Militaire locaties in Nederland: actuele ontwikkelingen en toekomstplannen

De rol van de Nederlandse defensie in het land is essentieel voor de nationale veiligheid, en dit wordt steeds duidelijker in een wereld die zich snel ontwikkelt en steeds onvoorspelbaarder lijkt. De afgelopen tijd zijn er tal van ontwikkelingen geweest die betrekking hebben op de locaties en activiteiten van Defensie in Nederland. Deze artikelen zullen een overzicht geven van de huidige situatie, de plannen voor uitbreiding en de betrokkenheid van burgers in deze processen, uitsluitend op basis van de meest recente en betrouwbare informatie.

Huidige militaire locaties in Nederland

Over heel Nederland liggen een groot aantal militaire locaties die van essentieel belang zijn voor het functioneren van de Nederlandse krijgsmacht. Deze locaties omvatten kazernes, vliegbases, marinebases en oefenterreinen. In de buurt van deze locaties bevinden zich ook marinierskazernes en marechausseebrigades of -posten. Hieronder volgt een overzicht van enkele van de grotere locaties:

• Defensiehoofdkwartier in Den Haag: Dit is waar het ministerie van Defensie gevestigd is, inclusief de bestuursstaf en diverse andere organisaties zoals de Dienst der Hydrografie.
• Den Helder: De hoofdvestiging van de Zeestrijdkrachten en een van de belangrijkste marinebases in Nederland.
• Amersfoort en Soesterberg: Hier zijn kazernes gevestigd van de Landstrijdkrachten.
• Assen: Het oefenterrein De Haar is een van de locaties waar een oefendorp mogelijk kan komen.
• Doorn en Rotterdam: Locaties voor marinierskazernes.
• Darp en Roosendaal: Andere kazernes die van belang zijn voor de Landstrijdkrachten.

Naast de locaties in Nederland heeft Defensie ook een aantal locaties in het Caribisch gebied, zoals kazernes, een kustwachtsteunpunt en een marinebasis. Ook is het hoofdkwartier van het Duits/Nederlands Legerkorps gevestigd in Münster, Duitsland. Buitenlandse activiteiten zijn eveneens een onderdeel van de Nederlandse defensie, zoals luchtmachteenheden die werken in de Verenigde Staten en Europa.

Uitbreiding van militaire activiteiten in Nederland

Om aan de groeiende behoeften te voldoen, is Defensie van plan om het aantal militaire locaties in Nederland uit te breiden. Deze uitbreiding is onder andere nodig vanwege de toenemende wereldwijde spanningen en onrust, zoals het conflict met Rusland en de onvoorspelbaarheid in Europa. Defensie heeft al onderzoek gedaan naar geschikte locaties voor 57 ruimtebehoeften, en deze locaties zijn opgenomen in het Ontwerp Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD). Dit programma is in mei 2025 vastgesteld door het kabinet.

Hoewel er sprake is van uitbreiding, is het aantal onderzoekslocaties inmiddels verkleind. De keuze van deze locaties is gemaakt op basis van milieueffectrapportages, bestuurlijke overleggen en gesprekken met burgers in heel het land. In sommige gevallen zijn locaties uitgesloten van verdere overweging, zoals in de regio Exloo en Wezup in Drenthe. Hier is het duidelijk dat de Snel Inzetbare Capaciteit (SIC) munitiedepots in deze locaties niet kansrijk zijn en dus niet verder in het onderzoek worden meegenomen.

In andere gevallen is er nog onzekerheid over de toekomstige locaties. Zo is het niet duidelijk of er extra terreinen zullen komen voor explosievrij oefenen, wat veel ruimte vereist vanwege veiligheidsmaatregelen. In dat geval ziet Defensie naar internationale opties.

Belangrijke uitbreidingen en nieuwe locaties

Hoewel de uitbreiding van de militaire activiteiten in Nederland verloopt, zijn er al een aantal locaties bekendgemaakt waar het ministerie van Defensie van plan is om aan te sluiten. Deze locaties zijn onder andere gericht op het oefenen van militairen, het stationeren van vliegtuigen en het creëren van nieuwe faciliteiten.

• Lelystad Airport: Jachtvliegtuigen zoals F35’s zullen vanaf deze luchthaven vliegen.
• Dorp Deelen (bij Arnhem): Hier wordt de eerste dirtstrip in Nederland gebouwd. Dit is een onverharde landingsbaan voor militaire vliegtuigen.
• De Haar (bij Assen) en Oirschotse Heide: Beide oefenterreinen zullen in omvang flink toenemen.
• Budel: Er komt een militair oefenterrein bij het huidige asielzoekerscentrum.
• Nieuwe munitiedepots en laagvlieggebieden: Deze locaties zullen worden aangelegd om het oefenen en trainen van militairen mogelijk te maken.

