Nederland in Atem: Een Kijkje in de Meest Vervuilde Plekken van het Land

De luchtkwaliteit in Nederland is een onderwerp dat steeds vaker op de agenda komt. Hoewel de Nederlandse lucht in de meeste regio’s relatief schoon is, zijn er ook plaatsen waar de luchtvervuiling ernstig de normen overschrijdt. Uit recente onderzoeken blijkt dat vooral steden in de Randstad, zoals Rotterdam, Schiedam en Den Haag, sterk geconfronteerd worden met hoge concentraties stikstofdioxide en fijnstof. Deze stoffen zijn verantwoordelijk voor schadelijke gevolgen voor de gezondheid en maken het van belang dat toeristen en inwoners zich bewust zijn van de luchtkwaliteit in hun omgeving.

In dit artikel geven we een overzicht van de meest vervuilde plekken in Nederland, op basis van recente gegevens van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en andere betrouwbare bronnen. We zullen ook ingaan op de oorzaken van de luchtvervuiling in deze gebieden, de mogelijke gezondheidsrisico’s en de maatregelen die genomen worden om de situatie te verbeteren.

De Top 10 Vervuilde Plekken in Nederland

In meerdere onderzoeken is duidelijk geworden dat de luchtkwaliteit in Nederland in bepaalde regio’s fors onder de WHO-advieswaarden ligt. Een vervuilingsscore wordt berekend door de concentraties van stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM2.5) te vergelijken met de gezondheidswaarden die de Wereldgezondheidsorganisatie aanbeveelt. In de volgende lijst zien we de tien gemeenten in Nederland die het slechtst scoren op luchtkwaliteit.

Deze cijfers duiden op een ernstige situatie. In deze gemeenten ademen inwoners en bezoekers lucht die gemiddeld meer dan twee keer zo vervueld is als wat de WHO als veilig beschouwt. De meeste vervuiling is het gevolg van zware industrie, intensief verkeer en scheepvaartactiviteiten. Deze plekken zijn in het bijzonder gevoelig voor hoge concentraties fijnstof en stikstofdioxide.

Oorzaken van Luchtvervuiling in Nederland

De luchtvervuiling in Nederland is het gevolg van verschillende bronnen, waarbij verkeer en industrie de grootste bijdrage leveren. Uit de bronnen blijkt dat:

• Verkeer is verantwoordelijk voor ongeveer 29% van de uitstoot van fijnstof (PM10) en 35% van fijnstof PM2,5. Dit komt vooral door uitlaatgassen, slijtage van banden en rook van houtkachels.
• Industrie en landbouw zijn ook belangrijke bronnen van luchtvervuiling. Zo is landbouw verantwoordelijk voor ongeveer 19% van de fijnstofuitstoot en 12% van de NO2-uitstoot.
• Scheepvaart speelt een rol in zee- en riviergebieden, vooral in de regio Rotterdam, waar de zware scheepvaart een aanzienlijke bijdrage levert aan de luchtkwaliteitproblemen.
• Luchthavens en snelwegen zijn verantwoordelijk voor een hoge concentratie stikstofdioxide, vooral in de Randstad.
• Houtkachels en open haarden zijn ook een belangrijke bron van fijnstof, vooral in wintermaanden.

De combinatie van deze factoren zorgt ervoor dat bepaalde steden en regio’s in Nederland een slechte luchtkwaliteit ondervinden. In het bijzonder gemeenten zoals Schiedam en Vlaardingen worden zwaar getroffen door de combinatie van industrie, verkeer en scheepvaart.

Gezondheidsrisico’s van Luchtvervuiling

Luchtvervuiling heeft schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die langdurig blootgesteld worden aan hoge concentraties fijnstof en stikstofdioxide een groter risico lopen op:

• Asthma en andere aandoeningen van het ademhalingsstelsel
• Hart- en vaatziekten
• Beroertes
• Longkanker
• Kortademigheid en andere acute klachten

Volgens de GGD ademt het Nederlandse volk jaarlijks duizenden vroegtijdige overlijdens te verwerken door luchtvervuiling. Nederlanders sterven gemiddeld tien maanden eerder door blootstelling aan vervuilde lucht. Ook zijn de gezondheidskosten hoog. De verzekeraars en de overheid moeten hier jaarlijks miljoenen euro’s aan uitkeren in de vorm van medische behandelingen en pensioenen voor mensen die tijdelijk of permanent werkklaarheid verliezen.

Vooral kinderen en ouderen zijn extra kwetsbaar voor de gevolgen van luchtvervuiling. Hun lichaam is minder goed in staat om met vervuilde lucht om te gaan, wat het risico op longziekten en andere aandoeningen vergroot.

Luchtvervuiling en Mensenrechten

De luchtvervuiling in Nederland heeft ook juridische implicaties. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft gezegd dat het recht op gezonde lucht een mensenrecht is. Nederland loopt het risico om veroordeeld te worden voor het schenden van deze mensenrechten als de luchtkwaliteit niet voldoende verbeterd wordt.

