Criminaliteit in Nederland: Een vergelijking van gemeenten met een focus op Zutphen
juli 14, 2025
Nederland kent een rijk verleden, terug te voeren op de Romeinse tijd en de daaropvolgende Middeleeuwen. Verschillende steden getuigen nog steeds van deze periodes, met hun historische centra, vestingwerken en culturele erfgoed. Dit artikel biedt een overzicht van enkele van de meest opmerkelijke historische steden van Nederland, gebaseerd op beschikbare gegevens.
Nijmegen: De Oudste Stad
Nijmegen wordt vaak beschouwd als de oudste stad van Nederland. De geschiedenis van de stad gaat terug tot ongeveer 19 v.Chr., toen de Romeinen een strategisch fort vestigden op deze locatie. Vandaag de dag zijn er nog ruïnes van een Romeins paleis en een oude burcht te vinden in het Valkhofpark, die getuigen van deze vroege geschiedenis. Nijmegen is daarmee een belangrijke plek voor liefhebbers van de Romeinse tijd en de vroege Nederlandse geschiedenis.
Maastricht: Romeinse Vesting en Handelsstad
Maastricht is een andere stad met een lange en rijke geschiedenis. Al tijdens de Romeinse tijd was Maastricht een vesting en een belangrijk onderdeel van een handelsnetwerk. De Romeinen kozen deze locatie vanwege de gunstige oversteekplaats van de Maas. Restanten van de Romeinse stad zijn te bezichtigen in de Museumkelder van Hotel Derlon op het Onze Lieve Vrouweplein. Tijdens de Tweede Wereldoorlog boden de Kazematten en mergelgrotten in Maastricht een veilige haven aan de inwoners en werden er waardevolle kunstwerken, zoals De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn, in opgeslagen.
Dordrecht: Een Stad met Historische Betekenis
Dordrecht is een stad met een lange geschiedenis en een belangrijke rol in de Nederlandse handel. De stad staat vermeld als een van de oudste steden van Nederland en heeft een rijke maritieme traditie. Dordrecht is ook een vestingstad, wat blijkt uit de nog aanwezige stadspoorten en vestingwerken.
Deventer: Ontstaan uit een Kerkelijke Missie
Deventer werd waarschijnlijk gesticht in 768, toen missionaris Lebuïnus de IJssel overstak en een houten kerkje bouwde. Deze kerkelijke missie trok mensen en handel aan, waardoor Deventer kon uitgroeien tot een serieuze stad. In een document uit 956 werd Deventer officieel als stad genoemd. Tegenwoordig heeft Deventer meer dan honderdduizend inwoners.
Zutphen: Romeinse Oorsprong en Hanze-lid
Zutphen stamt uit de tijd van de Romeinen en was in de Frankische tijd een grafelijk bestuurscentrum. In de 9e eeuw werden de inwoners van Zutphen overvallen door Vikingen. Pas in 1190 kreeg Zutphen stadsrechten en trad de stad toe tot de Hanze. Tegenwoordig wonen er ongeveer 39.440 mensen in Zutphen.
Utrecht: Een Stad met een Lange Geschiedenis
Utrecht is een stad met een lange en gevarieerde geschiedenis. De stad kent een rijke middeleeuwse architectuur en een belangrijke culturele rol. Utrecht is ook een vestingstad, met nog steeds zichtbare overblijfselen van de oude vestingwerken.
Delft: Stad van Vermeer en Delfts Blauw
Delft staat bekend om haar kunst en ambachten. De stad was de thuisbasis van Johannes Vermeer, een van de beroemdste Nederlandse schilders, en is nog steeds beroemd om het Delfts blauw aardewerk. Bezoekers kunnen het Vermeer Centrum bezoeken om meer te leren over zijn werk, of het Prinsenhof, waar Willem van Oranje werd vermoord. De grachten, kerken en historische panden maken Delft een stad die de moeite waard is om te verkennen.
