MKB-Gids in Nederland: Belangrijk Hulpmiddel of Risico op Oplichting?
juli 14, 2025
De Nederlandse politieke kaart vertoont steeds meer diversiteit, met een groeiende verschuiving in de machtsverhoudingen tussen steden en het platteland. De gemeenteraadsverkiezingen hebben een duidelijke trend laten zien: een toename van linkse meerderheden in een significant aantal steden. Dit artikel biedt een overzicht van deze ontwikkeling, gebaseerd op recente verkiezingsuitslagen en analyses, en belicht de politieke dynamiek in verschillende Nederlandse gemeenten.
De Opkomst van Linkse Meerderheden
Na de gemeenteraadsverkiezingen is gebleken dat links, bestaande uit PvdA, GroenLinks en SP, een sterke positie heeft verworven in bijna de helft van de 50 grootste steden in Nederland. In plaatsen als Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Eindhoven, Groningen, Nijmegen, Enschede, Leeuwarden, Emmen, Almelo, Hengelo, Arnhem, Wageningen, Alkmaar, Haarlem, Zaanstad, Leiden, Schiedam, Vlaardingen, Heerlen en Maastricht is een linkse meerderheid gerealiseerd. In sommige van deze steden, zoals Amsterdam, Groningen en Wageningen, was een dergelijke meerderheid al aanwezig. De mogelijkheden voor progressieve gemeentebesturen zijn hiermee aanzienlijk toegenomen, mede dankzij de aanwezigheid van andere progressieve partijen.
De winst van PvdA en SP, in combinatie met de stabiele positie van GroenLinks, heeft deze verschuiving mogelijk gemaakt. Dit succes is des te opvallender in het licht van de landelijke trends, waar andere partijen, zoals de VVD, D66, Forum voor Democratie, JA21 en Volt, winst hebben geboekt bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021, terwijl CDA, PVV, GroenLinks, 50Plus en de SP verliezen leden.
Politieke Dynamiek in de Vijf Grote Steden
De politieke situatie verschilt aanzienlijk per stad. Een nadere beschouwing van de vijf grootste steden – Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven – illustreert deze diversiteit.
Amsterdam
Amsterdam heeft een ultralinks gemeentebestuur gevormd, bestaande uit GroenLinks, D66, PvdA en SP. Deze coalitie vertegenwoordigt een duidelijke verschuiving ten opzichte van het vorige college, waar VVD, D66 en SP de dienst uitmaakten. De nieuwe coalitie richt zich op verduurzaming, het tegengaan van ongelijkheid en democratisering. Hoewel GroenLinks en PvdA in Amsterdam apart aan de verkiezingen deelnamen, hebben zij besloten om na de verkiezingen één fractie te vormen in de gemeenteraad.
Rotterdam
In Rotterdam is GroenLinks eveneens een belangrijke speler geworden. Samen met PvdA vormen zij een linkse coalitie. De samenwerking tussen GroenLinks en PvdA is in Rotterdam vormgegeven als een gezamenlijke kandidatenlijst en een gezamenlijk verkiezingsprogramma.
Den Haag
De situatie in Den Haag is complexer. De lokale partij Groep de Mos is de grootste partij geworden, wat een verrassende uitkomst was. De partij heeft Hans Wiegel (VVD) aangesteld als verkenner, die een ‘afspiegelingscollege’ voorstelt, waarin de grootste partijen vertegenwoordigd zijn. GroenLinks heeft echter moeite met deze combinatie, omdat deze niet als voldoende links en progressief wordt beschouwd.
Utrecht
Net als in Amsterdam kwam GroenLinks in Utrecht als grote winnaar uit de bus. De partij streeft naar een coalitie ‘over links’ met D66, PvdA en SP. Hoewel PvdA en SP bereid zijn om deel te nemen aan een dergelijk college, heeft D66 aangegeven de voorkeur te geven aan een coalitie over het midden, met de VVD erbij.
