Het mooiste huis in jugendstil-stijl in Nederland: een glimp van de gouden eeuw van kunst en architectuur

In de eind-19de en vroege 20e eeuw bloeide in Nederland een unieke architecturale stijl op: de Jugendstil, ook bekend als Art Nouveau in andere landen. Deze stijl werd gekenmerkt door natuurlijke vormen, sierlijke lijnen, glas-in-loodramen, sgraffito’s en een rijke interieur- en tuinarchitectuur die het gevoel van verbondenheid met de natuur weerspiegelde. Tijdens deze periode ontstonden talloze prachtige villa’s, vooral in steden als Den Haag, Groningen en Steenwijk. Sommige van deze woningen zijn bijzondere voorbeelden van de stijl en behoren tot de meest gewaardeerde en bewaarde monumenten van Nederland.

In dit artikel gaan we dieper in op enkele van de mooiste voorbeelden van Jugendstil in Nederland, waarbij het accent ligt op de architectuur, de historie, de interieurs en de unieke sfeer van deze gebouwen. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen en bezoeken door experts, waardoor een scherp en duidelijk beeld ontstaat van deze culturele schatten.

Villa Rams Woerthe: een prachtig voorbeeld van Nieuwe Kunst in Steenwijk

Een van de bekendste en best bewaarde Jugendstil-villa’s in Nederland is Villa Rams Woerthe, gelegen in Steenwijk. Deze villa, ontworpen in 1899 door de hand van de beroemde architect A.D.N. van Gendt, staat bekend als een van de top 100 meest bijzondere monumenten van Nederland en is een van de highlights van de regio.

Van Gendt, die ook verantwoordelijk was voor het Amsterdamse Concertgebouw, won een prijsvraag die was uitgeschreven door Jan Hendrik Tromp Meesters, een rijke houthandelaar. Tromp Meesters wilde een villa die niet alleen een symbool was van rijkdom, maar ook van esthetiek en kunst. Daarom liet hij zich geen geldgebrek ontmoedigen. De naam Rams Woerthe verwijst naar een voormalige burgemeester van Steenwijk en een weide die voor de bouw werd geruimd.

De villa is ontworpen in de Engelse landhuisstijl, waarbij het gebouw op een verhoging staat zodat het park achter het huis in een natuurlijke, wilder sfeer lijkt. De champignonvormige ingang, het toegangshek ontworpen door Karel Cramer, de toren en de schilderingen, glas-in-loodramen en houtwerken zijn allemaal typisch voor de Jugendstil-stijl. Deze stijl is vooral herkenbaar aan de natuurlijke vormen, stijlvolle lijnen en rijk gedecoreerde interieurs.

Het park van Villa Rams Woerthe

Het park dat hoort bij Villa Rams Woerthe is ook een rijksmonument en werd ontworpen door de Utrechtse tuinarchitect Hendrik Copijn, bekend om zijn werk aan het park van kasteel De Haar. Het park is 10 hectare groot en is ontworpen in de Engelse landschapsstijl, wat betekent dat er weinig hekwerken zijn, zodat het landschap vrij en open lijkt. In het park bevonden zich diverse functies zoals een prieel, theekoepel, muziektent, kegelbaan, kassen en schuren. Deze faciliteiten gaven aan dat de villa niet alleen een woonruimte was, maar ook een plek voor feesten en gezelligheid.

De tuinkamer van Villa Rams Woerthe is een van de bijzondere ruimtes in het huis. Hier heerst een prachtig uitzicht op het park en de herten die er vrij rondlopen. Deze ruimte is zowel functioneel als esthetisch ontworpen, met fraaie tegels en granito bladen.

Historische achtergrond

Na de bouw van de villa in 1899, woonden de Tromp Meesters-familie er slechts acht jaar voordat Jan Hendrik overleed. De villa was veel te groot voor de weduwe Anna Catharona, die het verkocht aan de gemeente Steenwijk. Gedurende de volgende eeuw fungeerde het als stadsarchief en gemeentehuis, waar duizenden burgers hun paspoort of andere documenten konden halen.

In de 21e eeuw verhuisden de ambtenaren naar een nieuw gemeentehuis. Sindsdien is Villa Rams Woerthe een cultureel en historisch monument, waar bezoekers via een audiotour kunnen genieten van de pracht en praal van de villa en leren over de historie die erachter ligt.

Het Lorriehuis in Den Haag: een authentieke Jugendstil-paleis

Een ander beroemd voorbeeld van Jugendstil-architectuur in Nederland is het Lorriehuis, gelegen aan het Smidswater in Den Haag. Dit huis, ontworpen in 1895 door de bouwmeester Johannes Petrus Josephus Lorrie, is een van de best bewaarde Jugendstil-interieurs in Nederland.

Het Lorriehuis is een gesamtkunstwerk, waarbij elke hoek van het huis aandachtige detail en een rijke sfeer uitstraalt. Het huis combineert Jugendstil met neoklassieke elementen en een vleugje Parijse flair, wat het een uniek en veelzijdig geheel maakt. In 2018 erfde Bart Bonarius, de achterkleinzoon van Lorrie, het huis samen met zijn broer. Na een uitgebreide renovatie werd het pand te koop gezet.

