De gezondste steden in Nederland: Analyse van de Gezonde Stad Index

Deze analyse richt zich op de gezondste steden in Nederland, gebaseerd op de jarenlange onderzoeken van het advies- en ingenieursbureau Arcadis. Deze steden worden geëvalueerd op basis van verschillende criteria, waaronder mobiliteit, luchtkwaliteit, veiligheid, groenvoorzieningen en sociale samenhang. De gegevens die hierin worden gebruikt, zijn afkomstig van betrouwbare bronnen zoals Arcadis, CBS en GGD, en geven een overzicht van de meest gezonde steden in het land.

De top 5 gezondste steden

Volgens de Gezonde Stad Index van Arcadis, uitgevoerd in 2024, staat Apeldoorn aan de top van de lijst. Dit is een opvallende verandering, aangezien in vorige jaren Groningen vaak de nummer één was. Apeldoorn haalde Groningen in met een sterke score op het gebied van 'gezonde gemeenschap', met een laag aantal misdrijven en hoge sociale cohesie. Daarnaast is de stad ook een groene stad, wat bijdraagt aan een lage stress en een goed gevoel van welzijn. Deze factoren zijn cruciaal voor de gezondheid van inwoners, en daarom staat Apeldoorn op de eerste plek.

Op de tweede plaats staat Maastricht, gevolgd door Groningen, Nijmegen en Arnhem. Deze steden scoren goed in meerdere categorieën, waaronder mobiliteit, luchtkwaliteit en groene voorzieningen. Maastricht en Groningen hebben hun positie behouden, terwijl Nijmegen en Arnhem zich hebben versterkt in de ranglijst.

Belangrijke criteria voor de gezondheid van een stad

Om de gezondheid van een stad in kaart te brengen, worden meerdere criteria geanalyseerd. Volgens Arcadis zijn deze criteria onder andere:

1. Mobiliteit: De beschikbaarheid van fietspaden, voetgangerszones en openbaar vervoer.
2. Luchtkwaliteit: De hoeveelheid luchtvervuiling en het gevoel van frisse lucht.
3. Veiligheid: Het aantal misdrijven en het gevoel van veiligheid.
4. Groene voorzieningen: Het aanbod van parken, tuinen en openbare ruimtes.
5. Sociale samenhang: De mate van interactie tussen inwoners, de kansen op participatie en het gevoel van gemeenschap.

Deze criteria worden beoordeeld door deskundigen van Arcadis, met inbegrip van data van CBS en GGD. De ranglijst die ontstaat, geeft een overzicht van de steden die het beste omgevingsfactoren hebben gecombineerd om een gezonde leefomgeving te bieden.

De minst gezonde steden: Rotterdam, Amsterdam en Zaanstad

Aan de onderkant van de ranglijst staan Rotterdam, Amsterdam en Zaanstad. Deze steden scoren slecht op meerdere criteria, met name op het gebied van gezonde gemeenschap en luchtkwaliteit. Bijvoorbeeld, Rotterdam scoort het laagst op het onderdeel ‘gezonde gemeenschap’, met een laag gevoel van veiligheid en beperkte ontmoetingsplekken. Ook heeft de stad last van luchtvervuiling, wat het gezondheidsbeeld negatief beïnvloedt.

Amsterdam en Zaanstad scoren ondermaats op het gebied van buitenruimte. Ze hebben weinig groen en voldoen niet aan de aanbevolen hoeveelheid openbare ruimtes per inwoner. Dit kan leiden tot meer stress en een lagere levenskwaliteit.

Samenhangende factoren in de gezondheid van steden

Een belangrijk punt in het rapport van Arcadis is het groene karakter van steden. Steden met veel groen, zoals Apeldoorn, scoren hoger op het gebied van gezondheid. Dit komt doordat groen helpt bij het verminderen van hittestress en het verbeteren van de luchtkwaliteit. Daarnaast zijn groene steden vaak beter in het bevorderen van sociale interactie en het aanbieden van bewegingsmogelijkheden.

