Nederlandse Dorpen in Alfabetische Volgorde: Een Reis door het Diverse Nederlandse Landschap
juli 16, 2025
Mimespel en mimetherapie zijn in Nederland meer dan een vorm van theater of lichaamsbeweging – ze zijn een brug tussen kunst, therapie en emotionele uitdrukking. In de loop van de jaren zestig ontstond in Nederland een unieke stroming binnen het mimespel die zich losmaakte van de klassieke Franse traditie. Deze Nederlandse mimetraditie heeft zich ontwikkeld als een interdisciplinaire kunstvorm waarin lichaam, beweging en ruimte centraal staan. Buiten de kunstwereld speelt mime ook een rol in de medische praktijk, bijvoorbeeld in de behandeling van patiënten met perifere aangezichtsverlamming. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de geschiedenis van de Nederlandse mime, toepassingen in de zorg, en haar emotionele en artistieke impact, zoals bij uitvaartceremonies.
Nederlandse mime: geschiedenis en ontwikkeling
De Nederlandse mime is sinds de jaren zestig een vernieuwende stroming in het theater die zich ontwikkelde buiten de klassieke tradities van Franse pantomime. Deze stroming brak met het klassieke idioom van mimiek en richtte zich op een dieper begrip van lichaam en beweging in relatie tot ruimte, tijd en scenografie. In plaats van puur visuele grappen of clowneske acties, richtte Nederlandse mime zich op een zintuiglijke en emotionele ervaring die het publiek uitdaagde tot een nieuwe manier van waarnemen.
De ontwikkeling van Nederlandse mime is sterk geïnspireerd door een interdisciplinair idee. Mimespelers en makers werken vaak samen met beeldende kunstenaars, muzikanten, architecten en technologen. Deze samenwerkingen hebben geleid tot een vorm van theater die niet alleen bezielt, maar ook nieuwe kaders creëert voor artistieke expressie. Nederlandse mime is geen vaste vorm, maar een open, experimentele praktijk die zich continu vernieuwt.
Een van de belangrijkste kenmerken van Nederlandse mime is de nadruk op de fysieke ervaring. Het is een kunstvorm die lichaam en ruimte centraal plaatst. Mimespelers zijn niet alleen acteurs, maar ook uitvinders die nieuwe manieren zoeken om zich uit te drukken. Deze openheid heeft geleid tot een rijke geschiedenis van experimenten, waarbij de traditie van pantomime wordt uitgebreid en soms zelfs opgeheven.
Mimespel en emotionele impact: Serena Mime
Een voorbeeld van hoe mimespel een emotionele impact kan hebben is te vinden in de activiteiten van Serena Mime. Deze mimespelgroep gebruikt de kracht van stille gebaren om troost te bieden bij afscheid, bijvoorbeeld tijdens uitvaartceremonies. In tegenstelling tot klassieke clowneske acties of uitbundige mimiek, richt Serena Mime zich op een serene, emotionele sfeer. De mimespelers gebruiken subtiele gebaren, symboliek zoals zwevende ballonnen, en stilte om een diepe connectie te leggen met het publiek.
De oprichtster van Serena Mime, Floor van der Poort, groeide op in een theaterfamilie en ontdekte vroeg het magisch vermogen van theater om emoties te wekken. Haar ervaringen en passie voor het vak vormden de basis voor de creatie van Serena Mime. De sfeer die deze groep creëert, is niet bedoeld om te vermaken, maar om te troosten. Tijdens een uitvaart is het vaak moeilijk om woorden te vinden die de emoties adequaat weerspiegelen. Hier komt mimespel tot zijn recht – het biedt een manier om stilte te gebruiken om emoties te verwoorden.
Serena Mime toont aan dat mimespel niet alleen een artistieke vorm is, maar ook een emotionele en therapeutische functie kan vervullen. Het helpt het publiek om met afscheid te leren leven, en biedt een moment van reflectie en stilte.
Mimetherapie: toepassing in de zorg
Naast het artistieke gebruik van mime is er ook een medische toepassing ontwikkeld in de vorm van mimetherapie. Deze vorm van oefentherapie wordt gebruikt bij patiënten met perifere aangezichtsverlamming. Mimetherapie richt zich op het herstellen van de functionele gevolgen van deze aandoening. Het doel is om de symmetrie van het gezicht in rust en tijdens beweging te verbeteren. Patiënten leren bijvoorbeeld hoe ze synkinesieën kunnen controleren of inhiberen, en voeren oefeningen uit om de spierbewegingen te verbeteren.
