Reisroute van Nederland naar Barcelona: Snel, rustig of fietsend
juli 16, 2025
De luchtkwaliteit in Nederland is op verschillende plekken zorgwekkend slecht. Uit recent onderzoek blijkt dat in een aantal gemeenten de concentraties stikstofdioxide en fijnstof ruim boven de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) liggen. Deze stoffen zijn verantwoordelijk voor ernstige gezondheidsproblemen en hebben impact op de levensverwachting van inwoners. In dit artikel worden de meest vervuilde plekken in Nederland toegelicht, met aandacht voor de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen.
Inleiding
Nederland staat bekend om zijn relatief milieuvriendelijke omgeving, maar in sommige regio’s is de luchtkwaliteit een groot probleem. Journalistisch onderzoek door Pointer, een journalistisch platform in samenwerking met KRO-NCRV, heeft aangetoond dat in een aantal gemeenten de luchtvervuiling ernstig boven de veilige normen uitkomt. De meest vervuilde plekken zijn vaak gevestigd in de Randstad, waar verkeer, industrie en drukte een rol spelen in de slechte luchtkwaliteit. Schiedam, Rijswijk, Delft en Utrecht zijn bijvoorbeeld vooral hard getroffen.
De gevolgen van luchtvervuiling zijn niet alleen gezondheidsgericht, maar ook juridisch. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft aangegeven dat het recht op gezonde lucht een mensenrecht is. Nederland loopt het risico om veroordeeld te worden als de situatie niet snel genoeg verbetert. In dit artikel wordt ingegaan op de meest vervuilde plekken in Nederland en de factoren die daarbij een rol spelen.
De meest vervuilde plekken in Nederland
Uit verschillende onderzoeken en rapportages is duidelijk geworden welke gemeenten de slechtste luchtkwaliteit hebben. De gegevens zijn samengevoegd uit meerdere bronnen en tonen een duidelijk patroon van luchtvervuiling in de Randstad, met name in Zuid-Holland.
Top 10 van de meest vervuilde gemeenten
Een overzicht van de tien gemeenten met de meest vuile lucht is opgesteld door Pointer. De vervuilingsscore is berekend door de concentraties van stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM2.5) te combineren en deze af te wegen tegen de advieswaarden van de WHO. Hieronder volgt een lijst met de tien gemeenten met de meest vervuilde lucht in Nederland:
| Gemeente | Vervuilingsscore |
|---|---|
| Schiedam (Zuid-Holland) | 2,15 |
| Rijswijk (Zuid-Holland) | 2,08 |
| Ridderkerk (Zuid-Holland) | 2,04 |
| Delft (Zuid-Holland) | 2,03 |
| Utrecht (Utrecht) | 2,01 |
| Papendrecht (Zuid-Holland) | 2,01 |
| Vlaardingen (Zuid-Holland) | 2,01 |
| Rotterdam (Zuid-Holland) | 2,00 |
| Barendrecht (Zuid-Holland) | 1,99 |
| Hendrik-Ido-Ambacht (Zuid-Holland) | 1,98 |
Schiedam scoort het slechtst met een vervuilingsscore van 2,15, wat betekent dat de lucht daar meer dan tweemaal zo vies is als de WHO-advieswaarden toestaan. In Ridderkerk en Rijswijk liggen de scores ook ruim boven de toegestane limieten. De gemeenten Delft, Utrecht en Rotterdam zijn ook in de top tien en tonen een hoge mate van luchtvervuiling.
Oorzaken van luchtvervuiling
De slechte luchtkwaliteit in deze gemeenten is het gevolg van meerdere factoren. De belangrijkste oorzaken zijn:
- Drukke verkeer: In de Randstad is het verkeer een belangrijke bron van luchtvervuiling. Door de hoge concentratie automobilisten, vrachtwagens en fietsers wordt er veel stikstofdioxide en fijnstof uitgestoten.
- Industrie: In gemeenten als Schiedam en Vlaardingen liggen chemische bedrijven en productieinstallaties in de buurt van woonwijken. Deze bedrijven zijn verantwoordelijk voor aanzienlijke hoeveelheden luchtvervuiling.
- Scheepvaart: De haven van Rotterdam is een belangrijke internationale haven en een bron van zware schepen die veel stikstofdioxide en fijnstof uitzenden.
