De mooiste dorpen in Nederland om in te wonen: rust, geschiedenis en leefbaarheid
juli 14, 2025
In Nederland zijn bibliotheekzalen niet alleen plekken voor het lenen van boeken, maar ook voor het ontdekken van cultuur, geschiedenis en creatieve activiteiten. In 2019 was er weer aandacht voor de rol van bibliotheken in de maatschappij. Zo zijn er verkiezingen gehouden, ranglijsten samengesteld en er zijn beoordelingen gedaan over de prestaties en het architectonische uitzicht van verschillende bibliotheken. In dit artikel geven we een overzicht van enkele van de meest opvallende bibliotheken uit dat jaar, met aandacht voor zowel de architectuur als de functionele prestaties. De informatie is gebaseerd op meerdere bronnen, waaronder juryrapporten, rankinglijsten en artikelen van betrouwbare media.
De Beste Bibliotheek van Nederland 2020
In 2020 won de LocHal in Tilburg de titel van de Beste Bibliotheek van Nederland. Dit initiatief werd georganiseerd door Bibliotheekblad en Stichting NBD Biblion. De LocHal kreeg deze onderscheiding niet alleen vanwege het architectonisch indrukwekkende gebouw, maar ook vanwege de innovatieve manier waarop deze bibliotheek haar doelstellingen behaalde. De jury benadrukte dat de verkiezing niet alleen gericht was op de esthetiek van het gebouw, maar ook op het functioneren van de bibliotheek als een centrale plek voor leerprocessen, culturele activiteiten en informatiediensten.
Hoewel de verkiezing in 2020 plaatsvond, was het een gevolg van evaluaties en activiteiten die zich al in 2019 voltrokken. De LocHal was sinds het begin van het jaar al genomineerd en had verschillende innovatieve projecten opgestart die bijdroegen aan het plezier en de betrokkenheid van bezoekers. Zo organiseerde de LocHal in 2019 diverse leesactiviteiten, workshops en digitale initiatieven, ook al was het gebruik van de fysieke ruimte vanwege coronamaatregelen beperkt. De jury benadrukte hoe belangrijk het was dat bibliotheken zich aanpasten aan nieuwe omstandigheden, zonder hun doelstellingen uit het oog te verliezen.
De LocHal is dus een goed voorbeeld van hoe een moderne bibliotheek zich kan profileren als een multidisciplinair centrum, waar zowel leerlingen, volwassenen als kunstenaars hun weg kunnen vinden. In 2019 was de bibliotheek al een toonaangevende figuur in de Nederlandse bibliotheeksector, wat bleek uit de sterke deelname aan activiteiten en de positieve reacties van zowel bezoekers als vakgenoten.
De top 20 van best presterende bibliotheken in Nederland
Naast de verkiezing van de Beste Bibliotheek van Nederland, is er ook elk jaar een ranglijst samengesteld van de 20 best presterende bibliotheken in Nederland, bekend als de Deckers-index. Deze meting is gemaakt door Mark Deckers van Rijnbrink en is gebaseerd op vijf categorieën: het aantal uitleningen per lid, het percentage leden, het aantal bezoeken per inwoner, deelname aan activiteiten per inwoner en samenwerking met scholen.
In 2019 was Bibliotheek Katwijk op de elfde plaats in deze ranglijst. In 2020, nog steeds binnen het kader van de evaluaties die in 2019 zijn gestart, klom deze bibliotheek naar de tweede plaats. De jury benadrukte de sterke prestaties van Katwijk, met name in de categorie bezoeken per inwoner en activiteitendeelname. Ook de samenwerking met scholen en de digitale aanbiedingen werden genoemd als sterkhouders van deze bibliotheek.
De prestaties van Katwijk zijn het gevolg van een strategisch beleid dat in 2019 al op gang was gekomen. Onder leiding van directeur Jan Klerk en zijn team is er al jarenlang puik bibliotheekwerk gedaan. In 2019 zette het team deze inzet verder, met name in de digitale werelddiensten en informatieworkshops. Ook de organisatieveranderingen die in 2019 begonnen werden, zoals de voorbereiding op nieuwe huisvestingen, zorgden voor een positieve draai in de prestaties van de bibliotheek.
