Nederland’s Top 10 Waterparken voor Familie- en Zomerpret
juli 16, 2025
In Nederland vinden we niet alleen scholen die educatief zijn, maar ook scholen die architectonisch indruk maken. Veel oude schoolgebouwen zijn niet alleen historische getuigen van het onderwijstrots, maar ook iconische gebouwen die sinds hun oprichting een unieke plek inneemen in het landschap. Zowel grote steden als kleinere dorpen huisvesten scholen met bijzondere verhalen en ontwerpen. Deze artikelen tonen een overzicht van enkele van de meest opvallende, historisch en architectonisch waardevolle schoolgebouwen in het land. Het artikel is een leidraad voor wie op zoek is naar onderwijsgeschiedenis en architectuur in een verenigde context.
Metzo College in Doetinchem – Mooiste schoolgebouw van Nederland
Een van de meest bekende en recente uitmuntende voorbeelden is het Metzo College in Doetinchem, dat in 2007 de prijs won van het mooiste schoolgebouw van Nederland. Het gebouw, ontworpen door architect Erick van Egeraat, werd op de Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) geprezen voor zijn ‘gedurfd en fraai’ ontwerp. Het gebouw biedt ruimte aan elfhonderd vmbo-leerlingen en is een strak, modern voorbeeld van schoolarchitectuur.
Het Metzo College staat sindsdien als een symbool van innovatie in onderwijsondersteuning. De 12.500 euro die de school met de prijs won, werd gebruikt voor educatieve doeleinden. Dit project is niet alleen een architectonische prestatie, maar ook een bewijs van hoe onderwijs en ruimteeffectiviteit op elkaar kunnen aansluiten.
Dudok-scholen in Hilversum – Architectuur met een verhaal
Een andere naam die vaak genoemd wordt in de context van schoolarchitectuur is Willem Marinus Dudok, een van de meest invloedrijke Nederlandse architecten van de vorige eeuw. In Hilversum kan men nog steeds een aantal van zijn scholen bewonderen. Dudok ontwierp er totaal 17 scholen in de stad. De stijl van zijn gebouwen is herkenbaar door hun strakke lijnen, hoge ramen en brede deuren.
Een van deze scholen is de Lorentzschool, die op dit moment nog steeds in gebruik is als onderwijsinstelling. Tijdens een wandeling van 15 kilometer door Hilversum kan men deze scholen ontmoeten, waarbij men zowel Dudoks architectonische invloed als de historische betekenis van onderwijsondersteuning in kaart brengt.
Dik Trom-scholen in Etterheim – Een literair erfdeel
In Etterheim, een dorp in Noord-Holland, staat een klein schooltje dat een bijzonder verhaal vertelt: het was hier dat Johan Kievit, auteur van de Dik Trom-boeken, zijn eerste hoofdonderwijzerfunctie uitoefende. De school werd in 1891 de inspiratiebron voor het eerste Dik Trom-boek. Het schooltje is tegenwoordig een kinderboekenmuseum, waar leerlingen en bezoekers de geschiedenis van Dik Trom en Kievits werk kunnen ontdekken.
De wandeling die vanaf Oosthuizen loopt, brengt bezoekers langs het schoolgebouw en door de polder, die ook de achtergrond was voor veel avonturen in de boeken van Dik Trom. Het is een bijzondere route waarin geschiedenis, literatuur en educatie samenkomen.
MMS in Haarlem – Eerste meisjesschool in Nederland
In Haarlem speelde het onderwijs een centrale rol in de vroege geschiedenis van Nederland. Zo werd daar in 1867 de eerste middelbare meisjesschool (MMS) geopend aan de Krocht. Het gebouw is een van de oudere schoolpanden in de stad en symboliseert de historische uitbreiding van onderwijs naar meisjes, wat in die tijd een grote stap was in de maatschappij.
Bij een wandeling door Haarlem is het gebouw van de MMS een van de bijzondere stilstaande getuigen van onderwijsgeschiedenis. Het gebouw is herkenbaar aan de brede deuren, hoge ramen en de statige uitstraling. Het is een voorbeeld van hoe scholen in het verleden niet alleen educatieve functies hadden, maar ook sociale en culturele betekenis droegen.