Eindhoven
Over de specifieke politieke samenstelling in Eindhoven worden in de beschikbare bronnen geen details gegeven. Wel is bekend dat Eindhoven tot de steden behoort waar een linkse meerderheid voor PvdA, GroenLinks en SP is gerealiseerd.
Regionale Verschillen en Trends
De politieke verschuivingen in Nederland laten een groeiende kloof zien tussen het centrum en de periferie. De driehoek Amsterdam-Utrecht-Den Haag, waar veel hogeropgeleiden wonen, heeft een voorkeur voor partijen als D66 en Volt. In de regio's buiten deze zone winnen vooral de rechts-populistische partijen aan populariteit.
Deze tweedeling is ook zichtbaar in de winsten en verliezen van de verschillende partijen. De verliezen van GroenLinks en SP rond Amsterdam, Utrecht en Den Haag worden gecompenseerd door winsten voor progressieve partijen zoals D66, Volt, Partij voor de Dieren en BIJ1.
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen was lager dan bij de Kamerverkiezingen van 2021, met name in het westen van Nederland en in de grote steden. De daling in Amsterdam was met 7,9 procentpunt aanzienlijk.
De Samenwerking tussen GroenLinks en PvdA
Een opvallende ontwikkeling is de toenemende samenwerking tussen GroenLinks en PvdA. In bijna negen op de tien gemeenten waarin beide partijen vertegenwoordigd zijn, trekken zij nu samen op bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dit uit zich in gezamenlijke kandidatenlijsten, verkiezingsprogramma's en stembusakkoorden. Deze samenwerking is een voortzetting van de samenwerking die zij in november 2023 hadden bij de Tweede Kamerverkiezingen, waar zij met 25 zetels de tweede partij werden.
Nijmegen: Een Uitzondering?
Nijmegen werd traditioneel gezien als de meest linkse stad van Nederland. Echter, de recente verkiezingsuitslagen suggereren dat de kiezers in Nijmegen wellicht een ander geluid willen horen. Stadpartij Nijmegen heeft aanzienlijke winst geboekt, wat duidt op een veranderende politieke voorkeur. GroenLinks blijft de grootste partij, maar heeft twee zetels verloren. De partijen staan open voor samenwerking, waarbij wederzijds respect en concessies essentieel zijn.
Opkomstcijfers en Regionale Variaties
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen vertoont regionale verschillen. In Amsterdam was de opkomst lager dan bij de Kamerverkiezingen van 2021, met name in de stadsdelen Noord, Nieuw-West en Zuidoost. Dit suggereert dat de betrokkenheid van kiezers in deze gebieden lager is dan in andere delen van de stad.
Overzicht van Linkse Steden
Om een duidelijk overzicht te geven, volgt hier een tabel met de steden waar een linkse meerderheid is gerealiseerd:
| Stad | Linkse Meerderheid |
|---|---|
| Amsterdam | Ja |
| Rotterdam | Ja |
| Utrecht | Ja |
| Eindhoven | Ja |
| Groningen | Ja |
| Nijmegen | Ja |
| Enschede | Ja |
| Leeuwarden | Ja |
| Emmen | Ja |
| Almelo | Ja |
| Hengelo | Ja |
| Arnhem | Ja |
| Wageningen | Ja |
| Alkmaar | Ja |
| Haarlem | Ja |
| Zaanstad | Ja |
| Leiden | Ja |
| Schiedam | Ja |
| Vlaardingen | Ja |
| Heerlen | Ja |
| Maastricht | Ja |
Conclusie
De gemeenteraadsverkiezingen hebben een duidelijke verschuiving in het politieke landschap laten zien, met een toename van linkse meerderheden in een aanzienlijk aantal Nederlandse steden. Deze ontwikkeling is het resultaat van de winst van PvdA en SP, in combinatie met de stabiele positie van GroenLinks. De politieke dynamiek verschilt echter per stad, met complexe coalitieonderhandelingen en regionale verschillen in opkomstcijfers en politieke voorkeuren. De samenwerking tussen GroenLinks en PvdA speelt een cruciale rol in deze verschuiving, en de toekomst zal uitwijzen hoe deze trend zich verder zal ontwikkelen.