Nederland als dorp op een verkeersbord: een unieke plek in het Nationaal Park Weerribben-Wieden
juli 16, 2025
De Menkemaborg in het Groningse dorp Uithuizen is een van de meest opvallende en betekenisvolle historische gebouwen in Noord-Nederland. Het is een prachtig voorbeeld van adellijk wonen uit de 17e en 18e eeuw en een must-visit voor iedereen die geïnteresseerd is in de Nederlandse historie, architectuur of kasteelkunst. Sinds 2007 is het openbaar toegankelijk, en elk jaar trekken tienduizenden bezoekers naar deze plek om de sfeer van het verleden te ervaren.
De Menkemaborg is niet alleen het mooiste kasteel in Noord-Nederland, zoals sommige bronnen het noemen, maar ook een waardevolle schat in het Groningse landschap. Het is een uniek complex dat niet alleen het interieur maar ook de tuinen en omringende gebouwen uitmaakt tot een cultureel en historisch belangrijk ensemble. De Menkemaborg is tevens rijksmonument, wat benadrukt hoe belangrijk het is om het te behouden en te bewonderen.
In het volgende artikel wordt een grondige inzage gegeven in de geschiedenis, architectuur, interieur, toegankelijkheid en toegangsinformatie van de Menkemaborg. Het geeft een overzicht van waarom deze plek zo bijzonder is en wat bezoekers er kunnen verwachten.
Geschiedenis van de Menkemaborg
De Menkemaborg is een van de zeldzaamste en oudste borgen in Groningen. Het oorspronkelijke huis dateert uit de 14e eeuw en was toen een eenvoudig steenhuis. In de loop van de eeuwen is het complex steeds verder uitgebreid. Rond 1700 werd het in zijn huidige vorm vormgegeven, waaronder ook een U-vormige aanleg met de ingang naar het oosten. Deze aanpassingen zijn in grote mate te danken aan de adellijke familie Alberda, die in die tijd in de borg woonde.
De Alberda’s lieten kunstenaars en ambachtslieden het interieur verfraaien met barok houtsnijwerk op de schoorsteenmantels, schilderijen en andere kunstwerken. Dit gaf het huis zijn karakteristieke uitstraling. De borg is sinds die tijd weinig veranderd, wat maakt dat bezoekers een authentieke blik kunnen werpen op het adellijke leven uit die tijd.
Het is belangrijk op te merken dat over de oorspronkelijke eigenaar, de familie Menkema, vrijwel niets bekend is. Wel is er sprake van dat in de 17e eeuw het echtpaar Clant het huis aanzienlijk uitbouwde. Dit was een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van het gebouw.
Architectuur en interieur
De Menkemaborg is een sfeervol en goed bewaard gebleven voorbeeld van adellijk wonen uit de 17e en 18e eeuw. Het hoofdkasteel is gelegen op de Menkemaweg 2 in Uithuizen en is omringd door een singel met hoge bomen. Het interieur is volledig ingericht met meubels, schilderijen, porselein, koperwerk en zilver dat dateert uit de 17e en 18e eeuw. De kamers, waaronder de grote zaal, herenkamer, studeerkamer, slaapkamer, keuken en kelders, zijn een levendig spiegelbeeld van het leven in een adellijke woning van die tijd.
Een van de meest opvallende voorwerpen in het kasteel is een hemelbed van gele Chinese zijdedamast. Dit is een bijzonder stuk historisch meubilair dat goed bewaard is gebleven. Daarnaast zijn er ook verschillende schoorsteenmantels versierd met barok houtsnijwerk, die getuigen van het artistieke vakmanschap uit die tijd.
De Menkemaborg is ook een rijksmonument, wat betekent dat het een van de meest belangrijke historische gebouwen in Nederland is. Het is een zomerhuis dat als karakteristiek onderdeel van de buitenplaats fungeert en heeft ook een bijzondere ensemblewaarde.
De tuinen en het omringende landschap
Niet alleen het interieur van de Menkemaborg is van bijzonder belang, ook de tuinen en het landschap eromheen zijn een must-see. De tuinen zijn sierlijk aangelegd en bieden een rustige en schilderachtige omgeving voor wandelingen en verkenning. De tuinen zijn volledig toegankelijk voor bezoekers en het parkeerterrein is gratis en gemakkelijk bereikbaar. Het zomerhuis dat onderdeel uitmaakt van het complex, is een vroeg 18de-eeuwse bouwkundige schat en vormt een belangrijk onderdeel van het ensemble.
De Menkemaborg staat in het Groningse Hogeland, aan de rand van het dorpje Uithuizen. Het is een prachtige plek om te bezoeken, niet alleen vanwege het historische karakter van het gebouw, maar ook vanwege de rustige en schilderachtige omgeving.
Toegankelijkheid
Hoewel de Menkemaborg een rijke historische erfenis biedt, moet er wel rekening worden gehouden met toegankelijkheid. Aangezien het een oud gebouw is, zijn er veel trappen en sommige gebieden zijn beperkt toegankelijk voor bezoekers met mobiliteitsproblemen. Dit is een bekende beperking die alom genoemd wordt in de bronnen. Voor bezoekers die hierop gevoelig zijn, is het verstandig om vooraf te informeren over toegankelijkheid of alternatieve bezoeken te overwegen.
Bezoek aan de Menkemaborg
De Menkemaborg is een van de meest populaire borgen in Groningen. Het is niet alleen het mooiste kasteel in Noord-Nederland, maar ook een uniek bezienswaardigheid dat een authentieke blik biedt op het adellijke leven uit de 17e en 18e eeuw. De borg is omringd door 16 borgen, een fractie van de 200 die er vroeger waren, wat maakt dat de Menkemaborg een uitzonderlijke plek is.
Bezoekers kunnen het interieur verkennen, door de kamers en gangen dwalen en de sfeer van het verleden ervaren. De tuinen zijn eveneens een must-visit en bieden een schilderachtige omgeving voor wandelingen.
Conclusie
De Menkemaborg in Uithuizen is een van de meest bijzondere historische gebouwen in Noord-Nederland. Het is een goed bewaard gebleven voorbeeld van adellijk wonen uit de 17e en 18e eeuw en biedt bezoekers een authentieke blik op het leven van de rijke Ommelander adel. Het interieur is rijk versierd met kunstwerken en historisch meubilair, en de tuinen zijn sierlijk aangelegd en een rustige plek om te verkeren. De borg is een rijksmonument en een van de 16 borgen die nog over zijn in Groningen. Het is een must-visit voor iedereen die geïnteresseerd is in historie, architectuur of kasteelkunst.