Een van de bekendste iconen van het Lorriehuis is de koperen brievenbus met krullen, die typisch is voor de stijl. Deze brievenbus is geplaatst met de tekst: “Voor brieven niet bellen”, wat een humoristische en stijlvolle toets geeft aan het monument.

Binnen is het interieur even indrukwekkend. Het huis is een mix van Jugendstil, neoklassiek en Parijse beïnvloedingen, wat het uniek maakt in de Nederlandse architectuur. Het was ooit de familiewoning van Lorrie, die ook als bouwmeester en aannemer werkte. In het huis zijn veel originele details bewaard gebleven, zoals ijzerwerk, houtwerken, glas-in-lood en sierlijke sgraffito’s.

Het huis is een van de zeldzame eigen ontwerpen van Lorrie, die vooral bekend was om zijn aannemerswerk. Naast Smidswater 26 bouwde hij ook Smidswater 27, wat aantoont dat hij een creatieve en visionaire bouwmeester was.

Huis de Zeemeeuw: een symbool van symbolisme en sgraffito in Scheveningen

Nog een bijzonder voorbeeld van Jugendstil in Nederland is Huis de Zeemeeuw, gelegen in Scheveningen. Dit huis is ontworpen in 1901 door de Belgische architect Henry van de Velde, een belangrijke figuur in de internationale Jugendstil-beweging. Van de Velde ontwierp het huis voor de huidarts Willem Leuring, die in contact stond met symbolistische kunstenaars zoals Jan Toorop en Johan Thorn Prikker.

Een van de meest opmerkelijke eigenschappen van Huis de Zeemeeuw is de grote sgraffito in het trappenhuis, die is gemaakt door Johan Thorn Prikker. Deze wanddecoratie meet ongeveer 3 x 12 meter en bevat gestileerde, geometrische voorstellingen, die zijn ontleend aan Indische fabels. Deze sgraffito is een bewonderenswaardig stuk kunst dat de symbolistische invloeden van de tijd goed weerspiegelt.

De villa is zelden of nooit geopend voor publiek, maar in het verleden kon het wel worden gefilmd bij speciale gelegenheden, zoals de Thorn Prikker-tentoonstelling bij Museum Boijmans Van Beuningen. Deze film geeft een prachtige indruk van de interieurs, interieurstijl en kunstwerken die het huis te bieden heeft.

Huis de Zeemeeuw is een uniek en bijzonder voorbeeld van de symbolistische en kunstenaarsachtige invloeden op de Jugendstil-architectuur. Het is ook een bewijs van de internationale banden die Nederland had met de kunstwereld rond 1900.

Huize Tavenier in Groningen: een symbool van asymmetrie en rijkdom

In het centrum van Groningen, aan de Ubbo Emmiussingel 110, staat Huize Tavenier, een ander prachtig voorbeeld van Jugendstil-architectuur. Dit gebouw is ontworpen in opdracht van de weduwe van een strokartonfabrikant, mevrouw R. Hooites-Meursing. De architect A. Th. Van Elmpt werd ingezet voor het ontwerp en mocht zich op kosten van de opdrachtgeefster in West Europa oriënteren.

Het resultaat was een rijke en gedetailleerde vormgeving, waarbij het gebruik van materialen zoals rode Bremer zandsteen, witte verblendsteen, marmers en graniet van belang was. Het gebouw is een toonbeeld van asymmetrie, waarbij geen enkele van de vier gevels gelijk is. De buitenkant van het gebouw is verrijkt met fraai bewerkte balustrades, vensteromlijstingen en spekranden.

De architectuur van Huize Tavenier is een beeld van rijke kwaliteit en esthetiek. Het is een toonbeeld van Jugendstil in Groningen, waarin de combinatie van kunst, techniek en rijkdom tot uiting komt.

Samenvatting

De Jugendstil-architectuur in Nederland is een rijke en indrukwekkende traditie die zich uitstrekt over verschillende steden en regio’s. Van het imposante en historische Villa Rams Woerthe in Steenwijk via het authentieke Lorriehuis in Den Haag tot het symbolisch rijke Huis de Zeemeeuw in Scheveningen en het asymmetrische en rijke Huize Tavenier in Groningen is elke villa een bijzondere en unieke weerspiegeling van de gouden eeuw van kunst en architectuur.

Deze gebouwen zijn niet alleen architectonische schatten, maar ook culturele monumenten die de geschiedenis van Nederland en de invloeden van internationale kunststromingen weerspiegelen. Zowel van buiten als van binnen zijn deze gebouwen een must-see voor iedereen die geïnteresseerd is in architectuur, kunst of historie.

Bezoeken aan deze villa’s geven niet alleen inzicht in de Jugendstil-stijl, maar ook in de levenswijze, kunst en rijkdom van de eind-19de en vroege 20e eeuw. Zij zijn een verankering in de tijd en een bron van inspiratie voor toekomstige generaties.

Bronnen

1. Villa Rams Woerthe, het visitekaartje van art nouveau
2. Lorriehuis: authentiek art nouveau paleis
3. In het mooiste Jugendstil-huis van Den Haag binnenkijken
4. Villa Rams Woerthe, Steenwijk
5. Huize Tavenier: mooiste voorbeeld van Jugendstil in Groningen
6. Huis de Zeemeeuw: mooiste art nouveau villa van Nederland