Internationale erkenning van Nederlandse bibliotheken
In 2019 kregen twee Nederlandse bibliotheken internationale erkenning. De Rijksmuseum Research Library en de Centrale Bibliotheek in Amsterdam werden opgenomen in de top 25 van de mooiste openbare bibliotheken ter wereld door de blog Flavorwire. Deze vermelding is een sterke erkenning van de culturele en architectonische waarde van deze bibliotheken.
De Rijksmuseum Research Library, die sinds 1885 bestaat, is de grootste openbare kunstbibliotheek van Nederland. Het biedt een rijke collectie van zeldzame boeken en onderzoeksdocumenten. Deze klassieke sfeer maakt het een unieke plek voor kunstenaars en historici. De Centrale Bibliotheek op het Oosterdokseiland, daarentegen, is een voorbeeld van moderne architectuur. Met ruim 25 kilometer aan boeken is deze bibliotheek niet alleen groot, maar ook een centrum voor moderne leesactiviteiten, digitale toegang en educatieve programma’s.
Deze twee bibliotheken illustreren de brede diversiteit van de Nederlandse bibliotheeksector, waar klassieke en moderne werelden samenkomen. In 2019 bleek ook duidelijk dat Nederland niet alleen sterk scoort op het gebied van innovatie en technologie, maar ook in het behoud van culturele en historische waarden.
Historische bibliotheken in Nederland
Nederland is ook rijk aan historische bibliotheken, die in 2019 weer in de schijnwerpers stonden. Een van de bekendste is Ets Haim in Amsterdam, de oudste Joodse bibliotheek ter wereld, die UNESCO Werelderfgoed is. Deze collectie is van groot historisch en cultureel belang en bevat zeldzame teksten uit de Joodse geschiedenis. Ets Haim is gevestigd in een van de bijgebouwen van de Portugese Synagoge in Amsterdam en is een unieke plek voor zowel onderzoekers als bezoekers die iets willen leren over de Joodse gemeenschap in Nederland.
Een ander historisch voorbeeld is de Bibliotheca Thysiana in Leiden. Deze bibliotheek is de enige in Nederland uit de zeventiende eeuw die in zijn oorspronkelijke behuizing is bewaard gebleven. Ze is gesticht door Joannes Thysius, een bekende jurist uit de zeventiende eeuw, en bevat een rijke collectie juridische en wetenschappelijke boeken. De bibliotheek is een rijksmonument en geeft een indruk van de wetenschappelijke wereld van de Gouden Eeuw.
In Haarlem is de bibliotheek van het Teylers Museum een ander historisch voorbeeld. Deze bibliotheek dateert uit 1826 en bevat een collectie van 18de- en 19de-eeuwse natuurhistorische boeken en tijdschriften. Ze is een belangrijk onderdeel van de historische verzameling van het museum en is voor bezoekers alleen te bezichtigen in groepsrondleidingen. Deze benadering zorgt ervoor dat de collectie goed beschermd blijft, terwijl bezoekers toch de kans krijgen om de historische waarde van deze bibliotheek te ontdekken.
Deze historische bibliotheken in Nederland geven een indruk van de rijke culturele geschiedenis van het land. In 2019 bleek dat ze niet alleen historisch belangrijk zijn, maar ook actueel, omdat ze nog steeds worden gebruikt voor onderzoek, educatie en culturele activiteiten.
Een overzicht van prestaties en beoordelingen
Om een goed beeld te krijgen van de prestaties van Nederlandse bibliotheken, is het nuttig om de cijfers van 2019 te bekijken. De verkiezingen en rankinglijsten die in 2019 zijn uitgevoerd, geven een duidelijk beeld van de sterkhouders en verbeterpunten van verschillende bibliotheken.
In de verkiezing van de Beste Bibliotheek van Nederland in 2020 speelden zowel de LocHal in Tilburg als Bibliotheek Katwijk een belangrijke rol. In 2019 waren deze bibliotheken al genomineerd en hadden ze al sterke prestaties behaald. De LocHal won in 2020, maar de voorbereidingen voor deze verkiezing begonnen al in 2019. Ook Bibliotheek Katwijk had in 2019 al een sterke positie in de Deckers-index en klom in 2020 naar de tweede plaats.
