel arts en patiënt tot een gezamenlijk besluit komen over de behandeling van ziektes zoals vulvovaginale candidiasis. In de huidige richtlijnen wordt gesproken over de voorkeur voor lokale behandeling boven systemische, met name vanwege een kleinere kans op bijwerkingen. Echter, de toedieningswijze van medicatie kan voor sommige vrouwen een bezwaar vormen. In de praktijk is het daarom belangrijk dat zowel arts als patiënt het onderwerp van lichaamsbeeld en lichaamszekerheid aan kunnen kaarten. Dit betekent dat seksuele voorlichting niet alleen medisch moet zijn, maar ook psychologisch en sociaal georiënteerd.

De Opkomst van Bewegingen voor Lichaamsacceptatie

Tegen de achtergrond van deze discussies zijn er in de afgelopen jaren meerdere initiatieven ontstaan die zich richten op lichaamsacceptatie. Eén van de meest opvallende is de website www.alle-vulvas-zijn-mooi.nl, die is geïnspireerd op een scène uit de serie Sex Education. In deze aflevering raadt een therapeut een meisje aan om een website te bezoeken met verschillende afbeeldingen van vulva’s, om haar onzekerheid over haar eigen lichaam te verlagen. De website is in werkelijkheid gemaakt in samenwerking met Netflix en bevat bewust diverse beelden van vrouwenlichamen.

Een ander initiatief is de campagne van Hilde Atalanta, die bewust afbeeldingen van verschillende vulva’s deelt om het besef te vergroten dat er geen enkele "normale" vulva is. Haar werk benadrukt dat de diversiteit van vrouwenlichamen normaal is en dat het belangrijk is om dit te onderwijzen aan jongeren, om lichaamszekerheid te vergroten. Haar werk is niet alleen een kunstproject, maar ook een educatief instrument dat gericht is op zowel jongeren als volwassenen.

Onzekerheid en Medische Procedures

Hoewel de beweging voor lichaamsacceptatie sterker wordt, blijft er ook nog steeds een sterke neiging om lichaamsdelen aan te passen aan een verkeerd ideale beeld. Dit is te zien in de toegenomen aantallen schaamlipcorrecties. Hoewel er in Nederland geen officiële cijfers zijn over het aantal ingrepen, is er wel sprake van een sterke groei in de aantallen. In 2016 waren er wereldwijd 45 procent meer schaamlipcorrecties uitgevoerd dan in 2015, wat suggereert dat de trend wereldwijd aanwezig is.

De vraag die hier rijst is: wat is de oorzaak van deze toegenomen vraag naar medische ingrepen? Volgens Hilde Atalanta en andere experts is het gedeeltelijk te verklaren door een gebrek aan goede seksuele voorlichting. Als vrouwen op internet zoeken naar beelden van hun eigen lichaam, zien ze vaak alleen het idealiserde beeld, wat kan leiden tot onzekerheid. Deze onzekerheid wordt vaak gevoed door advertenties van medische klinieken die suggereren dat een bepaalde lichaamsstructuur "verkeerd" is en dat het "gefixt" moet worden.

Toekomstige Tendensen en Lichaamsbeweging

Hoewel de huidige trend duidelijk is richting meer openheid, zijn er ook aanwijzingen dat bepaalde trends in de toekomst weer zullen opduiken. Zo suggereert medisch psycholoog Elmar Brahler dat het ontharen van schaamhaar tijdelijk is en dat het schaamhaar op den duur weer zal terugkeren. Dit is ook een herhaling van patronen uit eerdere generaties, waarin trends over lichaamsbeeld zich steeds weer herhalen.

De toekomst van de discussie over de diversiteit van vrouwenlichamen hangt ook af van de mate waarin seksuele voorlichting wordt verbeterd. In de huidige maatschappij is er een duidelijke groeiende aandacht voor lichaamszekerheid, maar er is nog steeds veel werk te doen. Zowel in het onderwijs als in de media is het essentieel om te werken aan een realistische voorstelling van het vrouwelijk lichaam. Dit betekent niet alleen het afbeelden van verschillende vulva’s, maar ook het onderwijzen van jongeren dat lichaamsdiversiteit normaal is.

Conclusie

De discussie over de diversiteit van vrouwenlichamen en de beeldvorming van de vagina in Nederland is complex en meervoudig beïnvloed. Van kunst en media tot medische richtlijnen en maatschappelijke bewegingen is duidelijk te zien dat het lichaamsbeeld van vrouwen een centrale rol speelt in zowel individuele zekerheid als collectieve voorstellingen. De beweging richting lichaamsacceptatie en -diversiteit is duidelijk zichtbaar, maar het is ook duidelijk dat er nog veel werk moet worden gedaan.

Het is essentieel dat zowel jongeren als volwassenen worden geïnformeerd over de diversiteit van vrouwenlichamen, zodat ze lichaamszekerheid kunnen ontwikkelen. Dit betekent dat seksuele voorlichting niet alleen medisch moet zijn, maar ook sociaal en emotioneel. Het betekent ook dat media, kunst en onderwijs een rol moeten spelen in het creëren van een realistisch beeld van het vrouwelijk lichaam.

Bronnen

1. Deze illustrator laat vulva’s in alle soorten en maten zien
2. Ode aan alle vulva’s: deze website móét je zien als je soms onzeker bent over je vagina
3. Deze clip met Nederlandse vaginabroeken in de woestijn is een hit
4. Richtlijnen voor fluor-vaginalis
5. Beroemdste vagina blijft de mode
6. Verschillende vulvas