Het Mooiste Nederlandse Liedje: Muziek als Verenigend Kracht
juli 15, 2025
Nederland is rijk aan kunst in de openbare ruimte. Van kleurrijke street art in stadsstraten tot indrukwekkende land art-projecten die het landschap verrijken, kunst speelt een belangrijke rol in de architectuur, de natuur en het stratenplan van het land. In de zomer van 2023 is er zelfs een landelijke verkiezing gestart om te bepalen welk kunstwerk het meest geliefde is. Deze verkiezing, georganiseerd door NPO Radio 4, biedt een unieke kans om de rijkdom van Nederlandse kunstwerken in de openbare ruimte te ontdekken. In dit artikel worden enkele van de meest opvallende en unieke kunstwerken in de openbare ruimte beschreven, met aandacht voor zowel stads- als landschapskunst.
Kunstwerken in de openbare ruimte: een overzicht
Kunst in de openbare ruimte omvat een breed spectrum aan vormen, van muurschilderingen en beelden tot landschapskunstwerken. Deze kunstwerken zijn vaak bedoeld om de omgeving te verfraaien, een maatschappelijke boodschap te brengen of de aandacht te vestigen op een historisch of cultureel aspect van een regio. In Nederland zijn er talloze voorbeelden van zowel traditionele als moderne kunstwerken die in de openbare ruimte te zien zijn.
De verkiezing van het meest favoriete Nederlandse buitenkunstwerk is een initiatief dat in de coronatijd ontstond. Toen musea en galerijen gesloten waren, moesten kunstliefhebbers op zoek naar alternatieve manieren om kunst te ervaren. Hieruit ontstond het idee om kunstwerken in de openbare ruimte te benoemen en te delen. Het programma "De Ochtend" van NPO Radio 4 riep luisteraars op om hun favoriete kunstwerken te melden, wat leidde tot een overweldigende reactie. Meer dan honderd reacties zijn binnengekomen, waarin luisteraars hun persoonlijke verhalen en indrukken deelden over kunstwerken in hun omgeving.
Flevoland: een centrum van land art
Een van de regio's die het meest prominent vertegenwoordigd is in de verkiezing, is Flevoland. Deze provincie is niet alleen een centrum van land art, maar ook de plek waar kunst en landschap samenwerken om unieke kunstwerken tot stand te brengen. In Flevoland zijn verschillende kunstwerken te vinden die opgenomen zijn in de verkiezing.
Zes kunstwerken uit Flevoland doen mee aan de verkiezing. Deze omvatten:
- De Tong en Exposure in Lelystad
- De Ketel in Dronten
- RIFF, PD#18245 in Biddinghuizen
- De Groene Kathedraal en Olifanten in Almere
Deze werken vertonen een diversiteit aan stijlen en technieken. Sommige zijn abstract, terwijl anderen functioneel of symbolisch zijn. De Groene Kathedraal, bijvoorbeeld, is een kunstwerk dat de aandacht vestigt op de relatie tussen natuur en mens, terwijl De Ketel een interactieve installatie is die bezoekers uitnodigt tot reflectie en actie.
Land art in Flevoland is vaak gericht op het creëren van een dialoog tussen kunst en landschap. Deze kunstwerken zijn vaak groot, zichtbaar vanaf afstand en zijn ontworpen om langer te blijven dan de tijdelijke kunstwerken die je in steden tegenkomt.
Street art in steden: kleur in de stad
Niet alleen in de natuur, maar ook in steden zoals Heerlen en Amsterdam is kunst een belangrijk onderdeel van de straat. In Heerlen, bijvoorbeeld, is de stad bekend geworden als de "mural-hoofdstad van Nederland". Meer dan 70 muurschilderingen zijn sinds 2013 in de stad verschenen, waarbij zowel Nederlandse als internationale kunstenaars betrokken zijn. Deze kunstwerken zijn vaak geïnspireerd op het mijnverleden van de stad of op maatschappelijke thema's.
In Amsterdam is street art ook een vaste waarheid. De NSDM-werf in Amsterdam-Noord is een bekende locatie waar kunstenaars hun werk tentoonstellen. Hier worden industriële muren regelmatig opgefleurd met graffiti en muurschilderingen. Ook het Street Art Museum Amsterdam biedt gidsedagen aan waarbij bezoekers langs de meest opvallende werken kunnen lopen.
Een ander voorbeeld is Utrecht, waar kunstenaarscollectief De Strakke Hand een aantal gebouwen heeft verfraaid met schilderingen. Deze muurschilderingen vormen een levendige contrast met de historische gebouwen van de stad en trekken toeristen en inwoners in gelijke mate aan.