Deze prestaties worden beoordeeld aan de hand van meerdere criteria, zoals het aantal uitleningen per lid, het aantal bezoeken, deelname aan activiteiten en samenwerking met scholen. De cijfers tonen aan dat moderne bibliotheken niet alleen gericht zijn op het lenen van boeken, maar ook op het aanbieden van educatieve programma’s en culturele activiteiten. In 2019 was het duidelijk dat bibliotheken een centrale rol spelen in de maatschappij, niet alleen als plek voor het lezen van boeken, maar ook als centrum voor leren, ontmoeten en creatieve activiteiten.
De rol van bibliotheken in de digitale wereld
Een van de grote trends in 2019 was de toegang tot digitale informatie en diensten. Veel bibliotheken investeerden in digitale collecties en online diensten, zodat gebruikers ook vanaf thuis toegang konden krijgen tot boeken, tijdschriften en andere bronnen. Dit was een logische ontwikkeling in een wereld waarin digitale toegang steeds belangrijker wordt.
In 2019 zagen we dat bibliotheken ook digitale workshops organiseerden en digitale leesactiviteiten aanboden. Deze initiatieven werden goed ontvangen door gebruikers, die steeds vaker gebruik maakten van digitale diensten vanuit hun huiskamer. Ook in coronatijden bleek dat digitale toegang essentieel was voor het behoud van educatieve en informatieve activiteiten.
De veranderingen die in 2019 werden ingezet, zorgden ervoor dat bibliotheken zich aanpasten aan de wisselende behoeften van gebruikers. In 2020 bleek dat deze aanpassingen zich ook positief uitwerkten in de prestaties en beoordelingen van bibliotheken. De toegang tot digitale bronnen en diensten bleek een belangrijk criterium in de beoordelingen, waardoor bibliotheken die in 2019 investeerden in digitale infrastructuur in 2020 beter scoorden.
De toekomst van bibliotheken
In 2019 was duidelijk dat bibliotheken zich niet alleen richten op het bieden van boeken, maar ook op het bieden van educatieve en culturele activiteiten. Deze ontwikkeling zorgde ervoor dat bibliotheken steeds meer worden gezien als multidisciplinaire centra, waar leerlingen, volwassenen en kunstenaars hun weg kunnen vinden.
De verkiezingen en rankinglijsten van 2019 en 2020 tonen aan dat er een sterke groei is in de prestaties van bibliotheken. Deze groei is niet alleen te danken aan de inzet van medewerkers, maar ook aan de steun van gemeenten en andere organisaties die investeren in het behoud en de uitbreiding van bibliotheken. In 2019 was het duidelijk dat bibliotheken een centrale rol spelen in de maatschappij en dat er behoefte is aan verder investeren in educatieve en culturele activiteiten.
Conclusie
De prestaties en beoordelingen van Nederlandse bibliotheken in 2019 tonen aan dat er veel innovatie en inzet is in de sector. Bibliotheken zijn niet alleen plekken voor het lenen van boeken, maar ook voor het aanbieden van educatieve programma’s, culturele activiteiten en digitale diensten. In 2019 was duidelijk dat bibliotheken zich aanpassen aan de wisselende behoeften van gebruikers en dat ze een belangrijke rol spelen in de maatschappij.
De verkiezing van de Beste Bibliotheek van Nederland in 2020 en de rankinglijsten die in 2019 zijn samengesteld, geven een duidelijk beeld van de sterkhouders van verschillende bibliotheken. De LocHal in Tilburg won de titel van de Beste Bibliotheek van Nederland in 2020, maar de voorbereidingen voor deze verkiezing begonnen al in 2019. Ook Bibliotheek Katwijk had in 2019 al sterke prestaties en klom in 2020 naar de tweede plaats in de Deckers-index.
Deze prestaties zijn het gevolg van een strategisch beleid, waarbij bibliotheken zich richten op innovatie, educatie en culturele activiteiten. In 2019 was duidelijk dat bibliotheken zich steeds meer profileren als multidisciplinaire centra, waar zowel leerlingen, volwassenen als kunstenaars hun weg kunnen vinden.