Het huidige niveau van luchtvervuiling in Nederland wordt door sommige organisaties, zoals Milieudefensie, nog steeds als te hoog geacht. De Europese wet op luchtkwaliteit wordt als te slap beschouwd, waardoor de gezondheid van de bevolking niet voldoende beschermd wordt. De Gezondheidsraad heeft bevestigd dat zelfs bij lagere concentraties fijnstof de gezondheid van mensen in gevaar kan zijn.

Regionale Verschillen in Luchtkwaliteit

Hoewel de lucht in de meeste steden in Nederland slecht is, zijn er ook regio’s waar de luchtkwaliteit aanzienlijk beter is. Uit de bronnen blijkt dat de Waddeneilanden, zoals Vlieland en Schiermonnikoog, nog relatief frisse lucht ademen. Ook in het noordoosten van Friesland en Groningen is de luchtkwaliteit beter dan in de rest van het land.

Deze regio’s zijn minder dichtbevolkt, hebben weinig industrie of zware verkeerswegen en zijn ver weg van de grote steden. Daarom zijn zij ideaal voor mensen die willen genieten van frisse lucht en een gezonde omgeving.

Maatregelen om de Luchtkwaliteit te Verbeteren

Om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren, zijn diverse maatregelen genomen of gepland. Deze omvatten:

• Verkeer beperken in stedelijke gebieden, zoals door luchtverkeerzones in te voeren of verkeersbussen te verbannen.
• Toegang tot steden voor zware vrachtwagens beperken, vooral in de Randstad.
• Alternatieve voertuigen stimuleren, zoals elektrische auto’s, fietsen en openbaar vervoer.
• Houtkachels en open haarden verbannen of beperken, vooral in wintermaanden.
• Industriële emissies verminderen door schone technologieën en strenge emissienormen.
• Toezicht versterken op luchtkwaliteit, met meer meetpunten en transparante gegevens.

De regering en lokale overheden werken samen om de luchtkwaliteit te verbeteren, maar de resultaten zijn voorlopig beperkt. Er is nog veel werk aan de winkel om de huidige situatie in de meest vervuilde steden en gemeenten aan te kaarten.

Reizen en Toerisme in Vervuilde Gebieden

Toeristen die naar Nederland reizen, zouden zich bewust kunnen zijn van de luchtkwaliteit in de regio’s waar ze verblijven. In bepaalde steden, zoals Rotterdam en Schiedam, kan luchtvervuiling de ervaring beïnvloeden, vooral voor mensen met een zwakke long of een aandoening van het ademhalingsstelsel.

Toch zijn deze steden ook rijk aan historische en culturele attracties, en het is mogelijk om er genieten van te doen, mits men zich ervoor goed voorbereid. Tips voor toeristen in vervuilde gebieden:

• Check de luchtkwaliteit op jouw reisdoel via platforms als Pointer of de GGD.
• Vooral in wintermaanden vermijd zware lichamelijk inspanning in stedelijke gebieden.
• Gebruik eventueel een ademhalingsmasker, vooral bij luchtvervuilingsscores die boven de norm liggen.
• Bezoek natuurgebieden of minder vervuilde regio’s als alternatief, zoals de Waddeneilanden of Noord-Nederland.

Toch zijn de meest vervuilde steden in Nederland ook rijk aan historische monumenten, culturele activiteiten en bezienswaardigheden. Het is dus mogelijk om er genieten van te doen, mits men zich ervoor goed informeert en voorzichtig is.

Conclusie

Nederland heeft op veel plekken een ernstig luchtvervuilingsprobleem, met name in de Randstad en andere dichtbevolkte regio’s. De meest vervuilde gemeenten, zoals Schiedam, Vlaardingen en Rotterdam, ademen lucht die gemiddeld meer dan twee keer zo vervueld is als de advieswaarden van de WHO. De oorzaken zijn vooral verkeer, industrie en scheepvaart. De gevolgen voor de gezondheid zijn aanzienlijk, met tientallen vroegtijdige overlijdens per jaar.

Toch zijn er ook regio’s in Nederland waar de lucht fris en gezond is, zoals de Waddeneilanden. Toeristen en inwoners kunnen hier genieten van een betere luchtkwaliteit en een rustige omgeving.

In het kader van toerisme is het belangrijk dat mensen zich ervan bewust zijn welke regio’s het meest vervuild zijn en hoe ze er veilig doorheen kunnen reizen. De regering en lokale overheden werken aan oplossingen om de luchtkwaliteit te verbeteren, maar het is een langdurig proces.

Bronnen

1. Mooiste Dorpen in Nederland: Een Gids voor Bezoekende Toeristen
2. De vieste lucht van Nederland
3. De vieste lucht van Nederland: top tien vol met gemeenten in onze regio
4. Adem in, maar liever niet hier: de vieste lucht van Nederland
5. Waar is de lucht ongezond?
6. Hier vind je de vieste lucht van Nederland: luchtkwaliteit in jouw buurt