- Vliegveld: Het vliegveld in de buurt van Rotterdam-Schiedam draagt ook bij aan de luchtvervuiling door uitstoot van vliegtuigen en de toegangswegen.
- Houtkachels: In sommige wijkgelegenheden wordt vaak gebruikgemaakt van houtkachels, die fijnstof produceren en bijdragen aan de slechte luchtkwaliteit in de wintermaanden.
De combinatie van deze factoren leidt tot een hoge concentratie luchtvervuiling, die negatieve effecten heeft op de gezondheid van inwoners.
Gezondheidsgevolgen
De gevolgen van luchtvervuiling zijn zowel kort- als langdurig. Volgens de GGD sterven Nederlanders gemiddeld tien maanden eerder als gevolg van luchtvervuiling. Daarnaast zijn de gezondheidskosten hoog, omdat luchtvervuiling leidt tot aandoeningen zoals longziekten, hart- en vaatziekten en astma. Kinderen en ouderen zijn vooral kwetsbaar voor de effecten van slechte luchtkwaliteit.
In gemeenten met hoge concentraties fijnstof en stikstofdioxide is het risico op deze aandoeningen aanzienlijk groter. De WHO benadrukt dat luchtvervuiling verantwoordelijk is voor miljoenen voortijdige sterfgevallen wereldwijd, en Nederland is hierin geen uitzondering.
Juridische en maatschappelijke gevolgen
Nederland loopt het risico om door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens veroordeeld te worden als de situatie met de luchtkwaliteit niet snel genoeg verbetert. Het Hof heeft aangegeven dat het recht op gezonde lucht een mensenrecht is. Daarom moet de overheid actie ondernemen om de luchtkwaliteit te verbeteren, anders kan Nederland in juridische problemen komen.
Daarnaast heeft de slechte luchtkwaliteit ook maatschappelijke gevolgen. In gemeenten met hoge concentraties luchtvervuiling is de levenskwaliteit voor inwoners lager. Inwoners klagen over gezondheidsproblemen, minder activiteiten op straat en een algemene slechte leefomgeving.
Mogelijke oplossingen
Om de luchtkwaliteit te verbeteren zijn er verschillende maatregelen mogelijk. Deze oplossingen kunnen zowel lokaal als nationaal van aard zijn.
- Verkeer: Het aantal auto's op de weg kan worden verminderd door alternatieve transportmiddelen te stimuleren, zoals fietsen, openbaar vervoer en elektrische voertuigen.
- Industrie: Bedrijven kunnen hun uitstoot verminderen door schone technologieën in te zetten en hun productieprocessen te optimaliseren.
- Scheepvaart: De havens kunnen schakelen naar duurzamere brandstoffen en investeren in technologieën die de uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof verminderen.
- Vliegvelden: De luchtvaartmaatschappijen en vliegvelden kunnen schakelen naar duurzamere brandstoffen en investeren in elektrische toegangswegen en efficiëntere vliegtuigen.
- Houtkachels: Inwoners kunnen worden geïnformeerd over de gevolgen van het gebruik van houtkachels en worden aangemoedigd om alternatieven te overwegen, zoals elektrische verwarming.
Daarnaast is het belangrijk dat de overheid en lokale regeringen samenwerken om beleid te ontwikkelen dat gericht is op een betere luchtkwaliteit. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het stimuleren van groen in de stad, het aanleggen van fietspaden en het beperken van verkeer in centrale delen van steden.
Conclusie
De luchtkwaliteit in Nederland is op verschillende plekken zorgwekkend slecht. De meest vervuilde gemeenten zijn vaak gevestigd in de Randstad, waar verkeer, industrie en drukte een rol spelen in de slechte luchtkwaliteit. De gevolgen van luchtvervuiling zijn zowel gezondheidsgericht als juridisch. Nederland loopt het risico om veroordeeld te worden als de situatie niet snel genoeg verbetert. Daarom is het van groot belang dat er actie wordt ondernomen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Door het stimuleren van duurzamere transportmiddelen, het optimaliseren van industriële processen en het informeren van inwoners over de gevolgen van luchtvervuiling, kan de levenskwaliteit in Nederland worden verbeterd.