De mooiste schoolgebouwen van Nederland: Architectuur en onderwijs samengevoegd
juli 15, 2025
Het naakt in de kunst is al eeuwenlang een belangrijk thema in de Nederlandse kunstgeschiedenis. In 2009 organiseerde het tijdschrift OOG van het Rijksmuseum een publieke verkiezing om te bepalen welk schilderij het mooiste naakt van Nederland zou worden. Het publiek had de mogelijkheid om te stemmen op één van 67 schilderijen, gemaakt door Nederlandse schilders van Rembrandt tot Karel Appel. Het winnende schilderij was 'Liggend Naakt (Sjaantje van Ingen)' van Isaac Israëls (1865–1934). Deze titel is sindsdien ingegraven in de kunstgeschiedenis van Nederland en biedt een unieke inzicht in de esthetiek, emotie en kunstbeleving die het naakt als kunstvorm teweegbrengt.
Het thema naaktheid in de kunst is niet alleen beperkt tot een verkiezing of een museumtentoonstelling. Het blijft regelmatig centraal staan in discussies over kunst, moreel kader en artistieke vrijheid. Zo zijn er tentoonstellingen geweest in musea in Bergen en Delden die zich richten op blootheid en naaktheid, terwijl andere exposities, zoals die van Joep Gierveld in Almelo, zelfs controverses teweeg hebben gebracht. Deze discussies tonen aan hoe complex en veelzijdig het thema van het naakt is, zowel esthetisch als maatschappelijk.
Binnen dit artikel zullen we de verkiezing van het mooiste naakt in 2009 centraal stellen, evenals de artistieke en maatschappelijke context waarin dit thema zich ontwikkeld heeft. We zullen kijken naar de rol van het Rijksmuseum, het werk van Isaac Israëls, en de bredere discussies rondom naaktheid in de kunst in Nederland. Bovendien zullen we aandacht besteden aan recente tentoonstellingen en controverses, zoals die rondom het schilderij van Joep Gierveld in Almelo, om een compleet beeld te geven van hoe de Nederlandse kunstwereld omgaat met het naakt als kunstvorm.
Het Mooiste Naakt van Nederland
In 2009 was het Rijksmuseum nieuwsgierig naar de mening van het publiek over de mooiste naaktschildering in de Nederlandse kunstgeschiedenis. Het tijdschrift OOG, dat behoort tot het Rijksmuseum, lanceerde daarom een publieke verkiezing via de website oogvoornaakt.nl. Het publiek kreeg de kans om te stemmen op één van de 67 schilderijen, geselecteerd uit de rijke collectie van Nederlandse schilders. De schilderijen gingen van klassieke werken van Rembrandt tot modernistische uitdrukkingen van Karel Appel.
Het stemproces was geheel interactief. Bezoekers van de website konden inzoomen op elk schilderij tot op detailniveau, wat het gevoel gaf alsof ze het naakt bijna konden aanraken. Dit digitale platform maakte het mogelijk om bezoekers te betrekken bij de keuze, zonder dat ze fysiek aanwezig hoefden te zijn in een museum. Bovendien konden ze filteren op criteria zoals "beroemd naakt", "mannelijk naakt", of zelfs "billen", wat duidelijk maakt hoe het publiek het naakt als kunstvorm interpreteerde.
Het stemproces was niet alleen educatief, maar ook interactief. Bezoekers konden hun favoriete schilderijen opslaan onder "mijn favorieten", waardoor ze hun persoonlijke keuze konden bewaren. Daarnaast was het mogelijk om tussenstand te bekijken en te zien welke schilderijen de meeste stemmen kregen, wat het stemproces een dynamische dimensie gaf.
Uiteindelijk won het schilderij Liggend Naakt (Sjaantje van Ingen) van Isaac Israëls. Het schilderij werd officieel benoemd tot 'Het Mooiste Naakt van Nederland'. Deze titel benadrukt niet alleen de esthetische waarde van het werk, maar ook het feit dat het naakt in de kunst nog steeds een centrale rol speelt in de waarneming van het publiek.
Isaac Israëls (1865–1934) was een Nederlandse schilder die bekendstond om zijn figuren en landschappen. Zijn werk Liggend Naakt toont een vrouwelijke figuur die zorgzaam en met gevoel is afgebeeld. Het schilderij is geen bloot en provocerend werk, maar eerder een zachte en intimistische voorstelling van het menselijk lichaam. De keuze voor dit werk benadrukt dus ook het belang van gevoel en empathie in de weergave van het naakt in de kunst.
De verkiezing van het mooiste naakt van Nederland toont aan dat het publiek niet alleen visuele schoonheid waardeert, maar ook diepere emoties en kwaliteiten zoals zorgzaamheid, empathie en intimititeit. Het schilderij van Israëls werd niet gekozen omwille van de sensualiteit of provocatie, maar juist omwille van de warme, menselijke toon die het afbeeldt.