Steen in Water: een vergeten land art-project
Een ander opmerkelijk kunstwerk dat in de verkiezing is genoemd is Steen in Water, een land art-project dat in de jaren ’70 in Rotterdam is gemaakt. Dit kunstwerk is gelegen op de Eerste Maasvlakte en is het werk van kunstenaars Teun Jacob en Kees Verschuren. Het project duurde vijf jaar en werd in 1979 voltooid. Het werk is het resultaat van samenwerking met andere kunstenaars, waaronder Marinus Boezem en Carel Visser.
Steen in Water is een indrukwekkend kunstwerk dat bestaat uit een complexe structuur van stenen en water. Het werd ontworpen als een dialoog met de omgeving en is een voorbeeld van hoe kunst kan integreren met de natuur. Helaas raakte het werk in de vergetelheid en is het de laatste jaren aangetast door de uitbreiding van de energiecentrale en het gebrek aan onderhoud. In 2014 verscheen er een boek over het werk en op YouTube is een korte film te vinden die het verhaal van het kunstwerk vertelt.
De Groene Kathedraal en Olifanten in Almere
Een ander kunstwerk dat in de verkiezing is opgenomen is De Groene Kathedraal en Olifanten in Almere. Deze kunstwerken zijn een unieke combinatie van landschapskunst en symboliek. De Groene Kathedraal is een kunstwerk dat de aandacht vestigt op de relatie tussen natuur en mens. Het bestaat uit een grote structuur die lijkt op een kathedralen, gemaakt van natuurlijke materialen zoals boomstammen en gras.
De Olifanten zijn een reeks van kunstwerken die op verschillende locaties in Almere te zien zijn. Deze werken zijn bedoeld om bezoekers te laten nadenken over de rol van de mens in de natuur en over het belang van duurzaamheid. De olifanten zijn gemaakt van recycelde materialen en zijn een visuele herinnering aan de impact die de mens heeft op de natuur.
Kunstwerken in Flevoland: toegankelijkheid en toerisme
Flevoland is een regio die zich sterk richt op kunst in de openbare ruimte. De kunstwerken zijn vaak verspreid over de regio, wat betekent dat ze vaak per auto zijn te bezoeken. Voor mensen die graag een dagje door de regio willen trekken, zijn er ook gidsedagen beschikbaar. Deze worden georganiseerd door toeristische organisaties en geven bezoekers een beter inzicht in de kunstwerken en hun historische achtergrond.
Daarnaast zijn er ook plekken voor een rustige pauze. Een aanbevolen plek voor een versnapering is Beachclub Lemmer aan het Lemster Strand. Voor wie wil overnachten in de buurt van kunstwerken is B&B Huis van Steen in Lelystad een interessante optie. Dit B&B is Afrikaans ingericht en heeft een eigen beeldentuin, wat een extra kunstmatige aanraking biedt.
De betekenis van kunst in de openbare ruimte
Kunst in de openbare ruimte speelt een belangrijke rol in de maatschappij. Het brengt mensen in contact met kunst, zonder dat ze een museum of galerij hoeven te bezoeken. Het creëert een gemeenschapssensatie, waarbij mensen kunstwerken delen, fotograferen en bewonderen. Het biedt ook een platform voor kunstenaars om hun werk te tonen en maatschappelijke thema's aan te kaarten.
In Nederland zijn er veel kunstwerken in de openbare ruimte die niet alleen visueel indrukwekkend zijn, maar ook een diepere betekenis hebben. Zowel in steden als in de natuur zijn kunstwerken te vinden die de aandacht vestigen op historische gebeurtenissen, maatschappelijke veranderingen of de relatie tussen mens en natuur.
Conclusie
Nederland is rijk aan kunstwerken in de openbare ruimte. Van kleurrijke muurschilderingen in steden tot indrukwekkende land art-projecten in de natuur, kunst speelt een belangrijke rol in de maatschappij. De verkiezing van het meest favoriete Nederlandse buitenkunstwerk biedt een unieke kans om deze kunstwerken te ontdekken en te waarderen. Zowel Flevoland als steden zoals Heerlen, Amsterdam en Utrecht tonen een rijke verscheidenheid aan kunstwerken die bezoekers en inwoners in gelijke mate kunnen inspireren.
Kunst in de openbare ruimte is niet alleen een vorm van esthetiek, maar ook een manier om maatschappelijke thema's te bespreken, historische gebeurtenissen te herdenken en de relatie tussen mens en natuur te onderzoeken. Door kunstwerken in de openbare ruimte te bewonderen, kunnen mensen meer leren over hun omgeving en de kunstenaars die deze werken hebben gemaakt.