Haarlem: Klein maar Historisch
Haarlem is kleiner dan Amsterdam, maar minstens zo rijk aan geschiedenis. De stad heeft een prachtig middeleeuws centrum met de Grote Markt als het kloppende hart. Hier bevindt zich de Grote Kerk, waar beroemdheden zoals Mozart ooit op het orgel speelden. Het Teylers Museum, het oudste museum van Nederland, is een absolute aanrader. Het biedt een unieke mix van kunst, wetenschap en geschiedenis.
Amersfoort: Verborgen Parel
Amersfoort is een stad die vaak over het hoofd wordt gezien, maar zeker de moeite waard is om te bezoeken. De stad heeft een prachtig historisch centrum met de Sint-Janskathedraal als een van de belangrijkste bezienswaardigheden. Een unieke ervaring is de boottocht over de Binnendieze, een netwerk van waterwegen die door en onder de stad lopen.
's-Hertogenbosch: Vestingstad en Schildersstad
's-Hertogenbosch staat bekend om zijn middeleeuwse vestingwerken en de Sint-Janskathedraal, een meesterwerk van gotische architectuur. De stad is ook de geboorteplaats van Jheronimus Bosch, een van de meest iconische schilders van de middeleeuwen. Zijn werk wordt nog steeds wereldwijd bewonderd en is in deze stad voelbaar aanwezig.
De Hanzesteden
Nederland kent 22 Hanzesteden (plus Hindeloopen, die wel samenwerkte met de Hanze, maar geen officiële Hanzestad was). Deze steden, waaronder Arnhem, Deventer, Doesburg, Elburg, Groningen, Harderwijk, Hasselt, Hattem, Kampen, Nijmegen, Oldenzaal, Ommen, Roermond, Stavoren, Tiel, Venlo, Zutphen en Zwolle, werden door de Hanze steeds rijker en machtiger. Kampen was de rijkste stad, dankzij de ligging aan de Zuiderzee. De schepen die werden gebruikt waren van het type Kogge, een vrachtschip dat rond het jaar 1200 werd ontwikkeld. In Kampen is een replica van de Kogge te bewonderen.
Vestingsteden en Versterkte Steden
In Nederland bestonden sinds de Middeleeuwen veel versterkte steden en vestingsteden. Restanten van deze vestingwerken zijn nog steeds te vinden in veel steden, zoals stadspoorten, bolwerken en stadsgrachten. Echter, in de 19e eeuw werden veel vestingwerken geslecht om plaats te maken voor industrie, woningbouw en plantsoenen. De Vestingstedenroute biedt een mogelijkheid om verschillende Nederlandse vestingsteden te bezoeken.
Een overzicht van vestingsteden per provincie:
- Utrecht: Amersfoort, Blauwkapel, Bunschoten, IJsselstein, Leerdam, Montfoort, Nieuwersluis, Oudewater, Rhenen, Utrecht, Vianen, Wijk bij Duurstede, Woerden.
- Zuid-Holland: Brielle, Delft, Den Haag, Dordrecht, Geervliet, Goedereede, Gorinchem, Gouda, 's-Gravenzande, Hellevoetsluis, Leiden, Maassluis, Nieuwpoort, Rotterdam, Schiedam, Schoonhoven.
- Zeeland: Aardenburg, Arnemuiden, Axel, Biervliet, Brouwershaven.
Oudste Steden: Een Overzicht
Verschillende bronnen geven verschillende ranglijsten van de oudste steden van Nederland. Een overzicht van de top 20 oudste steden, gebaseerd op de beschikbare informatie:
- Nijmegen
- Maastricht
- Valkenburg
- Aardenburg
- Voorburg
- Utrecht
- Heerlen
- Velsen
- Voorst
- Middelburg
- Deventer
- Zutphen
Het is belangrijk op te merken dat de exacte volgorde en de criteria voor het bepalen van de oudste stad kunnen variëren.
Conclusie
De historische steden van Nederland bieden een fascinerende reis door de tijd. Van de Romeinse oorsprong van Nijmegen en Maastricht tot de middeleeuwse vestingwerken en de bloeiperiode van de Hanzesteden, elke stad heeft haar eigen unieke verhaal te vertellen. Deze steden getuigen van een rijk verleden en bieden een waardevolle kijk op de Nederlandse geschiedenis en cultuur. Een bezoek aan deze steden is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Nederland.