Naaktheid in de Kunst: Een Broader Context
Het naakt in de kunst is niet alleen een onderwerp van esthetische waardering, maar ook van discussie. Tijdens de verkiezing van het mooiste naakt in 2009 was het Rijksmuseum zich bewust van de bredere context waarin het naakt wordt geplaatst. Het schilderij Liggend Naakt van Isaac Israëls vertegenwoordigt een zachte en menselijke benadering van het naakt, maar in andere tentoonstellingen en kunstwerken is de benadering van het naakt vaak controversieel.
Een duidelijk voorbeeld van deze discussie is de expositie #metoo, Naakt in de Kunsten, die in Delden werd georganiseerd. Deze tentoonstelling werd geïnspireerd door een incident waarbij een schilderij van Joep Gierveld werd verwijderd uit een gerechtsgebouw in Almelo. Het schilderij toonde een naakte vrouw tussen twee geklede figuren, wat leidde tot een discussie over artistieke vrijheid en het recht om geschokt te worden. Deze discussie toont aan dat het naakt in de kunst niet alleen een kunstvraagstuk is, maar ook een maatschappelijke en ethische kwestie.
In het museum Kranenburg in Bergen werd een tentoonstelling georganiseerd over blootheid in de kunst en reclame. De tentoonstelling, samengesteld door Thomas Widdershoven, toont aan hoe het naakt wordt gebruikt in reclamecampagnes en hoe het publiek op dit soort beeldmateriaal reageert. Widdershoven benadrukt dat de blootheid die in reclame wordt gebruikt vaak niet erotisch is, maar eerder provocerend of provocerend genoemd kan worden. Deze tentoonstelling brengt de discussie over naaktheid in de kunst in een bredere maatschappelijke context.
Het schilderij van Joep Gierveld is een interessant voorbeeld van hoe het naakt in de kunst kan leiden tot controverses. Het schilderij toont een naakte vrouw in een situatie die sommigen als ongemakkelijk ervaren. De schilderij werd verwijderd uit het gerechtsgebouw in Almelo, omdat een bezoeker zich in het werk herkende en het schilderij als beledigend ervaarde. Deze gebeurtenis heeft geleid tot een brede discussie over artistieke vrijheid, moreel kader en het recht om geschokt te worden. Deze discussie is typisch voor Nederland, waar kunst en maatschappij vaak samenhangen en waar kunstwerken regelmatig discussies teweegbrengen.
De discussie over het naakt in de kunst is dus niet alleen een esthetische kwestie, maar ook een maatschappelijke en ethische. Het naakt is een kunstvorm die regelmatig controversies teweegbrengt, maar ook rijke discussies op gang brengt over kunst, moreel kader en artistieke vrijheid. Het schilderij van Isaac Israëls in de verkiezing van 2009 toont aan dat het publiek niet alleen visuele schoonheid waardeert, maar ook gevoel, empathie en menselijkheid in kunstwerken.
De Rol van Musea en Tentoonstellingen
Musea en tentoonstellingen spelen een cruciale rol in de presentatie en discussie van het naakt in de kunst. In Nederland zijn er verschillende musea die zich richten op het naakt als kunstvorm en die regelmatig tentoonstellingen organiseren om het publiek te betrekken bij deze discussie. De verkiezing van het mooiste naakt in 2009 is een voorbeeld van hoe musea interactief kunnen zijn en hoe ze het publiek kunnen betrekken bij kunstwerken.
Een ander voorbeeld van een museum dat zich richten op het naakt in de kunst is het H’ART Museum in Amsterdam. Het museum organiseerde in 2010 een tentoonstelling over moderne kunst, waarin ook het schilderij De dans van Henri Matisse werd tentoongesteld. De dans is een bekend schilderij van Matisse, waarin vijf naakte vrouwen in een cirkel dansen. Het schilderij werd uitgelend vanuit de Hermitage in Sint Petersburg, wat aantoont hoe musea samenwerken om kunstwerken beschikbaar te maken voor breder publiek.
Het H’ART Museum is ook een voorbeeld van hoe musea niet alleen tentoonstellingen organiseren, maar ook educatieve programma’s aanbieden. Tijdens de zomervakantie organiseerde het museum een schilderworkshop waarin bezoekers konden leren schilderen in de stijl van Rembrandt en Vermeer. Deze workshops zijn een manier om het publiek niet alleen te betrekken bij kunstwerken, maar ook om hen te leren hoe kunst gemaakt wordt.
Tentoonstellingen en musea spelen dus een belangrijke rol in de presentatie en discussie van het naakt in de kunst. Ze zijn niet alleen plekken waar kunstwerken worden tentoongesteld, maar ook plekken waar discussies worden op gang gebracht en waar het publiek betrokken wordt bij kunstwerken en kunststromingen.
Het Schilderij van Joep Gierveld en de Discussie over Artistieke Vrijheid
De discussie over het naakt in de kunst wordt regelmatig opnieuw aangestoken door kunstwerken die controverses teweegbrengen. Een duidelijk voorbeeld van dit fenomeen is het schilderij van Joep Gierveld, dat in 2014 uit een gerechtsgebouw in Almelo werd verwijderd. Het schilderij toont een naakte vrouw tussen twee geklede figuren, wat leidde tot een discussie over artistieke vrijheid en het recht om geschokt te worden.