De Vuurvogel in Spijkenisse – Een energieneutrale school
De Vuurvogel, een basisschool in Spijkenisse, is een voorbeeld van hoe oude scholen vernieuwd kunnen worden naar moderne en duurzame modellen. Het gebouw dateert uit de jaren 80, maar in 2021 werd het binnen zeven weken gerenoveerd tot een aardgasvrije, energieneutrale school. De renovatie was onderdeel van een pilotproject en stond voor licht, lucht en ruimte, waarbij duurzame en natuurlijke materialen werden gebruikt.
De school is een inspiratiebron voor andere scholen die willen verbouwen naar een gezonder en duurzamer onderwijsomgeving. Het Design & Build team dat verantwoordelijk was voor de verbouwing, bestond uit RoosRos Architecten, Meerbouw, Bokhorst installatietechniek en Martinu electrotechniek.
De Verwondering in Almere – Biophilic architectuur
De Verwondering, gelegen in Almere, is een school die niet alleen educatief is, maar ook een uniek biotoop creëert voor haar leerlingen. Het gebouw is ontworpen door ORGA architect en is gebaseerd op biophilic principes, wat betekent dat het de leerlingen in een groene, levende omgeving plaatst. Het idee is dat de natuur een cruciale rol speelt in de groei en ontwikkeling van kinderen.
Het schoolgebouw is zo ontworpen dat het de leerlingen inspireert, maar ook een voorbeeld vormt voor andere scholen in Nederland. Het project is genoemd in de lijst van de tien meest iconische circulaire projecten van Nederland in de categorie Public.
Porteum in Lelystad – De grootste middelbare school van Nederland
Een andere school die in de context van schoonheid en omvang valt is Porteum in Lelystad. Dit is niet alleen de grootste middelbare school van Nederland met 3.584 leerlingen, maar ook een school die een breed onderwijsaanbod biedt, van vmbo tot gymnasium. De school heeft zelfs een Internationale Schakelklas voor nieuwkomers.
Het gebouw is hypermodern en bestaat uit zeven verbonden gebouwen, die uitstekende faciliteiten bieden. De campus is gemoderniseerd met klimaatbeheersing, moderne IT-faciliteiten en een frisse, groene omgeving. De ligging van de school, dicht bij het station en goed bereikbaar met openbaar vervoer, maakt het een centrale plek voor leerlingen uit de hele regio.
Master Frankeskoalle in Eernewoude – Een school met Fries verleden
Een ander bijzonder voorbeeld is de Master Frankeskoalle in Eernewoude, ook wel bekend als Earnewâld in het Fries. Deze school is een getuige van de tweetaalige onderwijsaanpak, die in 1955 startte met Nederlands en Fries. De school is sterk verbonden met het dorpsleven en ligt in een natuurgebied, de Alde Feanen, waar hoofdonderwijzer Douwe Franken vaak zijn leerlingen naartoe nam.
De school is een voorbeeld van hoe scholen in kleine dorpen diep zijn ingebed in de lokale cultuur en geschiedenis. Het is een school die niet alleen educatief is, maar ook een rol speelt in de gemeenschap.
Amsterdam International Community School – Tijdelijke bouw met een duurzame toekomst
De Amsterdam International Community School is een interessant voorbeeld van een tijdelijke bouw, die echter voldoet aan strenge eisen van duurzaamheid. Het gebouw is modulair en demontabel, maar heeft een permanente uitstraling. De school is tijdelijk, maar wordt ontworpen als een model voor circulaire bouwpraktijk.
De gemeente Amsterdam heeft ervoor gekozen om het gebouw aan de eisen van nieuwbouw te laten voldoen, ondanks dat het tijdelijke karakter in de energienormen minder strakke regels biedt. Dit maakt het tot een van de 10 meest iconische circulaire projecten van Nederland in de categorie Public.
Conclusie
De scholen in Nederland zijn niet alleen educatieve instellingen, maar ook culturele en architectonische getuigen van de geschiedenis. Van de klassieke Dudok-scholen in Hilversum tot de moderne energieneutrale scholen in Spijkenisse, elk schoolgebouw vertelt een ander verhaal. De schoonheid van deze scholen ligt niet alleen in hun ontwerp, maar ook in hun functie voor de leerlingen en de gemeenschap.
Deze scholen vormen een verbinding tussen het verleden en de toekomst. Ze tonen hoe architectuur, onderwijs en duurzaamheid samen kunnen werken om een betere plek voor leerlingen te creëren. Of het nu om historische scholen, literaire erfdeel of duurzame innovatie gaat – Nederland heeft veel te bieden voor wie op zoek is naar scholen met een verhaal.