Defensie benadrukt dat deze uitbreidingen verdeeld zijn over heel Nederland, zodat elke provincie op zijn minst een deel van de uitbreiding krijgt. Staatssecretaris Tuinman benadrukt dat het belangrijk is om voor een zorgvuldig proces te zorgen, ook al leidt dit tot vertraging in de planning.

De rol van burgers en omwonenden

Bij elke uitbreiding of aanleg van een nieuwe militaire locatie zijn burgers en omwonenden betrokken. De betrokkenheid van burgers is essentieel, omdat het niet alleen om de toekomstige militaire activiteiten gaat, maar ook om de impact op het huidige milieu en de burgers die in de directe omgeving wonen. Defensie heeft diverse maatregelen genomen om burgers beter te informeren en hun meningen te horen.

Een van deze maatregelen is het indienen van een zienswijze. Iedereen die betrokken is bij een beoogde uitbreiding of locatie kan een zienswijze indienen. Dit proces is bedoeld om de meningen van burgers te overwegen en eventuele bezwaren in overweging te nemen. Defensie benadrukt dat dit proces essentieel is voor een eerlijke besluitvorming.

Naast het indienen van een zienswijze zijn er ook bestuurlijke overleggen en informatiebijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten kunnen burgers vragen stellen en meningen geven over de plannen. Deze bijeenkomsten zijn een manier om burgers te betrekken bij het proces en om eventuele zorgen of vragen te bespreken.

Omgevingsaspecten en stikstofuitstoot

Een van de uitdagingen bij de uitbreiding van militaire locaties is het naleven van milieuwetgeving. Zo is er bijvoorbeeld aandacht voor de stikstofuitstoot die gepaard gaat met de uitbreidingen. De stikstofuitstoot is een belangrijke factor bij de vergunningverlening, omdat het heeft te maken met de impact op de luchtkwaliteit en het ecosysteem.

In sommige gevallen is het nodig om extra onderzoek te doen naar de stikstofuitstoot en om te bepalen of Defensie de benodigde natuurvergunningen kan krijgen. Deze vergunningen zijn nodig om ervoor te zorgen dat de uitbreidingen op een verantwoorde manier worden uitgevoerd en dat de omgeving niet te veel belast wordt.

Toekomstplannen en tijdsplanning

De tijdsplanning voor de uitbreiding van militaire locaties is niet zonder uitdagingen. Het proces van het vaststellen van voorkeurslocaties en het indienen van zienswijzen heeft geleid tot vertraging in de planning. Het Ontwerp Nationale Beleidsvisie Ruimte voor Defensie (NPRD) was oorspronkelijk gepland voor het eerste kwartaal van 2025, maar is uiteindelijk vastgesteld in mei 2025. Staatssecretaris Tuinman benadrukt dat deze vertraging nodig was om een zorgvuldig proces te garanderen.

De definitieve beleidsvisie is verwacht eind dit jaar, wat betekent dat het proces nog een aantal maanden kan duren. Tijdens deze periode kan iedereen die betrokken is bij een uitbreiding een zienswijze indienen. Dit is een belangrijke stap in het proces, omdat het zorgt voor transparantie en betrokkenheid van burgers bij de besluitvorming.

Samenvatting

De uitbreiding van militaire activiteiten in Nederland is een essentieel onderdeel van de nationale veiligheid. Het is duidelijk dat er sprake is van een groeiende behoefte aan extra ruimte voor het oefenen en trainen van militairen. Deze uitbreiding heeft geleid tot de plannen voor nieuwe locaties en het verkleinen van het aantal onderzoekslocaties. De betrokkenheid van burgers en omwonenden is een belangrijk aspect van dit proces, omdat het niet alleen om de toekomstige activiteiten gaat, maar ook om de impact op het huidige milieu.

De tijdsplanning voor de uitbreiding is vertraging opgelopen, maar dit is volgens Defensie nodig om een zorgvuldig proces te garanderen. De definitieve beleidsvisie wordt verwacht eind dit jaar, wat betekent dat het proces nog een aantal maanden kan duren. Tijdens deze periode kan iedereen die betrokken is bij een uitbreiding een zienswijze indienen.

De uitbreiding van militaire locaties in Nederland is een complex proces dat veel overwegingen vereist. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat burgers betrokken worden bij de besluitvorming en dat de impact op het milieu zorgvuldig wordt geëvalueerd. Alleen zo kan worden gegarandeerd dat de uitbreidingen op een verantwoorde manier worden uitgevoerd en dat de nationale veiligheid gewaarborgd blijft.

Bronnen

1. Defensie.nl - Locaties Defensie
2. Gemeenteland van Cuijk - Militaire terreinen
3. Provincie Drenthe - Defensie verkleint aantal militaire zoeklocaties
4. NOS.nl - Defensie wil uitbreiden: dit zijn de beoogde nieuwe locaties
5. Rijksoverheid.nl - Onderzoek uitbreiding militaire locaties vraagt meer tijd
6. Nationaal Archief - Arbeidsstaten Nederlands-Indië