De schilderij werd verwijderd nadat een bezoeker zich in het werk herkende en het schilderij als beledigend ervaarde. De kunstcommissie van het gerechtsgebouw besloot om het schilderij te verwijderen uit de expositie, omdat de bezoeker zich in het werk herkende en het schilderij als beledigend ervaarde. Het schilderij is nu verplaatst naar een niet-openbaar gedeelte van het gebouw, waar het niet langer publiek te zien is.
De discussie die ontstond na het verwijderen van het schilderij toont aan hoe complex het thema van het naakt in de kunst is. Het schilderij was geen provocerend kunstwerk in de traditie van kunstenaars zoals Matisse of Rembrandt, maar was juist een werk dat de grenzen van artistieke vrijheid en maatschappelijke normen testte. De discussie over het schilderij toont aan dat kunstwerken die het naakt als kunstvorm benutten, vaak controverses teweegbrengen en dat deze controverses vaak niet alleen over kunst gaan, maar ook over moreel kader, respect en het recht om geschokt te worden.
Het schilderij van Joep Gierveld is dus een belangrijk voorbeeld van hoe het naakt in de kunst kan leiden tot controverses en hoe kunstwerken die het naakt als kunstvorm benutten, regelmatig discussies teweegbrengen over artistieke vrijheid en maatschappelijke normen.
De Rol van het Rijksmuseum en het Publiek
Het Rijksmuseum speelt een centrale rol in de Nederlandse kunstgeschiedenis en is een belangrijk instituut dat kunstwerken presenteert en discussies op gang brengt over kunst en maatschappij. Het tijdschrift OOG, dat behoort tot het Rijksmuseum, is een voorbeeld van hoe het museum zich bewust is van de rol van het publiek in de waarneming van kunstwerken. Door de verkiezing van het mooiste naakt in 2009 te organiseren, benadrukte het Rijksmuseum dat het publiek een actieve rol kan spelen in de waarneming van kunstwerken en dat kunstwerken niet alleen door experts worden geëvalueerd, maar ook door het publiek.
Het Rijksmuseum is ook een voorbeeld van hoe musea interactief kunnen zijn en hoe ze het publiek kunnen betrekken bij kunstwerken. De verkiezing van het mooiste naakt in 2009 toont aan dat het Rijksmuseum zich bewust is van de rol van het publiek in de waarneming van kunstwerken en dat kunstwerken niet alleen door experts worden geëvalueerd, maar ook door het publiek.
Het Rijksmuseum is dus niet alleen een plek waar kunstwerken worden tentoongesteld, maar ook een plek waar discussies worden op gang gebracht en waar het publiek betrokken wordt bij kunstwerken en kunststromingen. Het Rijksmuseum is een belangrijk instituut in de Nederlandse kunstgeschiedenis en speelt een cruciale rol in de presentatie en discussie van het naakt in de kunst.
Conclusie
Het naakt in de kunst is een complex en veelzijdig thema dat regelmatig controverses teweegbrengt en rijke discussies op gang brengt over kunst, moreel kader en artistieke vrijheid. De verkiezing van het mooiste naakt in 2009 toont aan dat het publiek niet alleen visuele schoonheid waardeert, maar ook gevoel, empathie en menselijkheid in kunstwerken. Het schilderij Liggend Naakt (Sjaantje van Ingen) van Isaac Israëls is een voorbeeld van hoe het publiek kunstwerken waarneemt en hoe kunstwerken niet alleen door experts worden geëvalueerd, maar ook door het publiek.
De discussie over het naakt in de kunst is niet alleen een esthetische kwestie, maar ook een maatschappelijke en ethische. Het schilderij van Joep Gierveld toont aan hoe kunstwerken die het naakt als kunstvorm benutten, controverses teweegbrengen en hoe deze controverses vaak niet alleen over kunst gaan, maar ook over moreel kader, respect en het recht om geschokt te worden. De discussie over het schilderij van Gierveld toont aan dat kunstwerken die het naakt als kunstvorm benutten, regelmatig discussies teweegbrengen en dat deze discussies vaak niet alleen over kunst gaan, maar ook over moreel kader, respect en het recht om geschokt te worden.
Musea en tentoonstellingen spelen een cruciale rol in de presentatie en discussie van het naakt in de kunst. Het Rijksmuseum en het H’ART Museum zijn voorbeelden van hoe musea interactief kunnen zijn en hoe ze het publiek kunnen betrekken bij kunstwerken en kunststromingen. Het Rijksmuseum is een belangrijk instituut in de Nederlandse kunstgeschiedenis en speelt een cruciale rol in de presentatie en discussie van het naakt in de kunst.
Het naakt in de kunst is dus niet alleen een onderwerp van esthetische waardering, maar ook van discussie. Het schilderij Liggend Naakt van Isaac Israëls is een voorbeeld van hoe het publiek kunstwerken waarneemt en hoe kunstwerken niet alleen door experts worden geëvalueerd, maar ook door het publiek. Het naakt in de kunst blijft dus een onderwerp van discussie en reflectie en is een kunstvorm die regelmatig controverses teweegbrengt, maar ook rijke discussies op gang brengt over kunst, moreel kader en artistieke vrijheid.