Een ander belangrijk punt is verdichting. Steden die te veel opbouwen zonder voldoende groen te creëren, lopen het risico op een slechtere gezondheid. Dit is duidelijk zichtbaar bij steden als Amsterdam en Zaanstad, die hun groene ruimtes beperken om ruimte te maken voor woningen. Dit leidt tot een lagere kwaliteit van leven, wat op zijn beurt weer de gezondheid van inwoners negatief beïnvloedt.

Belangrijke cijfers uit de Gezonde Stad Index

De Gezonde Stad Index bevat tal van cijfers en percentages die een overzicht geven van de gezondheid van de steden. Bijvoorbeeld:

• Apeldoorn scoort het beste op het gebied van gezonde gemeenschap (laag aantal misdrijven, hoge sociale cohesie).
• Groningen scoret goed op mobielheid en milieu, maar slecht op gezonde gemeenschap.
• Maastricht heeft goede luchtkwaliteit en veel groen, maar heeft wel last van ongezonde eetgewoonten.
• Nijmegen en Arnhem scoren goed in meerdere categorieën, maar hebben nog ruimte voor verbetering op het gebied van luchtkwaliteit en veiligheid.

Samenhangende effecten van gezondheid in steden

De gezondheid van een stad heeft een directe invloed op het welzijn van de inwoners. Steden die goed zijn in het aanbieden van groen, veiligheid en mobiliteit, zijn vaak ook beter in het bevorderen van gezondheid. Dit is duidelijk zichtbaar bij Apeldoorn, die het beste scoort op dit gebied. De stad heeft een sterke sociale samenhang en een goede beschikbaarheid van sportfaciliteiten, wat leidt tot een betere levenskwaliteit.

Daarnaast is er sprake van een toename van angst- en stressgevoelens in heel Nederland. Dit is een effect van de coronapandemie, maar ook van het toenemend aantal auto’s en het verminderen van groen. Steden zoals Apeldoorn zien deze stijging minder hard dan andere steden, waardoor de gezondheid van inwoners minder wordt beïnvloed.

De rol van de overheid bij het verbeteren van de gezondheid van steden

De overheid speelt een belangrijke rol bij het verbeteren van de gezondheid van steden. Dit gebeurt door het aanbieden van groene ruimtes, het bevorderen van fiets- en wandelpaden, en het verbeteren van de luchtkwaliteit. Bijvoorbeeld, Apeldoorn investeert in het vergroenen van wijk, winkelgebieden en ontmoetingsplekken. Dit helpt bij het verlagen van hittestress en het verbeteren van de luchtkwaliteit.

Daarnaast is er sprake van een beleid van verdichting. Dit beleid zorgt ervoor dat steden steeds dichter worden, maar ook dat er ruimte is voor groen en openbare ruimtes. Dit is belangrijk voor de gezondheid van de inwoners.

Conclusie

De analyse van de Gezonde Stad Index toont aan dat steden zoals Apeldoorn, Maastricht, Groningen, Nijmegen en Arnhem de beste omstandigheden bieden voor een gezonde leefomgeving. Deze steden scoren goed op meerdere criteria, waaronder mobiliteit, luchtkwaliteit, groene voorzieningen en sociale samenhang. Daarentegen scoren steden zoals Rotterdam, Amsterdam en Zaanstad slecht op meerdere gebieden, wat de gezondheid van de inwoners negatief beïnvloedt.

De keuze voor een gezonde stad is belangrijk voor zowel bewoners als bedrijven. Steden met een goede gezondheidssituatie bieden een betere leefomgeving, wat leidt tot meer welzijn en productiviteit. Daarnaast is er sprake van een groeiende behoefte aan groene ruimtes, wat een belangrijke bijdrage levert aan de gezondheid van de inwoners.

Bronnen

1. Dit zijn de 10 fitste steden van Nederland
2. De gezondste steden van Nederland
3. Groningen is de gezondste stad van Nederland
4. Apeldoorn is de gezondste stad van Nederland
5. De 10 gezondste steden van Nederland
6. De gezondste stad van Nederland
7. Groningen en Emmen de gezondste steden van Nederland
8. De gezondste stad van Nederland
9. De gezondste stad van Nederland
10. Apeldoorn is de gezondste stad van Nederland
11. Apeldoorn is de gezondste stad van Nederland
12. Niet Groningen, maar Apeldoorn is gezondste stad van Nederland