De toepassing van mimetherapie is in Nederland alom aanwezig. Er is een overzichtskaart beschikbaar die toegang biedt tot geregistreerde mimetherapeuten, zoals logopedisten en fysiotherapeuten die post-HBO opleidingen hebben gevolgd. Deze therapeuten zijn vaak dichtbij beschikbaar, wat het toegankelijk maakt voor patiënten. De oefeningen die worden uitgevoerd tijdens mimetherapie zijn gericht op het herstel van gezichtsfuncties, zoals lipsluiting, expressie en coördinatie. Deze oefeningen worden ook wel ‘neuromusculaire training’ genoemd.
De effectiviteit van mimetherapie is echter nog niet volledig bewezen. Studies zoals die van Beurskens (2006) en Nicastri (2013) tonen aan dat mimetherapie mogelijk leidt tot verbetering van de Sunnybrook score, maar minder duidelijke verbeteringen in de House-Brackmann score. De kwaliteit van het onderzoek is relatief laag, wat betekent dat er nog meer onderzoek nodig is om de effectiviteit van mimetherapie volledig in kaart te brengen. Desalniettemin wordt mimetherapie geadviseerd bij patiënten met blijvende restverschijnselen of synkinesieën vanwege de lage risico’s en de relatief hoge beschikbaarheid van therapeuten.
Mimespel als therapie en kunstvorm
Mimespel en mimetherapie hebben duidelijk verschillende doelen, maar de grenzen tussen kunst en therapie zijn soms vaag. Beide vormen maken gebruik van lichaam en beweging om emoties en functies te beïnvloeden. In de zorg richt mimetherapie zich op functionele verbetering, terwijl in de kunstwereld mimespel vaak gericht is op emotionele en artistieke uitdrukking. Toch is er een overlap: beide vormen kunnen de waarneming van het publiek of patiënt uitdagen, en beide bieden een manier om stilte en beweging te combineren tot een krachtige ervaring.
De kracht van mimespel ligt in zijn vermogen om zonder woorden te communiceren. Dit maakt het toepasbaar in situaties waar woorden tekortschieten, zoals bij afscheid of bij het herstel van een aandoening. In beide gevallen speelt stilte een cruciale rol – of het nu gaat om troost tijdens een uitvaart of om herstel na een aangezichtsverlamming, de kracht van beweging en stilte blijft centraal.
Toekomst van mimetherapie en mimespel in Nederland
De toekomst van mimetherapie en mimespel in Nederland houdt nieuwe kansen in. Zowel in de zorg als in de kunstwereld is er een groeiende interesse in interdisciplinaire benaderingen. Mimespel blijft een innovatieve vorm van kunst die zich verder ontwikkelt, terwijl mimetherapie haar plek vindt in het medische landschap. De combinatie van deze twee vormen kan leiden tot nieuwe inzichten en toepassingen.
Onderzoek naar de effectiviteit van mimetherapie is verder te ontwikkelen, en er zijn kansen om de impact van mimespel in emotionele en therapeutische contexten beter in kaart te brengen. Tevens is er ruimte voor samenwerking tussen kunstenaars en zorgverleners, wat kan leiden tot nieuwe programma’s en projecten. De Nederlandse mime blijft een unieke stroming die zich ontwikkelt tussen kunst, therapie en emotie.
Conclusie
Mimespel en mimetherapie vormen een briljante combinatie van kunst en zorg in Nederland. De Nederlandse mime is een vernieuwende en interdisciplinaire vorm van theater die zich richt op fysieke en emotionele ervaringen. In de zorg speelt mimetherapie een rol bij patiënten met perifere aangezichtsverlamming, waarbij het helpt bij de herstelling van functionele gevolgen. Mimespel, zoals dat van Serena Mime, toont aan dat stilte en beweging ook krachtig kunnen zijn in emotionele contexten. Tijdens uitvaartceremonies helpt mimespel het publiek om afscheid te verwerken, zonder het gebruik van woorden. Beide vormen delen de kracht van lichaam en beweging om emoties en functies te beïnvloeden. De toekomst van mimetherapie en mimespel in Nederland biedt veel kansen voor verder ontwikkeling en samenwerking, zowel in de kunstwereld als in de zorg.